Introwertyzm a fobia społeczna. Jak odróżnić domatora od osoby doświadczającej lęku?
Obserwując z zewnątrz osobę będącą introwertykiem oraz taką, która doświadcza społecznego lęku, w pierwszym momencie możemy odnieść wrażenie, że ich nawyki właściwie się od siebie nie różnią. Przyglądając się tej kwestii bliżej prawdopodobnie zdamy sobie jednak sprawę, że introwertyzm istotnie różni się od społecznego lęku. Podstawowa różnica leży w fakcie, iż introwertyzm jest niczym innym, jak elementem naszej osobowości. Lęk przed nadmierną interakcją z innymi osobami należy z kolei do zaburzeń, które mogą skutecznie utrudniać codzienne funkcjonowanie w społeczeństwie.
Introwertyk… czyli kto?
Termin introwertyzmu jako pierwszy na początku XX wieku wprowadził do naszego słownictwa szwajcarski psychiatra, Carl Jung. Wówczas określił on osobowość introwertyczną przez pryzmat tego, w jaki sposób dana jednostka „ładuje baterie”, czyli innymi słowy wypoczywa, odzyskując przy tym siłę i energię niezbędną do działania. Introwertycy, wedle tej teorii, to osoby, które najchętniej wypoczywają w środowisku o małej ilości bodźców, w zaciszu własnego domu, samotnie lub w niewielkim gronie dobrze znanych sobie osób. Wśród czynności dających im wytchnienie często znajdą się zajęcia takie jak czytanie książek, oglądanie filmów czy zgłębianie interesujących ich zagadnień w spokojnym otoczeniu. Co istotne, w przypadku osób o osobowości introwertycznej, fakt, że chętniej spędzają one czas samotnie, w domowym zaciszu, nie oznacza jednak lęku przed interakcjami z innymi osobami – jest to z kolei wyłącznie kwestia ich świadomych preferencji.
Czym jest lęk społeczny?
Społeczny lęk, nazywany również społeczną fobią, to przede wszystkim wyzwanie w kontekście zdrowia psychicznego. Osoby doświadczające lęku przed znalezieniem się w otoczeniu nieznanych sobie osób, często nawet pomimo własnych chęci nie są w stanie wejść w interakcje z nieznajomym. Powoduje to u nich silny dyskomfort, w związku z którym często decydują się z góry zrezygnować ze społecznych interakcji, pozostając w strefie swojego psychicznego komfortu. Osoby zmagające się z fobią społeczną są najczęściej przeświadczone o swojej niekompetencji, obawiają się oceny rozmówcy, analizują i kontrolują swoje zachowania w najdrobniejszym szczególe, co odbiera im jakąkolwiek radość z przebywania w otoczeniu innych ludzi i uniemożliwia nawiązanie z nimi bliższych relacji. Z uwagi na to osoby doświadczające społecznego lęku często rezygnują zatem z towarzystwa innych, jednak w tym przypadku nie jest to kwestia ich preferencji, a paraliżującego strachu przed odrzuceniem i niesprostaniem swoim własnym oczekiwaniom.
Jak odróżnić introwersję od lęku społecznego?
Istnieje kilka podstawowych kwestii, które pozwalają odróżnić introwertyków od osób z fobią społeczną. Należą do nich przede wszystkim wspomniane już powody, dla których osoby te starają się przebywać z dala od zgromadzeń. W przypadku introwertyków będzie to kwestia znajomości swoich potrzeb i świadomego wyboru – osoby doświadczające lęku pozostaną natomiast w domu ze strachu przed oceną czy odrzuceniem. Kolejna różnica związana jest z nieustannym ocenianiem samego siebie, czego – w odróżnieniu od introwertyków – doświadczają osoby z lękiem społecznym. Wreszcie introwersja, będąca częścią osobowości, nie jest stanem wymagającym jakiejkolwiek ingerencji czy zmiany – według różnych szacunków osobowość introwertyczną posiada od 25 do blisko 50 proc. społeczeństwa. Fobia społeczna może mieć natomiast istotny negatywny wpływ na życie jednostki i wskazane jest walczenie z nią, najlepiej pod okiem specjalisty w tym zakresie.
Introwertyk doświadczający… społecznego lęku
Może zdarzyć się również tak, że osoba posiadająca osobowość introwertyczną faktycznie doświadczać będzie lęku przed interakcjami społecznymi. Introwertycy, posiadając skłonność do nasilonego analizowania poszczególnych sytuacji, mają także większe predyspozycje do kontrolowania i oceniania własnych zachowań czy wypowiedzianych w towarzystwie słów. Dzieje się tak za sprawą tego, że introwertyczny mózg przetwarza informacje w nieco inny sposób, niż mózg osoby o osobowości ekstrawertycznej. Przetwarzane informacje przebywają zatem całą drogę, która uwzględnia te części mózgu odpowiedzialne właśnie za wyłapywanie błędów i rejestrowanie szczegółów, a także ocenę otrzymanych wyników. W dużej mierze wyjaśnia to także fakt, iż osoby introwertyczne uchodzą często za bardziej wycofane, zdystansowane i analizujące. Warto jednak odnotować, iż – pomimo skłonności – posiadanie osobowości introwertycznej nie determinuje w całości kwestii posiadania społecznego lęku.