Niezmierzona siła ludzkich myśli. Jak myślenie zmienia nasz mózg?
Szacuje się, że w naszym umyśle codziennie pojawia się około 60 tys. myśli. Za każdym razem gdy to się dzieje, nasz mózg uwalnia substancje chemiczne, które istotnie wpływają na nasze samopoczucie – zarówno fizyczne, jak i psychiczne. Ilekroć męczy nas zatem nieprzyjemna myśl – smutne wspomnienie, obawa związana z naszą przyszłością – mózg wypuszcza dawkę chemii, która praktycznie natychmiast pogarsza nasz nastrój (sprawne oko dostrzeże wówczas nawet zmienioną postawę ciała czy mimikę twarzy). Z drugiej strony każde radosne wspomnienie czy plany budzące w nas ekscytację powodują zastrzyk substancji poprawiających nasze samopoczucie i sprawiających, że zaczynamy postrzegać świat w bardziej kolorowych barwach. O ile naturalne jest, że przez naszą głowę w każdej minucie przetaczają się myśli o rozmaitym zabarwieniu, o tyle zbyt duża ilość negatywnych myśli może mieć znaczący wpływ na nasze funkcjonowanie, psychiczne zdrowie czy nawet pojawianie się konkretnych zaburzeń.
Związek pomiędzy naszymi myślami a aktywnością mózgu został zaobserwowany przez badaczy już wiele lat temu. Już w 1995 r. naukowcy z National Institute of Mental Health używali neuroobrazowania, aby zbadać, jak myśli wpływają na funkcjonowanie ludzkiego mózgu. Zeskanowali oni wówczas mózgi zdrowych kobiet, aby zobaczyć, co się stało, gdy wypełniły one swoje umysły dwoma rodzajami myśli – myślami pozytywnymi oraz negatywnymi. Jak wykazało badanie, w momencie pojawiania się pozytywnych myśli aktywność mózgu badanych kobiet spadała do optymalnego poziomu. Z drugiej strony skupienie się na myślach negatywnych powodowało, iż mózg istotnie zwiększał swoją aktywność szczególnie w tych rejonach, które powiązane są między innymi z powstawaniem depresji. Kolejne badania w tym zakresie wykazały także, że zmiany zachodzące w mózgu pod wpływem myśli mają długotrwały charakter. Negatywne myślenie skutecznie zmienia sieci neuronowe znajdujące się w ludzkim mózgu, odpowiadające dalej za skłonność postrzegania życia w konkretnych barwach. Innymi słowy – zbyt duża liczba negatywnych myśli jest w stanie doprowadzić nawet do konkretnych zaburzeń, przykładowo zaburzeń depresyjnych, w przypadku których postrzeganie negatywne myśli są czymś charakterystycznym. W ten sposób tworzy się błędne koło mające wyjątkowo destrukcyjny wpływ na nasze samopoczucie oraz zdrowie.
„Naucz się wybierać swoje myśli tak, jak każdego ranka wybierasz swoje ubrania” – być może część z Was kojarzy słynne zdanie z filmu „Jedz, módl się, kochaj”, którego główna bohaterka jedzie do Indii, aby szukać tam wewnętrznego spokoju i uczyć się przejmować kontrolę nad swoimi myślami. Indie są w tym przypadku swego rodzaju symbolem, a żeby rozpocząć pracę z własnym umysłem wcale nie trzeba wybierać się tak daleko. Podstawową kwestią jest tu zrozumienie faktu, że nasze myśli to nie jesteśmy my i nie za każdym razem musimy wierzyć w to, co myślimy. Myśli, które odbieramy świadomie przechodzą bowiem przez filtr naszych doświadczeń, nadziei czy obaw, tworząc przy tym bardzo subiektywny obraz świata. Warto zatem spróbować odseparować się od nich, spojrzeć z boku i postarać się zrozumieć, czym zostały spowodowane lub o czym mogą świadczyć. Być może wiele z nich to obawy przed czymś, co prawdopodobnie w ogóle nie będzie miało miejsca lub w żadnym stopniu nie jest zależne od nas? Czy w takim przypadku warto zaprzątać sobie tym głowę?
Istnieje kilka głównych kategorii myśli, których warto unikać mając na uwadze własne samopoczucie. Jedna z nich to myśli typu „wszystko albo nic”, sugerujące nam, że świat jest w zasadzie czarno-biały, a nasza ocena ogranicza się do kategorii „dobre/złe”. Do tej kategorii zaliczyć możemy myśli typu „nic mi się nie udaje”, „nikt mnie nie pokocha”, „nigdy nie będę szczęśliwy/a”, w których słowa takie jak „zawsze” czy „nigdy” pojawiają się z dużą częstotliwością. Kolejna kategoria to myśli powodujące presję oraz poczucie winy, w których główną rolę odgrywa to, co „powinniśmy” lub „musimy”. Zamiast „powinienem/muszę chudnąć” warto pomyśleć zatem „zgubienie kilogramów pozwoli mi być zdrowszym”. Przy tym punkcie warto wspomnieć, że nadmierne poczucie winy wcale nie motywuje nas do lepszego życia, a wręcz daje odwrotny skutek, zniechęcając często do zmiany na lepsze i utrudniając pracę nad sobą.
Do innej kategorii należą z kolei myśli dotyczące przyszłości, które podpowiadają nam, że zapewne wydarzy się coś złego… I o ile odpowiednie przygotowanie (do egzaminu czy firmowej prezentacji) z pewnością pomoże nam uniknąć porażki, o tyle same negatywne myśli na ten temat nie wpłyną dobrze na ostateczny efekt. Poza tym szansa, że katastroficzne wizje w ogóle się ziszczą jest niższa niż możliwość wygrania w Vegas… czy w ogóle jest zatem sens zaprzątać sobie nimi głowę? Niewiele lepszym pomysłem okazuje się także czytanie w myślach innym osobom. O czym mowa? Zapewne niejednokrotnie zdarzyło się Wam myśleć, że przypadkowo napotkane osoby przyglądają się Wam z konkretnego powodu. W efekcie najczęściej okazuje się, że to w ogóle nie my jesteśmy celem obserwacji przypadkowego przechodnia, a osoba stojąca obok. Wymienione kategorie to zaledwie kilka z całego grona myśli, które istotnie uprzykrzają nam życie i kradną nasze szczęście każdego dnia. Warto, abyśmy zdali sobie sprawę, jak ogromnym narzędziem jest ludzki umysł, a my sami w dużej mierze odpowiedzialni jesteśmy za jego funkcjonowanie, w ostatecznym rozrachunku przekładające się na jakość naszego życia.