Autyzm. Fakty i mity na temat spektrum zaburzeń autystycznych
Statystyki dotyczące spektrum zaburzeń autystycznych są różne w zależności od przyjętych kryteriów badawczych, a także szerokości geograficznej. Dla przykładu dane dotyczące USA mówią, iż ASD (autism spectrum disorder) dotyka aż 1 na 68 dzieci. Dla porównania w Europie mówi się aż o dwukrotnie mniejszej liczbie – na naszym kontynencie zaburzenie występuje bowiem u 1 na 150 dzieci. Do dziś nie do końca poznane są przyczyny pojawiania się spektrum zaburzeń autystycznych, jednak z każdym rokiem, dzięki kolejnym badaniom, zwiększa się wiedza oraz świadomość społeczna dotycząca ASD. W przypadku autyzmu wyjątkowo powszechne stały się jednak niektóre mity, utrudniające poznanie i zrozumienie jednego z najczęstszych zaburzeń natury rozwojowej. Poniżej przedstawiamy kilka głównych faktów i mitów na temat autyzmu.
Mit: autyzm dotyczy tylko dzieci
Ten mit związany jest prawdopodobnie z faktem, że to u dzieci najczęściej diagnozuje się spektrum zaburzeń autystycznych, bowiem już w pierwszych latach życia daje się zaobserwować pierwsze objawy autyzmu. Dotychczas uważano, że spektrum diagnozować można w okolicach 2-3 roku życia, jednak najnowsze badania dowodzą, że już dzieci w wieku kilkunastu miesięcy przejawiać mogą pewne jego objawy. Autyzm jest jednak zaburzeniem, z którego się nie wyrasta, a pewne związane z nim dolegliwości często towarzyszą ludziom przez całe życie. Odpowiednio prowadzona terapia na przestrzeni lat jest jednak w stanie istotnie zniwelować ich występowanie.
Mit: brak czułości ze strony rodziców powoduje autyzm
Brak czułości ze strony opiekuna nie może mieć wpływu na pojawienie się spektrum zaburzeń autystycznych, bowiem jest to zaburzenie natury neurologicznej, które zakodowane jest w ludzkich genach. Moc sprawcza rodziców pojawia się zatem dopiero w momencie, kiedy u niemowlaka daje się zaobserwować pierwsze objawy autyzmu. Czujność w tej kwestii oraz późniejsza regularna praca z dzieckiem mogą mieć istotne znaczenie w kontekście zniwelowania bądź nasilenia się objawów autyzmu.
Mit: autyzm to choroba
Autyzm należy do tak zwanego spektrum zaburzeń autystycznych. Jak sama nazwa wskazuje, jest to zaburzenie neurorozwojowe, którego główne objawy związane są z budowaniem i utrzymaniem relacji społecznych. Osoby dotknięte zaburzeniem to osoby zdrowe, jednak mające trudności z dopasowaniem się do otoczenia oraz komunikacją. Posiadają one jednak własne wzorce funkcjonowania w społeczeństwie oraz konkretne zachowania, których zrozumienie znacznie ułatwia komunikację oraz współpracę z osobą dotkniętą autyzmem.
Mit: osoby z autyzmem to geniusze
Żadne badania nie wykazały dotychczas, aby wśród osób z autyzmem istniało więcej geniuszy w stosunku do reszty społeczeństwa. Ponadprzeciętny poziom inteligencji wśród osób ze spektrum zaburzeń autystycznych zdarza się równie często, co wśród osób niedotkniętych zaburzeniem. Oczywiście wśród osób z autyzmem zdarzają się przypadki geniuszu, jednak nie wykracza to poza ogólną normę.
Fakt: z autyzmu się nie wyrasta
Osoby dotknięte autyzmem zmagają się z nim przez całe życie. Odpowiednio wczesna diagnoza oraz regularna praca z psychologiem mają jednak duży wpływ na to, jak osoba autystyczna będzie funkcjonowała w okresie dorastania, a także w dorosłym życiu. Może zatem okazać się, że osoby, które w dzieciństwie cierpiały z powodu konkretnych dolegliwości wywołanych spektrum zaburzeń autystycznych, w późniejszych latach nie będą odczuwały skutków występowania zaburzenia. Nie jest to jednak kwestia przeminięcia zaburzenia, a jedynie zniwelowania objawów dzięki regularnej pracy.
Fakt: osoby z autyzmem wykazują ponadprzeciętne zdolności
Osoby z autyzmem faktycznie mogą wykazywać ponadprzeciętne umiejętności w konkretnej, wąskiej dziedzinie. Często jest to wyjątkowa pamięć do szczegółów, dzięki której autystyk bez problemu wyrecytuje rozkład jazdy autobusów, przepisy z obszernej książki kucharskiej czy zapamięta szczegóły związane z wybraną, interesującą go dziedziną. Często odbywa się to jednak kosztem umiejętności miękkich, związanych z przystosowaniem do życia w społeczeństwie. Predyspozycje związane z łatwym opanowywaniem szczegółów dla osób z autyzmem mogą jednak okazać się wyjątkowo wartościowe w kontekście wykonywania konkretnych zawodów.
Fakt: osoby z autyzmem funkcjonują samodzielnie
Osoby dotknięte autyzmem, pomimo konkretnych trudności, są w stanie funkcjonować samodzielnie i nie wymagają codziennej opieki. Tutaj ponownie dużą rolę odgrywa jednak okres dzieciństwa, kiedy to diagnozuje się zaburzenie oraz rozpoczyna terapię pod okiem specjalisty. Może okazać się, że dzięki odpowiedniemu prowadzeniu we wczesnych latach osoba z autyzmem praktycznie nie będzie odczuwała trudności związanych z zaburzeniem w dorosłym życiu.
Fakt: autyzm częściej występuje u chłopców
Autyzm dotyka chłopców około cztery razy częściej niż dziewczynki – dowodzą liczne badania. Do dziś nie do końca wiadomo, co jest tego powodem. Na świecie przeprowadzonych zostało wiele badań mających na celu wyjaśnienie związku między płcią a występowaniem spektrum zaburzeń autystycznych, jednak żadne z nich nie dało jednoznacznej odpowiedzi na stawiane przez badaczy pytania. Istnieje teoria mówiąca między innymi, jakoby autyzm mógł mieć związek z gospodarką hormonalną. Inna teoria głosi z kolei zależność pomiędzy występowaniem autyzmu a mutacjach w chromosomie X, determinującym męską płeć.