Insulinooporność: objawy, diagnostyka, leczenie
Cukrzyca to niejedyna choroba wiążąca się z zaburzeniami przemian metabolicznych w naszym organizmie. U coraz większej liczby Pacjentów jest także diagnozowana insulinooporność, czyli stan obniżonej podatności organizmu na insulinę, który prowadzi do jej stale podwyższonego poziomu we krwi. Nieleczona insulinooporność może prowadzić do znacznego pogorszenia się stanu zdrowia, a nawet do rozwinięcia się cukrzycy typu 2 – dlatego tak ważna jest jej odpowiednia diagnostyka i leczenie.
Dowiedz się więcej, czym jest insulinooporność, skąd się bierze, co w naszym stanie zdrowia powinno nas zaniepokoić oraz jak leczyć tę chorobę.
Insulinooporność: przyczyny
Insulinooporność to stan osłabionej reakcji naszego organizmu – przede wszystkim mięśni szkieletowych, komórek wątroby oraz tkanki tłuszczowej – na działanie insuliny. Hormon ten jest tymczasem odpowiedzialny za regulację poziomu glukozy we krwi, jak również za odpowiedni przepływ międzykomórkowy oraz przemiany metaboliczne glukozy, tłuszczów i białek w organizmie. Jeżeli tkanki obwodowe “nie wyłapują” insuliny w normalnych ilościach, trzustka zaczyna produkować jej coraz więcej, co prowadzi do jej podwyższonego poziomu we krwi.
W przypadku około połowy Pacjentów, geny są głównym czynnikiem odpowiedzialnym za insulinooporność. Przyczyny mogą również leżeć w:
- Siedzącym trybie życia, małej aktywności fizycznej;
- Nadwadze i otyłości;
- Niezdrowej diecie – bogatej w cukry i tłuszcze proste, węglowodany, produkty typu fast-food;
- Insulinooporność jest też częsta u kobiet ze zdiagnozowanym zespołem policystycznych jajników (PCOS – choć nie jest do końca jasne, które z tych zaburzeń jest skutkiem, a które przyczyną drugiego) oraz u matek, które miały cukrzycę ciążową.
W wielu (choć nie wszystkich!) przypadkach insulinooporność może wynikać z nieprawidłowej diety i nadwagi, jednocześnie “napędzając” u Pacjenta/ki odkładanie się tkanki tłuszczowej. Wysoki poziom insuliny we krwi sprzyja odkładaniu się w szczególności tzw. tkanki tłuszczowej trzewnej, której nadmiar jest szczególnie niekorzystny dla zdrowia: między innymi dlatego, że pobudza trzustkę do produkcji jeszcze większej ilości insuliny. To tak zwane błędne koło insulinooporności.
Objawy insulinooporności
Objawy insulinooporności nie są specyficzne, przez co często nie jest ona diagnozowana na czas. To z kolei sprzyja niestety rozwojowi stanów przedcukrzycowych, a w konsekwencji nawet pełnoobjawowej cukrzycy typu 2.
Objawy, które powinny każdego skłonić do wizyty u lekarza i oznaczenia poziomu glukozy oraz insuliny we krwi, to:
- Znacznie zwiększony apetyt na słodycze;
- Częsta senność po posiłkach;
- Tendencja do nadwagi, zwłaszcza odkładania się tkanki tłuszczowej brzusznej (tzw. sylwetka typu jabłko);
- Problemy ze zrzuceniem nadmiarowych kilogramów, nawet po zmianie nawyków żywieniowych.
Poziom glukozy i insuliny powinny również regularnie oznaczać osoby dotknięte czynnikami ryzyka: przede wszystkim osoby ze zdiagnozowanym nadciśnieniem tętniczym, PCOS oraz kobiety, które miały w przeszłości cukrzycę ciążową. Ze względu na dużą rolę czynników genetycznych, badania profilaktyczne powinny również wykonywać osoby, które mają cukrzyków w bliskiej rodzinie. W zależności od indywidualnego przypadku, diagnostyka opiera się na oznaczeniu poziomu glukozy i insuliny we krwi na czczo, lub na wykonaniu pełnego testu obciążenia glukozą: opierającego się na pobraniach krwi najpierw na czczo, a następnie po godzinie i po dwóch, bezpośrednio po wypiciu słodkiego roztworu z glukozą. Najczęściej insulinooporność diagnozuje się w oparciu o poziomy cukru i insuliny we krwi, przemnożone przez siebie, a następnie podzielone przez 22,5: jest to tzw. współczynnik HOMA-IR. Jego poziom wylicza i określa lekarz lub diagnosta laboratoryjny.
Jak leczyć insulinooporność?
Jak już zostało wyżej wspomniane, nieleczona insulinooporność może prowadzić do cukrzycy, ale nie tylko: może przyczynić się również m.in. do rozwoju miażdżycy, chorób sercowo-naczyniowych oraz obturacyjnego bezdechu sennego. Nadmierne odkładanie się tkanki tłuszczowej trzewnej, z czym wiąże się insulinooporność, może też zwiększać ryzyko rozwijania się stanów zapalnych w organizmie. Problemu insulinooporności nie warto więc lekceważyć.
Leczeniem insulinooporności zajmują się przede wszystkim Specjaliści endokrynolog i diabetolog (optymalnie, aby lekarz prowadzący miał obydwie te specjalizacje), często przy wsparciu dietetyka. Pierwszym etapem leczenia insulinooporności jest zmiana diety, polegająca przede wszystkim na wyeliminowaniu z diety cukrów prostych (słodkich produktów) oraz spożywania posiłków zawierających o zrównoważonym składzie (ważne, aby zadbać, by podstawą diety były nie tylko wysokokaloryczne węglowodany, ale i tłuszcze oraz białka). Ważne jest również zatroszczenie się o to, aby wybierane produkty miały tzw. niski indeks glikemiczny. Pod tym tajemniczym określeniem kryje się w większości “zwykła” zdrowa żywność, która powinna być podstawą jadłospisu każdego dorosłego człowieka: m.in. warzywa i owoce, nabiał, ryby, produkty pełnoziarniste. Osoby, które mają trudność z komponowaniem dla siebie “zdrowego menu” i codziennym przygotowywaniem posiłków, mogą skorzystać z oferowanych przez liczne firmy cateringów z dowozem – tzw. diet pudełkowych. “Lekiem na insulinooporność” określa się również aktywność fizyczną, wcale nie wymyślną: wystarczy dużo chodzić i wyrabiać codziennie ok. 10 tysięcy kroków (w liczeniu mogą pomóc aplikacje dostępne aktualnie w każdym smartfonie), aby zachować zdrowie. Zmiana stylu życia pomaga zarówno w przywróceniu wrażliwości organizmu na insulinę do właściwego poziomu, jak i w redukcji nadwagi/leczeniu otyłości.
Jeżeli powyższe kroki nie przynoszą rezultatów, z reguły lekarz przepisuje lek obniżający poziom glukozy we krwi, który zazwyczaj trzeba przyjmować po każdym posiłku.
Jeżeli podejrzewasz u siebie insulinooporność, skontaktuj się z nami – oferujemy konsultacje endokrynologiczno-diabetologiczne oraz możliwość wykonania badań diagnostycznych po preferencyjnych stawkach. Konsultujemy stacjonarnie i online.