Jak rozmawiać z osobą w kryzysie psychicznym?
O tym, że osoba w depresji albo kryzysie potrzebuje wsparcia i akceptacji, mówi się sporo, zwłaszcza ostatnio. Wiele osób, które mają wokół siebie partnera lub przyjaciela z depresją, nie wie jednak, co to dokładnie znaczy. Jak rozmawiać z osobą w kryzysie psychicznym?
Ten artykuł zawiera porady dla bliskich osób, które zmagają się z depresyjnymi zaburzeniami nastroju lub doświadczają kryzysu w życiu bądź jakiegoś rodzaju psychicznego cierpienia (np. z powodu żałoby, problemów w pracy, w rodzinie). Jeżeli jednak bliska osoba…
– doświadcza objawów, które mogą być potencjalnie niebezpieczne dla niej lub dla otoczenia: np. samookalecza się, ma myśli samobójcze, dostaje ataków złości lub agresji, których nie jest w stanie opanować;
– zachowuje się w sposób, który sugeruje, że może mieć inne problemy, niż „sam” smutek – np. miewa nagłe stany euforii lub sprawia wrażenie, jakby miała urojenia, „odrywała” się od rzeczywistości;
– ma zdiagnozowane inne trudności psychiczne, np. chorobę afektywną dwubiegunową lub schizofrenię;
… to może potrzebować pilnej pomocy medycznej lub innego rodzaju wsparcia i opieki ze strony bliskich. W takiej sytuacji warto namówić ukochaną osobę na szybką wizytę u lekarza psychiatry, jednocześnie zapewniając ją, że pomożemy w umówieniu wizyty i wesprzemy ją podczas samej rozmowy ze specjalistą, gdyby tego potrzebowała.
Jeśli zaś widzisz, że bliska Ci osoba cierpi, ale na tę chwilę nie dzieje się nic, co opisaliśmy wyżej – zacznij od szczerej, spokojnej rozmowy na temat jej przeżyć.
Nie mów, że „wszystko będzie dobrze”, ani że „przesadzasz”. Co lepiej jest powiedzieć w zamian?
Możesz zacząć od dostrzeżenia cierpienia bliskiej osoby.
Jedną z podstawowych zasad tego, jak rozmawiać z osobą w kryzysie psychicznym, jest nazywanie uczuć drugiej osoby i dzielenie się z nią tym, co obserwujemy. To narzędzie stosowane także przez psychologów i psychoterapeutów. Samo powiedzenie „widzę, że cierpisz”, „dostrzegam Twój ból”, daje osobie w kryzysie dużą ulgę, choć oczywiście z reguły nie jest w stanie dać pełnego ukojenia. To ostatnie daje czas (np. w przypadku śmierci bliskiej osoby) i/lub przepracowanie swoich uczuć podczas psychoterapii oraz wsparcie lekarza psychiatry.
Uznaj uczucia cierpiącej osoby, mówiąc jednocześnie o swoich.
Nie zawsze to, co mówi druga osoba, da się zrozumieć. Gdy słyszymy, że ktoś młody, utalentowany, kto ma wielu przyjaciół i osób, które go kochają, mówi: „nic mnie już nie czeka”, może być nam to trudno zaakceptować. Może być też tak, że bliski doznał ogromnego dramatu – np. stracił kogoś z rodziny, a my nie jesteśmy w stanie objąć jego cierpienia rozumem. Nie warto nieszczerze okazywać zrozumienia, bo osoba, która cierpi, najpewniej odczuje fałsz i poczuje się jeszcze gorzej. Jeżeli jednak przeżyłeś/aś kiedyś coś podobnego, możesz powiedzieć „rozumiem, że musisz bardzo cierpieć”. Jeśli głęboko współczujesz drugiej osobie, ale kompletnie nie rozumiesz, co przeżywa, powiedz „mogę sobie tylko wyobrażać, nie wiem, jak to jest, ale jestem przy Tobie”.
Uważaj z samym słowem „rozumiem”. Drugiego człowieka nie da się zrozumieć w pełni i nie warto rzucać tego słowa na wiatr. Zawsze możesz jednak powiedzieć o tym, jakie uczucia wzbudza w Tobie to, co ją spotyka – ulgę może przynieść powiedzenie, że przykro Ci z powodu cierpienia bliskiej osoby, że wzrusza Cię to i dotyka, co przeżywa.
Wzbudzaj nadzieję.
Z tym także należy uważać i dzielić się swoją nadzieją umiejętnie. Może być tak, że postrzegasz sytuację i perspektywy na przyszłość drugiej osoby zupełnie inaczej, niż ona. Słowa typu „co też Ty opowiadasz, jeszcze będziesz miał/a rodzinę i dwójkę dzieci”, „nie ma szans, żeby taka piękna kobieta jak Ty nie znalazła mężczyzny”, nie pomogą – jedynie pogłębią cierpienie bliskiego i jego przekonanie, że nikt nie jest w stanie zrozumieć jego odczuć i mu współczuć. Możesz jednak powiedzieć, że dostrzegasz jego cierpienie i jest Ci przykro z powodu tego, co przeżywa – zgodnie ze wcześniejszymi podpunktami – a następnie dodać np. „wiem, że teraz nie jesteś w stanie sobie tego wyobrazić, ale ja wierzę, że czekają Cię jeszcze lepsze dni. Nie musisz tego przyjmować ani w to wierzyć, ja będę wierzyć za Ciebie”.
Śledź wpisy na naszym blogu! W najbliższym czasie opublikujemy kolejne artykuły o tym, jak na inne sposoby wspierać osobę w kryzysie – jak zachęcić ją do poszukiwania specjalistycznej pomocy i jak zadbać o siebie, gdy podczas towarzyszenia osobie cierpiącej dopada Cię frustracja lub zmęczenie psychiczne.
Zobacz także nasz artykuł na temat ostrej reakcji na stres.