Jest najczęstszym schorzeniem psychicznym XXI wieku. Jak rozpoznać poszczególne rodzaje depresji?
Jest najczęstszym schorzeniem psychicznym na świecie – dotyczy około 350 mln ludzi. W samej Polsce choruje na nią około 1,5 mln osób, a liczby te niepokojąco rosną z każdym rokiem. Szacuje się, że do 2030 r. będzie najczęściej występującą chorobą świata. Depresja znacznie częściej niż mężczyzn dotyczy kobiet, a poprzez mnogość odmian, nie zawsze jest łatwa do zdiagnozowania. Jakie podstawowe rodzaje depresji wyróżniają specjaliści i czym charakteryzują się poszczególne jej odmiany?
Dystymia
Rodzaj depresji o stosunkowo łagodnym przebiegu. Rozwija się latami, ma charakter przewlekły o podłożu nerwicowym. Do jej charakterystycznych objawów należą: stale obniżony nastrój, ciągłe poczucie zmęczenia i wyczerpania, problemy ze snem, brak apetytu, wycofanie się z życia społecznego, rozdrażnienie i problemy z koncentracją. Pomimo, iż ta odmiana schorzenia zaliczana jest do łagodnych, poprzez swoje objawy może ona istotnie pogorszyć jakość życia chorego i sprawić, że nawet najprostsze czynności wymagały będą ogromnego wysiłku. Choroba może mieć przyczyny zarówno genetyczne (większe prawdopodobieństwo wystąpienia, jeśli ktoś w rodzinie wcześniej cierpiał na dystymię), jak i biologiczne (zaburzenia neuroprzekaźników). Bodźcem wywołującym schorzenie może być istotne wydarzenie w życiu, jak śmierć bliskiej osoby. Leczenie obejmuje psychoterapię oraz niekiedy farmakoterapię.
Depresja endogenna
To rodzaj depresji o podłożu czysto biologicznym. Spowodowana jest ona zaburzonym funkcjonowaniem neuroprzekaźników w układzie nerwowym. Możliwe jest także występowanie depresji endogennej na skutek zmienionej struktury mózgu. Ten rodzaj choroby nie jest wywołany czynnikami zewnętrznymi. Zaburzenie to może przyjmować różne postaci: przewlekłą (nawracającą), epizodyczną, postać dystymii, depresji poschizofrenicznej, a także organicznych zaburzeń depresyjnych. Do objawów depresji endogennej zalicza się: obniżony nastrój, poczucie zmęczenia i wyczerpania, problemy ze snem, brak apetytu, spłycenie emocji, rozdrażnienie i problemy z koncentracją, niska reaktywność na bodźce zewnętrzne, wycofanie się z życia społecznego i porzucenie zainteresowań, a nawet myśli samobójcze. Leczenie depresji endogennej obejmuje psychoterapię oraz farmakoterapię.
Depresja egzogenna (reaktywna)
Jest przeciwieństwem depresji endogennej – wywołują ją czynniki zewnętrzne. Pojawia się przy istotnych wydarzeniach życiowych, takich jak śmierć bliskiej osoby, ale i mniej drastycznych momentach, jak utrata pracy, opuszczenie domu przez dzieci, rozwód czy przejście na emeryturę. Do objawów depresji egzogennej zalicza się: obniżony nastrój, poczucie zmęczenia i wyczerpania, problemy ze snem, brak apetytu, problemy z koncentracją, wracanie myślami do stanu sprzed istotnego zdarzenia i wciąż na nowo przeżywanie emocji z nim związanymi. Depresja egzogenna ma stosunkowo łagodny przebieg, jednak nieleczona może towarzyszyć latami. Jej leczenie obejmuje z kolei psychoterapię oraz niekiedy farmakoterapię.
Depresja maskowana
Rodzaj depresji stosunkowo trudnej do zdiagnozowania, ponieważ chory może często przedstawiać objawy typowe dla innych schorzeń, także fizycznych. Depresja maskowana objawia się bowiem zarówno w sposób typowy dla innych odmian depresji (obniżony nastrój, poczucie zmęczenia i wyczerpania, problemy ze snem lub nadmierna senność, brak apetytu, problemy z koncentracją…), jak i w postaci nieustającego bólu głowy czy pleców, a także innych dolegliwości fizycznych. Osoby cierpiące na depresję maskowaną mają skłonność do nadużywania substancji psychoaktywnych, mających rzekomo złagodzić poczucie smutku. W otoczeniu najbliższych często starają się z kolej udawać, że problem ich nie dotyczy. Leczenie depresji maskowanej obejmuje psychoterapię oraz farmakoterapię.
Depresja lękowa
Sam lęk bardzo często towarzyszy wszystkim rodzajom depresji, dlatego depresja lękowa bywa trudna do zdiagnozowania. W jej przypadku epizody depresyjne występują z nieuzasadnionym lękiem o wyjątkowo dużym nasileniu. Wśród głównych objawów wymienia się także: obniżony nastrój, poczucie zmęczenia i wyczerpania, problemy ze snem, brak apetytu, problemy z koncentracją, spłycenie emocji, wycofanie z życia społecznego, silny lęk i nieustające poczucie winy. Choroba może mieć zarówno podłoże genetyczne, jak i może zostać wywołana traumatycznymi doświadczeniami. Schorzenie ma najczęściej przewlekły przebieg. Leczenie obejmuje psychoterapię oraz farmakoterapię.
Depresja poporodowa
Ja wskazuje sama nazwa, ten rodzaj depresji związany jest z narodzinami dziecka. Depresja poporodowa dotycząca matki obejmować może szereg zarówno psychicznych, jak i fizycznych objawów. Według statystyk ten rodzaj depresji dotyka co ósmą kobietę. Depresja poporodowa objawia się obniżonym nastrojem, zobojętnieniem matki na potrzeby nowo narodzonego dziecka, obawami odnośnie tego, czy sprosta ona obowiązkom matki i wątpliwościami na temat tego, jak od tej pory wyglądać będzie jej życie. Do powstania depresji poporodowej mogą przyczynić się komplikacje okołoporodowe. Najczęściej depresja ta mija około kilka, kilkanaście dni po narodzinach dziecka. W niektórych przypadkach niezbędna może okazać się psychoterapia.
Depresja sezonowa
Objawia się sezonową (występującą najczęściej w okresie jesienno-zimowym) obniżką nastroju, zobojętnieniem oraz wycofaniem społecznym. Trwa najczęściej około kilku tygodni, a jej objawy ustępują wraz z polepszeniem się aury. Osoby mające skłonności do stanów depresyjnych najczęściej przechodzą depresję sezonową wielokrotnie. Za przyczynę powstawania depresji sezonowej powszechnie uważa się niedobór światła słonecznego, które ma istotny wpływ na funkcjonowanie naszego mózgu. Ten rodzaj depresji zazwyczaj ma łagodny przebieg oraz ustępuje samoistnie wraz z pojawieniem się większej ilości słońca.
Choroba dwubiegunowa
To inaczej zaburzenia depresyjno-maniakalne, zaliczane do poważnych schorzeń psychicznych. Choroba ta charakteryzuje się odczuwaniem skrajnie zmiennych stanów – szczęścia i euforii z wszechogarniającą beznadzieją. Epizody nawracającej depresji i manii są wyjątkowo wyczerpujące zarówno dla samego chorego, jak i jego otoczenia. Na powstawanie choroby dwubiegunowej wpływ mają zarówno czynniki genetyczne i biologiczne, jak i psychologiczne czy okolicznościowe. Ryzyko odziedziczenia choroby dwubiegunowej po rodzicach wynosi aż 75 proc.