Z artykułu dowiesz się:

• czym są łagodne zaburzenia poznawcze i jak się objawiają,
• dlaczego starsze osoby mogą doświadczać problemów z pamięcią,
• jakie są różnice pomiędzy MCI a początkami demencji,
• jakie czynniki zwiększają ryzyko rozwoju łagodnych zaburzeń poznawczych,
• jakie kroki warto podjąć w przypadku zauważenia pierwszych niepokojących symptomów,
• jakie są najnowsze metody diagnostyczne dotyczące MCI,
• jak radzić sobie z objawami i wspierać bliskich dotkniętych zaburzeniami poznawczymi,
• w jaki sposób aktywność fizyczna, a także intelektualna wpływają na sprawność mózgu.

Czy łagodne zaburzenia poznawcze mogą zwiastować chorobę Alzheimera?

Łagodne zaburzenia poznawcze mogą budzić niepokój zarówno u starszej osoby, jak i jej bliskich, gdyż często są postrzegane jako możliwa zapowiedź choroby Alzheimera.

Warto jednak wiedzieć, że pojawiające się na starość problemy z pamięcią czy koncentracją wcale nie muszą świadczyć o początkach procesu otępiennego, ani tym bardziej być nieuchronnym zwiastunem choroby Alzheimera. Czasem są to jedynie łagodne zaburzenia poznawcze, które w pewnym zakresie można uznać za naturalną konsekwencję starzenia się mózgu. Nie oznacza to jednak, że wymienione wyżej sygnały można zignorować. Wręcz przeciwnie. Tak, jak w przypadku wielu innych dolegliwości i zaburzeń – tak i tutaj działa zasada, że im szybciej i dokładniej zdiagnozujemy chorobę, tym większa szansa na jej wyleczenie albo przynajmniej zatrzymanie lub spowolnienie zachodzącego procesu chorobowego.

Jak objawiają się łagodne zaburzenia poznawcze i czym różnią się od otępienia?

Łagodne zaburzenia poznawcze (z ang. mild cognitive inpairment – MCI) najogólniej rzecz ujmując – definiuje się jako osłabione funkcjonowanie procesów poznawczych (przede wszystkim pamięci i uwagi, choć nie tylko), bez występujących jednocześnie symptomów otępienia. Mówi się czasem, że MCI to swego rodzaju „stan pośredni” pomiędzy naturalnym – wynikającym z wieku – pogorszeniem się funkcji poznawczych a łagodnym otępieniem. Warto przy tym jednak podkreślić, że łagodne zaburzenia poznawcze wcale nie muszą prowadzić do demencji. Szacuje się, że na MCI cierpi około 20% osób po 65. roku życia. Roczny wskaźnik konwersji (czyli przekształcania się) MCI w otępienie lub w chorobę Alzheimera ocenia się w tej grupie na ok. 7%.

Istnieją różne klasyfikacje łagodnych zaburzeń poznawczych. Jedna z nich dzieli je na 3 główne typy:

• amnestyczne MCI, w którym dominują problemy z pamięcią,
• MCI, w którym przeważają dysfunkcje wykonawcze (dotyczące głównie obszaru planowania i kontrolowania wykonywanych czynności i podejmowanych działań),
• MCI mieszane, w którym współwystępują oba w/w rodzaje problemów

Za najważniejsze kryteria diagnostyczne amnestycznego MCI uważa się:

• problemy z pamięcią, które zgłaszane są przez samego pacjenta lub przez jego rodzinę
• obiektywnie stwierdzone (na przykład za pomocą specjalnych testów) osłabienie pamięci, uwzględniające normę dla wieku pacjenta
• prawidłowe ogólne funkcjonowanie poznawcze
• właściwa albo tylko nieznacznie zaburzona codzienna aktywność życiowa (co oznacza, że pacjent zasadniczo nie ma problemów z codziennym funkcjonowaniem)
• brak otępienia

Jak diagnozuje się łagodne zaburzenia poznawcze?

Co robić, kiedy zauważymy u siebie niepokojące symptomy, takie jak: narastające problemy z pamięcią lub koncentracją, albo „spowolnione” myślenie? Po pierwsze – na pewno nie warto ich ignorować, z nadzieją, że same przejdą. Dobrym pomysłem może być natomiast wizyta u neurologa albo neuropsychologa, którzy poprowadzą profesjonalny proces diagnostyczny, a w razie potrzeby – skierują nas do innych specjalistów albo na dodatkowe badania.

Na rozpoznanie MCI składa się kilka elementów: ocena kliniczna stanu pacjenta, przeprowadzony z nim (a czasem również z członkami jego rodziny) profesjonalny wywiad, szereg badań neuropsychologicznych oraz badań dodatkowych, takich na przykład jak tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny. Dobrze poprowadzona diagnoza pozwoli również ustalić możliwe przyczyny wystąpienia łagodnych zaburzeń poznawczych. Do najczęstszych należą: procesy neurodegeneracyjne (tj. uszkodzenia układu nerwowego), zmiany naczyniowe (w tym miażdżyca), liczne drobne urazy głowy, rzadziej natomiast – niedobory witamin i hormonów, skutki uboczne niektórych leków czy zmiany o charakterze nowotworów lub krwiaków mózgu.

Czy łagodne zaburzenia poznawcze można leczyć?

Możliwość leczenia łagodnych zaburzeń poznawczych zależy przede wszystkim od tego, jakie jest ich źródło. Jeśli są spowodowane przyczyną, która jest odwracalna (np. przyjmowaniem określonych leków, niedoborem witamin, infekcjami układu nerwowego itp.) – wówczas całkowite wyleczenie jest możliwe, po usunięciu pierwotnego źródła problemu.

Jeśli natomiast przyczyna leży w czynnikach trudnych do ustalenia albo takich, które mają charakter nieodwracalny, wówczas stosuje się jedynie leczenie objawowe, które może spowolnić rozwój choroby. Jest to przede wszystkim leczenie farmakologiczne. W pewnym zakresie pomocna może być jednak również tzw. rehabilitacja funkcji poznawczych, czyli specjalny trening prowadzony przez wykwalifikowanego neuropsychologa. Wykonywane w czasie takiego treningu ćwiczenia pozwalają na poprawę stanu najważniejszych z punktu widzenia pacjenta funkcji poznawczych, czyli pamięci, koncentracji i myślenia.

Jak chronić się przed wystąpieniem łagodnych zaburzeń poznawczych?

Znana wszystkim maksyma mówi: „Lepiej zapobiegać niż leczyć” i nie inaczej jest w przypadku MCI. Co w największym stopniu chroni nas przed wystąpieniem łagodnych zaburzeń poznawczych? Badania wykazały, że istnieje kilka kluczowych czynników. Wśród najważniejszych wymienia się:

• utrzymywanie wartościowych kontaktów towarzyskich i sieci społecznego wsparcia,
• dużą dawkę ruchu i regularnej aktywności fizycznej (najlepiej na świeżym powietrzu)
• aktywność intelektualna (rozwiązywanie krzyżówek i łamigłówek, czytanie książek)
• czynne uczestniczenie w kulturze (chodzenie do kina, do teatru, na koncerty itp.)
• pielęgnowanie swoich pasji
• dbanie o optymizm i pozytywne nastawienie do siebie i świata.

W PsychoMedic oferujemy kompleksowe wsparcie lekarzy neurologów i psychiatrów oraz neuropsychologów przy diagnozie i leczeniu wszelkiego rodzaju zaburzeń poznawczych. Skontaktuj się z nami, aby dowiedzieć się więcej. 

FAQ