Leki psychotropowe. Fakty i mity dotyczące psychotropów
Leki psychotropowe to jedna z tych grup leków, wokół której narosło wiele mitów, nie popartych żadnymi naukowymi dowodami. Psychotropy, błędnie kojarzone jedynie z silnymi, otępiającymi lekami przepisywanymi w ostateczności, to z kolei ogólna nazwa odnosząca się do całej grupy leków pomagających w zwalczaniu rozmaitych problemów natury psychicznej. Wśród leków psychotropowych znajdziemy zatem setki specyfików złożonych z kompletnie różnych substancji, o różnych stężeniach, zapisywane przez specjalistów zależnie od problemów i potrzeb danego pacjenta. Poniżej przedstawiamy listę najbardziej popularnych mitów oraz dwa istotne fakty odnoszące się do psychotropów.
Mit: leki psychotropowe uzależniają
To chyba jeden z najczęściej spotykanych mitów dotyczących tak zwanych psychotropów. I choć znajdują się wśród nich leki z grupy benzodiazepin (pomagające zwalczać między innymi silne stany lękowe), które mogą uzależniać przy dłuższym stosowaniu – zdecydowana większość leków określanych mianem psychotropów nie ma działania uzależniającego. Prawdą nie jest również to, z czym często związana jest obawa pacjentów, iż organizm przyzwyczaja się do stanu „na psychotropach”, po czym ciężko jest odczuwać emocje na tym samym poziomie bez zażywania leków.
Mit: leki psychotropowe trudno jest „odstawić”
Ten mit poniekąd związany jest z powyższym – pacjenci często obawiają się pogorszenia stanu ich zdrowia czy też samopoczucia po odstawianiu leków, twierdząc niekiedy, iż raz przepisane leki psychotropowe będą musieli przyjmować dożywotnio. Zdecydowanie nie jest to prawdą. Gorsze samopoczucie po odstawieniu psychotropów może być z kolei objawem cały czas trwającej choroby. Taki stan oznacza zazwyczaj przedwczesne odstawienie leków lub konieczność wzmożonej terapii. Sam proces odstawiania psychotropów powinien natomiast przebiegać pod okiem specjalisty. W żadnym wypadku leków psychotropowych nie wolno odstawiać na własną rękę, wraz z poprawą samopoczucia po zażyciu pierwszych dawek. Może to bowiem spowodować znaczne pogorszenie się stanu pacjenta oraz nieprzyjemne dla niego skutki uboczne.
Mit: leki psychotropowe zmieniają osobowość
Leki psychotropowe nie zmieniają osobowości. Ten mit wynikać może z faktu, iż niektóre zaburzenia psychiczne powodują istotne zmiany w zachowaniu chorego. Psychotropy pomagają natomiast przywrócić go do stanu względnej równowagi, jednak nie zmieniają jego osobowości. Główne zmiany, jakie zachodzą w organizmie chorego będącego pod wpływem psychotropów to poprawa samopoczucia, zniwelowanie stanów lękowych czy depresyjnych oraz ogólnie złagodzenie objawów związanych z występowaniem danej jednostki chorobowej. Przyjmowanie leków nie ma jednak najmniejszego wpływu na cechy osobowości czy ewentualną zmianę osobowości pacjenta.
Mit: leki psychotropowe likwidują problem
Samo przyjmowanie psychotropów zazwyczaj nie jest w stanie zlikwidować problemu, dlatego farmakoterapia najczęściej stosowana jest równolegle z psychoterapią. Dopiero całościowe podejście, mające na celu całkowite wyleczenie pacjenta (a nie jedynie zaleczenie występujących w danym momencie objawów) jest w stanie zwalczyć wiele zaburzeń. Leków psychotropowych nie wolno zatem traktować jak antidotum w okresie emocjonalnego kryzysu czy obniżonego nastroju. Ich przyjmowanie powinno odbywać się wyłącznie pod okiem specjalisty oraz wedle jego zaleceń.
Fakt: leki psychotropowe leczą
Prawidłowo dobrane do problemu danego pacjenta leki psychotropowe w połączeniu z psychoterapią potrafią sprawić, że pacjent raz na zawsze pozbędzie się utrudniających życie zaburzeń oraz związanych z nimi przykrych dolegliwości. Zadaniem psychotropów nie jest bowiem maskowanie problemu, a pomoc w przywróceniu pacjenta do stanu pełnego zdrowia psychicznego. Oczywiście, tak jak w przypadku wszystkich innych problemów zdrowotnych, nie jest przesądzone, iż raz wyleczone zaburzenie nie pojawi się ponownie – zależy to bowiem od wielu czynników, w tym indywidualnych predyspozycji pacjenta. Ostatecznie należy jednak pamiętać, iż zadaniem każdych leków, w tym leków psychotropowych, jest leczenie, a nie jedynie – jak błędnie przyjęło się w przypadku psychotropów – otępienie i spłycenie odczuwanych emocji.
Fakt: od leków psychotropowych można przytyć
Leki psychotropowe, jak każde inne mają długą listę działań niepożądanych oraz skutków ubocznych przyjmowania ich. Jednym ze skutków przyjmowania psychotropów mogą być zmiany apetytu, a co za tym idzie – przybieranie na wadze. Skutki uboczne nie pojawiają się jednak w przypadku wszystkich pacjentów przyjmujących leki – tu znów zależy to od predyspozycji danego organizmu, odpowiedniego dobrania leku oraz jego dawki. Jest to jedynie kolejny argument za tym, aby nie eksperymentować z psychotropami na własną rękę – podobnie jak samodzielnie nie decydujemy o zażywaniu leków na serce, tak samo przyjmowanie leków psychotropowych może przynieść szereg niepożądanych efektów dla naszego zdrowia, zarówno psychicznego, jak i fizycznego.