Ortoreksja. Kiedy zdrowy styl życia przeradza się w obsesję?
Z każdym rokiem rośnie nasza świadomość dotycząca zdrowego odżywiania, jak i ekologicznego stylu życia. I o ile założenia obu trendów niosą za sobą same korzyści – zarówno dla naszego zdrowia, jak i środowiska naturalnego – podążanie za nimi za wszelką cenę może okazać się zgubne dla naszego zdrowia psychicznego. Chorobliwa pogoń za zdrowym odżywianiem i chęć kontrolowania wszystkiego, co trafia na nasz talerz, w efekcie może przerodzić się w utrudniającą życie obsesję, zwaną ortoreksją. Czym objawia się zaburzenie dotykające coraz więcej osób oraz jak je zdiagnozować?
Objawy ortoreksji
Jeden z głównych objawów zaburzenia zwanego ortoreksją to przede wszystkim silna, obsesyjna wręcz potrzeba kontrolowania spożywanych produktów. Zaczyna się niewinnie, od zmiany stylu życia na bardziej zdrowy i przykładania większej uwagi do przygotowywanych posiłków. Z diety stopniowo wykluczane są kolejne – niezdrowe lub wysokokaloryczne – produkty, tak, aby w efekcie składała się ona wyłącznie z niskokalorycznych, naturalnych elementów. Granica pomiędzy wyjątkowo zdrowym stylem życia a zaburzeniem wynikającym z dążenia do doskonałości w tej kwestii może okazać się wyjątkowo cienka. Zwyczaje żywieniowe osób cierpiących na ortoreksję w pierwszym momencie mogą bowiem wydawać się godne naśladowania. Problem pojawia się jednak w momencie, kiedy okazuje się, że silna potrzeba selekcjonowania spożywanych produktów zaczyna mieć pierwszorzędne znaczenie, utrudniając przy tym normalne funkcjonowanie.
Obsesja związana ze zdrowym stylem życia często związana jest także z nadmiernym przykładaniem wagi do sylwetki oraz ćwiczeń fizycznych. Wszystko, aby tylko zachować szczupłe, zdrowo wyglądające ciało – osoby dotknięte tym zaburzeniem bardzo często nie zdają sobie sprawy, jak dużo miejsca w ich życiu zajmuje kwestia zdrowego odżywiania, a także nie zauważają momentu, w którym normalne funkcjonowanie w społeczeństwie (wyjścia do restauracji, uczestnictwo w imprezach rodzinnych, lunche z kolegami z pracy) zostaje zepchnięte na dalszy plan. Ortoreksja sprawia bowiem, że obok dążenia do doskonałości w kwestii wybranego stylu życia pojawia się także lęk przed ewentualną utratą kontroli nad nim. Osoby z tym zaburzeniem mogą zatem dobrowolnie rezygnować z niektórych istotnych aktywności, aby tylko utrzymać kontrolę nad swoim nowym stylem życia. Jednym z objawów zaburzenia jest także utrata masy ciała oraz niedobory związane często z niedostarczaniem organizmowi odpowiednich substancji odżywczych (spowodowane wykluczeniem z diety wielu istotnych produktów).
Pierwszy zdiagnozowany pacjent
Ortoreksję jako pierwszy zdefiniował amerykański lekarz Steven Bratman, w późniejszych latach autor książki zatytułowanej „W szponach zdrowej żywności”. Jako dziecka cierpiał on na liczne alergie, w związku z czym już od najmłodszych lat jego rodzice ogromną wagę przykładali do kwestii zdrowego, naturalnego żywienia. I choć ich intencje były z pewnością dobre, w efekcie ich działań w późniejszych latach sam Bratman zdiagnozował u siebie obsesję związaną z z kwestią zdrowego odżywiania. W pewnym momencie medyk zorientował się bowiem, że przewyższającą część jego księgozbioru stanowią pozycje dotyczące żywienia, natomiast ciągłe skupianie swoich myśli wokół tego tematu utrudnia mu swobodne funkcjonowanie w świecie. Tym samym Bratman stał się pierwszym zdiagnozowanym przypadkiem osoby cierpiącej na ortoreksję.
Jak leczyć zaburzenie
Pierwszym krokiem do wyjścia z ortoreksji jest odpowiednie zdiagnozowanie zaburzenia. W tym pomóc mogą specjaliści – psycholog lub psychiatra. Uświadomienie sobie problemu jest punktem wyjścia do rozpoczęcia leczenia ze specjalistą oraz samodzielnej pracy ze swoimi nawykami. Istotnym elementem terapii osób z ortoreksją jest praca z dietetykiem – specjalista na podstawie badań pomoże bowiem ustalić odpowiednią dla danej jednostki dietę, biorąc przy tym pod uwagę preferencje żywieniowe pacjenta, ale także ewentualne niedobory i zdrowie fizyczne. Ustalenie odpowiedniej diety to jeden z elementów leczenia. Inną niezbędną kwestią jest terapia pomagająca pacjentowi w zlokalizowaniu źródła problemu, zmianie postrzegania kwestii żywienia oraz pracy nad zmianą własnych nawyków. Niekiedy zdarza się, że ortoreksja idzie w parze z innymi zaburzeniami, w tym zaburzeniami odżywiania, takimi jak anoreksja czy bulimia oraz zaburzeniami obsesyjno-kompulsywnymi. W każdym z przypadków niezbędna jest specjalistyczna pomoc.