„Polskie przychodnie zdają sobie sprawę z rosnącego trendu terapii online”. Rozmowa z psycholog Joanną Szponarską
Telemedycyna to jedno z najszybciej rozwijających się zjawisk w medycynie. Z roku na rok korzysta z niej coraz większa liczba pacjentów, a wśród usług telemedycznych o największym potencjale wymienia się obecnie przede wszystkim telekonsultacje, w tym także konsultacje i sesje z psychologiem. Jak pokazują badania – skuteczność terapii prowadzonej na odległość jest dokładnie taka sama jak w przypadku tradycyjnej terapii, a nowoczesne narzędzia sprawiają, że jest to rozwiązanie wyjątkowo bezpieczne. O tym, jak terapia online wygląda z punktu widzenia terapeuty, pytamy dziś specjalistę kliniki PsychoMedic, psycholog Joannę Szponarską.
Telemedycyna, jak wynika z licznych badań, jest jedną z najszybciej rozwijających się gałęzi medycyny. Jak wygląda to jednak z punktu widzenia specjalisty, czy faktycznie obserwuje Pani rosnące zainteresowanie tego typu terapią?
Faktycznie, zauważyłam, że w ciągu kilku ostatnich lat dla pacjentów powstaje coraz więcej pakietów, internetowych wersji terapii. Często wystarczy zainstalować program złożony z różnych modułów, z którymi pracuje pacjent, natomiast terapeuta sprawdza je raz w tygodniu, po czym kontaktuje się z pacjentem przez dedykowany czat. Wiem, że przykładowo w Wielkiej Brytanii prowadzonych jest wiele badań na ten temat i jak do tej pory wyniki pokazują nam, że efekty terapii online w porównaniu do tradycyjnej terapii face to face praktycznie się nie różnią. Wśród pacjentów także obserwuję rosnące zainteresowanie tym tematem. Jest to jednak naturalne, biorąc pod uwagę choćby fakt, że nasze życia nieustannie przyspiesza. Siłą rzeczy coraz bardziej polegamy na technologii, szukamy szybkich i wygodnych rozwiązań w różnych sferach życia. Dotyczy to także terapii. Ja sama w 2017 r., pracując w Wielkiej Brytanii, zaoferowałam swoim pracodawcom, aby przejść na pracę w pełni zdalną i udzielać terapii przy użyciu internetu. Pamiętam, że wówczas podchodzili oni do tego z lekką rezerwą, ale ostatecznie zgodzili się na taki eksperyment. Jak się okazało, efekt był świetny. Zdecydowanie jest zatem wystarczająco dużo zainteresowanych pacjentów, aby prowadzić tego typu terapie, ich liczba rośnie z każdym rokiem.
Co Pani, jako specjalista, zaliczyłaby do głównych zalet terapii online?
Taka forma terapii ma wiele zalet, jest wyjątkowo elastyczna. Aby spotkać się z terapeutą nie trzeba wychodzić z domu. Zdecydowanie łatwiej terapię online połączyć można też ze swoim trybem pracy. W biurach spędzamy coraz więcej czasu, a fizyczne wyjście na wizytę u specjalisty może okazać się nieraz zbyt czasochłonne. Spotkanie online jesteśmy w stanie odbyć w godzinę, zamykając się na przykład w sali konferencyjnej, po czym spokojnie wracamy do pracy.
A czy terapia online ma Pani zdaniem jakiekolwiek minusy w stosunku do tradycyjnej formy?
Kiedy myślimy o wadach terapii online w stosunku do tradycyjnej, w pierwszej kolejności zapewne nasuwa nam się na myśl brak bliskości pomiędzy terapeutą a pacjentem. W moim przypadku nie jest to jednak szczególnie odczuwalne, prowadzone przeze mnie terapie online przebiegają bardzo naturalnie i nie odczuwam tu żadnych problemów w komunikacji z pacjentem. Mam bowiem możliwość zobaczenia pacjenta, obserwuję jego mimikę czy gestykulację. Jako jedyny problem w tej kwestii wskazałabym w niektórych przypadkach naturę problemów, z jakimi przychodzą do nas pacjenci. Wyobraźmy sobie na przykład pacjenta z depresją, bez motywacji i chęci do działania, wstawania z łóżka. Wyjście na spotkanie z terapeutą może okazać się bodźcem do aktywności. Aktywacja ta może okazać się ograniczona w momencie, kiedy pacjent nie musi wychodzić z łóżka, aby odbyć terapię. Brakuje w tym przypadku zapalnika do działania.
Wspomniała Pani o doświadczeniach z Wielkiej Brytanii. A jak na tle zachodu, Pani zdaniem, wypada Polska? Czy taka forma terapii cieszy się u nas popularnością porównywalną do innych krajów?
Nie wiem, jak wygląda to w liczbach, jednak z moich obserwacji wynika, że większe polskie przychodnie doskonale zdają sobie sprawę z rosnącego trendu i coraz częściej mają w swojej ofercie tego rodzaju usługi. PsychoMedic jest jedną z takich klinik. Jednak mówiąc o terapii ogólnie, nadal jest ona dużo bardziej popularna na zachodzie, jednak ten trend powoli dociera również do nas. Prawdopodobnie na przestrzeni kilku najbliższych lat te różnice nie będą jednak już tak widoczne.
Jakie wątpliwości odnośnie konsultacji online zgłaszają najczęściej pacjenci?
Najczęściej spotykam się z obawami natury technicznej, pacjenci mają wątpliwości, czy połączenie będzie dobrej jakości, nie zawsze chcą korzystać z kamerki. Te obawy mijają jednak bardzo szybko. Ja zazwyczaj proponuję na początek rozmowę telefoniczną, aby pacjent nie czuł się niezręcznie widząc się na ekranie. Stopniowo przechodzimy później na wideorozmowy. Pacjenci zmotywowani do tego, aby otrzymać pomoc, z reguły nie zgłaszają jednak żadnych wątpliwości. Przykładowo w kontekście obecnej sytuacji pacjenci zdają sobie sprawę, że kontynuowanie terapii w formie online pozostaje jedyną drogą i nie mają z tym problemu.
A fakt, że za ścianą w mieszkaniu mogą znajdować się inne osoby, które niekoniecznie powinny znać detale dotyczące terapii?
Kilka sesji, które przeprowadziłam, odbyło się w samochodzie. Dla niektórych osób okazała się to być najbardziej odpowiednia i spokojna przestrzeń. Jeśli jesteśmy natomiast ograniczeni do samego mieszkania i znajdują się w nim inne osoby – partnera lub partnerkę poprosić możemy, aby zorganizowali sobie na ten czas inne zajęcie, włączyli muzykę, pozostawili nam przestrzeń do rozmowy z terapeutą. Jeśli w grę wchodzą natomiast dzieci, być może warto rozważyć sesję we wczesnych godzinach porannych lub późnych wieczornych, kiedy domownicy już śpią.
W jaki sposób działa odkładanie problemów „na potem”? Jeśli przykładowo czujemy, że nie radzimy sobie ze swoimi emocjami i potrzebna jest nam pomoc specjalisty, ale choćby w kontekście obecnej pandemii rezygnujemy z sesji online, czekając na to, aż sytuacja się uspokoi…
Wstępna konsultacja nie wnosi presji, aby rozpocząć regularne spotkania, dlatego każdemu polecałabym ją na początek. Na pierwszej konsultacji pacjentom przedstawiany jest plan działania, konkretne cele. Pacjent po wizycie może na spokojnie zdecydować czy odpowiada mu taki tok działania. Może się również okazać, że już jedna rozmowa z terapeutą zachęci nas, aby zacząć rozmawiać o swoich emocjach na przykład z osobami bliskimi.
A jakie konsekwencje może mieć duszenie w sobie emocji?
W sytuacjach takich jak ta, w której znajdujemy się obecnie, możemy mieć bardzo wiele czysto hipotetycznych zmartwień. Takie lęki są naturalne i nie powinniśmy ich demonizować. Jednak nienazwane i niewypowiedziane emocje faktycznie mogą się w nas kumulować i sami siebie wpędzić możemy w błędne koło. Co ciekawe, skumulowane emocje mogą nawet powodować objawy fizjologiczne, które zaczynamy od nowa interpretować i martwić się jeszcze bardziej. Fakt, że trudno nam oddychać, niekoniecznie musi oznaczać, że złapaliśmy wirusa. Może po prostu oddychanie uniemożliwia nam panika? Generalnie w momencie kiedy zauważamy, że emocje utrudniają nam funkcjonowanie i sami nie jesteśmy w stanie sobie z nimi poradzić, warto zasięgnąć porady specjalisty.