Zaburzenia psychotyczne – przyczyny, objawy i leczenie

Zaburzenia psychotyczne to często temat tabu w naszym społeczeństwie. Wynika to m.in. z faktu niskiej świadomości i wiedzy o chorobach psychicznych. Spośród zaburzeń psychotycznych ludzie najczęściej kojarzą schizofrenię, choć o niej także mają mgliste pojęcie. Myśląc o psychozach, czyli chorobach objawiających się głównie poprzez omamy i urojenia, wiele osób wyobraża sobie pacjentów szpitala psychiatrycznego, którzy nie są w stanie funkcjonować normalnie w społeczeństwie. Takie myślenie jest bardzo krzywdzące dla chorych. Większość osób chorych na zaburzenia psychotyczne jest w stanie pracować i żyć normalnie w społeczeństwie. Jedynym warunkiem jest wdrożenie odpowiedniego leczenia. Powszechny brak świadomości na ten temat budzi jednak lęk. Wiedza jest najlepszym antidotum. Co warto wiedzieć o zaburzeniach psychotycznych?

Zaburzenia psychotyczne – przyczyny

Zaburzenia psychotyczne dzielą się na dwie główne grupy, a kryterium tego podziału są właśnie przyczyny powstania choroby: zewnętrzne i wewnętrzne. Zdecydowana większość psychoz zaliczana jest do tej drugiej grupy, w której duże znaczenie mają między innymi czynniki genetyczne. Psychozy endogenne (spowodowane czynnikami wewnętrznymi) to schizofrenia (w każdej postaci) i zaburzenia schizoafektywne, które stanowią połączenie objawów schizofrenii i zaburzeń afektywnych (takich jak depresja i mania). Psychozy egzogenne (spowodowane czynnikami zewnętrznymi) mogą pojawić się na skutek zatrucia (np. narkotykami lub dopalaczami), choroby (np. niedoczynności tarczycy), w wyniku uszkodzenia układu nerwowego (tzw. psychoza organiczna) i silnego stresu (tzw. psychoza reaktywna). 

Zaburzenia psychotyczne – objawy

Zaburzenia psychotyczne objawiają się w obszarach świadomości, myślenia, postrzegania i zachowania. Osoba chora nie potrafi dostrzec, że jej sposób myślenia i postrzegania jest nielogiczny i niezgodny z rzeczywistością. Nie jest zdolna do krytycznego spojrzenia na swoje zachowanie. O chorobie mówimy wówczas, gdy objawy trwają nieprzerwanie przez okres minimum 6 miesięcy.

Do typowych objawów zaburzeń psychotycznych należą:

• urojenia, halucynacje i omamy
• zobojętnienie i brak energii lub nadmierne pobudzenie
• zaburzenia zachowania takie jak ambiwalencja (wyraźnie przeciwstawne elementy w zachowaniu i wypowiedziach), ambitendencja (występowanie sprzecznych zachowań), paramimia (mimika sprzeczna z przeżywanymi emocjami i uczuciami)
• zaburzenia myślenia (rozkojarzenie, spowolnienie myślenia, irracjonalny sposób myślenia)
• aspołeczność

Występujące objawy zależą od rodzaju zaburzeń psychotycznych i nie w każdym wypadku wszystkie te objawy występują jednocześnie. Wśród chorób z tej grupy wyróżniamy zaburzenia psychotyczne z zaburzeniami percepcji (związane głównie z występowaniem omamów) i zaburzenia psychotyczne z zaburzeniami myślenia (związane z nieprawidłowościami w toku i sposobie myślenia).

Zaburzenia psychotyczne – leczenie

Leczenie zaburzeń psychotycznych opiera się przede wszystkim na farmakoterapii. Leki przeciwpsychotyczne (inaczej neuroleptyki) hamują występowanie omamów i urojeń. Na podstawie wywiadów z pacjentem w trakcie leczenia lekarz ocenia rokowanie i stopień wyleczenia. Dodatkowo zalecana jest często psychoterapia (szczególnie w nurcie poznawczo-behawioralnym), która pozwala pacjentowi nauczyć się jak radzić sobie z chorobą.