To nie jest żadną tajemnicą, że kiedy dzieci wchodzą w okres dojrzewania, chcą coraz więcej czasu spędzać samotnie. Zamykają często drzwi do swojego pokoju, wycofując się w sensie fizycznym, ale można to zaobserwować również w wymiarze psychicznym, gdy coraz mniej chcą opowiadać o tym, co się u nich dzieje. Choć nie chcemy, by nasze nastolatki się izolowały i słusznie martwilibyśmy się, gdyby izolacji towarzyszyła depresja, nauka pokazuje, że potrzeba spędzania więcej czasu w samotności jest normalną częścią wieku dojrzewania. Dojrzewanie przynosi pewną zmianę związaną z rozwijaniem się – zdolność do wykorzystania samotnego czasu konstruktywnie. Przyjrzyjmy się 4 powodom, dla których twój nastolatek potrzebuje więcej czasu w samotności:
Samotność pozwala mu poeksperymentować z autonomią
Nastolatki do tej pory spędziły większość swojego życia, żyjąc według planu innych ludzi, a teraz chcą trochę niezależności. Jest to widoczne zwłaszcza wśród nastolatków z zachodniej kultury, która promuje indywidualizm. Nastolatki odsuwają się od rodziców, by zbudować swoją autonomię, która koncentruje się wokół wolności, by poukładać swoje uczucia i robić w wolnym czasie to, co się lubi. Nastolatki różnią się tym, ile potrzebują czasu w samotności, a wycofanie od rodziców często wiąże się ze spędzaniem tego czasu z rówieśnikami, jednak umiarkowana ilość czasu spędzanego w pojedynkę przynosi korzyści, których nie można uzyskać wyłącznie ze społecznych interakcji.
Samotność pozwala mu rozwinąć introspekcję
Dojrzewanie wiąże się nie tylko ze zmianami w ciele, ale także ze zmianą w mózgu nastolatka. Przejście w okres dojrzewania rozwija umiejętność rozumienia punktów widzenia innych ludzi i myślenia bardziej abstrakcyjnego. Te dwa skoki poznawcze prowadzą nastolatków do zauważenia, że istnieje w nich nie tylko „ja prywatne”, ale także „ja publiczne”. Wyjaśnia to wzrost samoświadomości. Ich mózgi są bombardowane informacjami o tym, jak widzą ich inni i porównywaniem tych ocen z tym, jak sami siebie widzą. Badacze nazywają to „podzielonym ja”, w którym nastolatki myślą o rozbieżnościach między „prawdziwym wnętrzem i fałszywą postawą zewnętrzną” (Broughton, 1981). Psychologowie traktują to rozmyślanie jako zadanie rozwojowe i psychologiczną pracę domową do odrobienia.
Nastolatki często skarżą się rodzicom, że nikt ich nie rozumie. Samotność daje im jednak możliwość wycofania się z życia towarzyskiego, by rozwinąć umiejętność introspekcji i lepiej rozumieć siebie samego. Sami ze swoimi myślami mogą zrobić krok do tyłu i zastanowić się nad sobą. Mogą np. odegrać rozmowę, którą przeprowadzili poprzedniego dnia z przyjacielem, przeanalizować, co zostało powiedziane i zastanowić się, czy nadal chcą się z nim przyjaźnić. Cała ta introspekcja jest im potrzebna, by pomóc im połączyć się ze swoim prawdziwym wnętrzem. To wszystko narzuca jednak pytanie: Kim są naprawdę?
Samotność stwarza możliwości dla rozwoju osobowości
Cały ten ciężar związany z autorefleksją może pomóc nastolatkom zintegrować ich „podzielone ja” w spójną tożsamość. Psycholog Erik Erikson powiedział, że tworzenie się tożsamości jest głównym kryzysem wieku dojrzewania. Według jego teorii właściwe dla rozwoju nastolatków jest kwestionowanie kim są, dokąd zmierzają i w co wierzą (Erikson, 1968). Chociaż tożsamość kształtuje się i podlega zmianom w ciągu całego życia, okres dojrzewania jest czasem kluczowym dla nastolatków, by odkrywać różne aspekty siebie od planów zawodowych do orientacji seksualnej, a potem przyjąć jakieś stanowisko w tych sprawach. Rezultatem jest coś, co Erikson nazwał osiągnięciem tożsamości. Badania pokazują, że nastolatki i młodzi dorośli, którzy spędzali pewną część czasu samotnie ze swoimi myślami i uczuciami, pokazują większy postęp w tej dziedzinie niż nastolatki, które unikają samotności lub czas spędzany samotnie poświęcały na przeglądanie mediów społecznościowych.
Samotność pomaga nastolatkom regulować ich nastrój
Jednym z głównych korzyści, jakie daje nastolatkom samotność, jest fakt, że pomaga im ona w uporządkowaniu swoich złożonych uczuć i regulowaniu negatywnego nastroju. W przełomowej serii badań psychologowie odkryli, że podczas okresu samotności nastrój nastolatków był zwykle zły (np. czuli się nieszczęśliwi lub samotni), ale po powrocie do poprzedniego stanu ich nastrój wracał do normy lub był nawet lepszy niż typowy nastrój po spędzeniu czasu z rodziną i przyjaciółmi ponownie (Larson, Csikszentmihalyi, & Graef, 1982). Co ważne, te nastolatki czuły się dużo bardziej uważne i radosne po okresie samotności niż w jakimkolwiek innym czasie, wliczając w to czas spędzany na spotkaniach towarzyskich.
Samotność wydaje się zatem przestrzenią, w której nastolatki mogą regulować swój nastrój, doświadczyć tego, co badacze nazywają „emocjonalną odnową” i w konsekwencji czuć więcej równowagi i radości. Czy nie jest to coś, na co ma nadzieję każdy rodzic?
