Nie tylko PTSD, cz. 3: zaburzenia adaptacyjne. Czym są i jak sobie z nimi radzić
Zaburzenia adaptacyjne – jak sama nazwa wskazuje – stanowią reakcję człowieka na życiowe zmiany lub wydarzenia, które były ponad jego siły. To zaburzenie, które dotyka najprawdopodobniej najwięcej osób z grupy tych, które mają za sobą trudne i stresujące wydarzenia. U wielu osób mogą być mylone z zaburzeniami depresyjnymi i lękowymi. To rozpoznanie jest też niestety często stawiane niewłaściwie – wtedy, gdy objawy Pacjenta są niejednoznaczne, a lekarz nie wie, jaką postawić diagnozę. Warto więc zadać sobie pytanie, czym tak naprawdę są zaburzenia adaptacyjne i jak należy je leczyć.
Zaburzenia adaptacyjne są jedną z możliwych reakcji na doświadczenie silnego stresu – zarówno „jednorazowego”, takiego jak np. wypadek samochodowy, jak i stresu wynikającego z dużych życiowych zmian. Trudności adaptacyjne mogą się więc pojawić także u:
– kobiety, której dorosłe dziecko wyprowadziło się właśnie z domu, a ona sama przechodzi menopauzę i ma trudności z zaakceptowaniem swojego ciała;
– osoby, która straciła pracę i obecnie mierzy się z koniecznością „zaciśnięcia pasa” lub przedłużającym się okresem bezrobocia;
– osoby w żałobie – formalnie przedłużające się i utrudniające codzienne funkcjonowanie cierpienie wskutek utraty kogoś bliskiego uznaje się właśnie za zaburzenia adaptacyjne. Żałoba stanowi jednak normalną reakcję na śmierć kochanej osoby, może trwać nawet 2 lata, a przeżywający ją człowiek nie zawsze wymaga wsparcia specjalisty.
Zaburzenia adaptacyjne są więc reakcją, która może pojawić się w odpowiedzi na różnego rodzaju doświadczenia; i te „zwyczajne”, które statystycznie spotkają podczas życia większość z nas, jak i wydarzenia traumatyczne. To, czy zaburzenia adaptacyjne rozwiną się u danego człowieka wskutek danej sytuacji lub zdarzenia, zależy – tak, jak w przypadku PTSD – głównie od otrzymanego wsparcia społecznego, umiejętności radzenia sobie ze stresem oraz indywidualnego poziomu odporności psychicznej (rezyliencji).
Ludzie różnią się między sobą poziomem rezyliencji. Dlatego też zaburzenia adaptacyjne mogą wystąpić u jednej osoby w reakcji na to samo wydarzenie, które nie pozostawi trwałych śladów w psychice ani nie wywoła objawów u kogoś innego. Mogą również zostać rozpoznane u osoby po traumatycznym wydarzeniu, np. katastrofie kolejowej, podczas gdy u kogoś, kto brał udział w tym samym zdarzeniu, mogą rozwinąć się inne trudności, np. napady lęku lub zespół stresu pourazowego.
Zaburzenia adaptacyjne – objawy
To zaburzenie, które objawia się głównie obniżonym nastrojem (lub jego wahaniami) oraz doświadczaniem silnego niepokoju i lęku (podobnego do tego, z którym zmagają się Pacjenci z zaburzeniami lękowymi). U niektórych osób z zaburzeniami adaptacyjnymi pojawiają się również trudności z regulacją emocji; na przykład złości, co przekłada się na doświadczanie niecierpliwości i wybuchów gniewu. Główną różnicą między zaburzeniami adaptacyjnymi a innymi trudnościami psychicznymi jest to, że objawy nie są tak nasilone, jak w przypadku poszczególnych innych jednostek chorobowych. Objawów wywołanych przez zab. adaptacyjne może być jednak bardzo dużo, mogą one znacząco utrudniać codzienne funkcjonowanie i wiązać się tym samym z dużym cierpieniem, które należy potraktować jak najbardziej poważnie.
Podsumowując, najczęstsze objawy, jakie mogą dawać zaburzenia adaptacyjne, to:
- Zaburzenia nastroju – ciągłe doświadczanie smutku i braku chęci do codziennych czynności lub wahania nastroju;
- Niechęć do kontaktów społecznych;
- Zamartwianie się, lęk o przyszłość, czarnowidztwo;
- Powtarzające się stany silnego, całkowicie obezwładniającego niepokoju (podobne do ataków paniki);
- Problemy ze snem;
- Silny lęk przed jakimś bodźcem (np. przeładowanymi pomieszczeniami lub przestrzeniami) przywodzący na myśl fobię;
- Objawy ze strony ciała, np. bóle brzucha, nudności, wrażenie ucisku w klatce piersiowej.
Zaburzenia adaptacyjne z reguły pojawiają się w ciągu miesiąca od wydarzenia lub zaistnienia sytuacji (np. utraty pracy), której są bezpośrednią konsekwencją. Nasilenie objawów może jednak zmieniać się w czasie, a same symptomy mogą utrzymywać się miesiącami. Warto zgłosić się po pomoc jak najszybciej, ale i nie rezygnować z niej, jeżeli doświadcza się cierpienia psychicznego już od dawna. W obydwu przypadkach wsparcie specjalistów z całą pewnością zwiększy jakość życia, a szanse na powrót do cieszenia się codziennością znacząco wzrosną.
Leczenie zaburzeń adaptacyjnych
Podstawową metodą leczenia zaburzeń adaptacyjnych jest wsparcie psychologiczne lub psychoterapia. Czasem wystarczy kilka spotkań z psychoterapeutą, które mają na celu przepracowanie trudnej sytuacji, wypracowanie rozwiązań i wsparcie Pacjenta w odnalezieniu się w nowej codzienności. Czasem zaś okazuje się, że aktualne problemy są związane z innymi trudnymi wydarzeniami z życia Pacjenta. Wówczas najlepszym rozwiązaniem jest psychoterapia długoterminowa, która pozwala na trwałą zmianę sposobu zachowania, przeżywania i radzenia sobie z doświadczanym cierpieniem.
Jeżeli objawy zaburzeń adaptacyjnych są szczególnie dokuczliwe i wiążą się z dużymi trudnościami w codziennym funkcjonowaniu (np. z powodu bezsenności lub obezwładniającego braku sił do działania), warto również skontaktować się z lekarzem psychiatrą. Zazwyczaj proponuje on Pacjentowi wsparcie lekowe i przepisuje bezpieczne leki antydepresyjne, przeciwlękowe lub o działaniu uspokajającym i nasennym – w zależności od tego, jak konkretnie objawiają się u danej osoby zaburzenia adaptacyjne. Zwolnienie L4 jest wystawiane w sytuacji, gdy objawy są już bardzo nasilone i uniemożliwiają aktywność zawodową i/lub ich źródło ma związek z pracą Pacjenta.
Brak komentarzy