UMÓW SIĘ ONLINE NA WIZYTĘ LUB ZADZWOŃ 799 399 499
Depresja u nastolatków. Jak może się objawiać i jakich jej symptomów nie wolno lekceważyć?
Z artykułu dowiesz się:
- jakie są najczęstsze przyczyny depresji u nastolatków,
- dlaczego wczesne rozpoznanie objawów depresji jest kluczowe,
- w jaki sposób depresja może wpływać na codzienne życie młodego człowieka,
- jakie są różnice w objawach depresji u nastolatków i dorosłych,
- jak dostrzec subtelne sygnały, które mogą świadczyć o depresji,
- jakie znaczenie ma wsparcie psychologiczne i psychiatrzyczne,
- dlaczego rozmowa z nastolatkiem o jego uczuciach jest istotna,
- jakie są nietypowe objawy, które mogą wskazywać na zaburzenia nastroju.
Depresja młodzieńcza jest poważnym problemem, który może dotknąć każdego młodego człowieka. Niezależnie od wieku, nastolatki mogą doświadczać zaburzeń nastroju, a ignorowanie objawów może prowadzić do długotrwałego cierpienia. Przyczyny depresji mogą być różnorodne: od czynników genetycznych po trudności emocjonalne i presję społeczną. Świadomość rodziców i opiekunów o potencjalnych objawach depresji jest kluczowa dla wczesnego rozpoznania i podjęcia odpowiednich kroków w celu wsparcia młodego człowieka.
Przez wiele lat uważano, że depresja jest chorobą, która dotyczy wyłącznie dorosłych, a nie dzieci – ze względu na niedojrzałość ich układu nerwowego i procesów psychicznych. Dziś już wiadomo, że to nieprawda, a z zaburzeniami nastroju może zmagać się każdy niezależnie od wieku. Przyczyny depresji mogą leżeć w predyspozycjach genetycznych i zaburzeniach poziomu neuroprzekaźników; mogą być również skutkiem przeciążenia psychicznego i trudnej sytuacji w szkole lub rodzinie. W okresie dojrzewania psychika człowieka jest szczególnie delikatna: to sprawia, że wydarzenia, które dorosłym mogą wydawać się błahe, dla nastolatka okazują się źródłem dużego cierpienia i mogą mieć długofalowe konsekwencje.
Leczenie depresji u nastolatków wygląda podobnie, co u osób dorosłych: metodą pomocy „pierwszego rzutu” jest psychoterapia, a jeżeli pomimo wsparcia psychologicznego objawy nadal nie ustępują i utrudniają codzienne funkcjonowanie, zaleca się konsultację psychiatryczną i wdrożenia leczenia farmakologicznego.
Ważne jest, aby obserwować dziecko, rozmawiać z nim i nie sprowadzać codziennej komunikacji do standardowego pytania „jak tam w szkole”. Szczególnie w obecnym, trudnym czasie warto wprost pytać pociechę o to, jak się ma, jakie uczucia jej doświadczają, jak radzi sobie z wyzwaniami – nawet, jeśli wydaje nam się, że funkcjonuje dobrze.
Depresja u nastolatków – typowe i nietypowe objawy
Skonsultować się ze specjalistą – w pierwszej kolejności najlepiej psychologiem dzieci i młodzieży – warto jest zawsze wtedy, gdy sugerują nam to osoby z otoczenia dziecka (np. wychowawca, nauczyciele) oraz wtedy, gdy sam nastolatek prosi nas o pomoc i przyznaje, że nie radzi sobie z problemami. Objawem, którego nigdy nie należy lekceważyć, są też oczywiście samookaleczenia w jakiejkolwiek formie (nie tylko tzw. „cięcie się”, ale także powtarzające się zachowania typu skubanie skóry, szczypanie się lub bicie po twarzy).
Jako rodzice także powinniśmy zachować czujność i zwracać uwagę, czy u dziecka nie pojawiają się objawy sugerujące depresję. Do specjalisty od zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży należy zgłosić się zawsze, gdy u młodego człowieka od 2 tygodni lub więcej utrzymują się chociaż 2-3 z poniższych symptomów:
- Obniżony nastrój, przez większą część dnia niemal codziennie;
- Utrata zainteresowań i zdolności odczuwania radości;
- Zmniejszenie energii, ciągłe zmęczenie;
- Osłabienie koncentracji i uwagi;
- Pesymistyczne myśli odnośnie siebie i przyszłości;
- Myśli samobójcze lub myśli o śmierci (u dzieci i nastolatków mogą o nich świadczyć niepokojące rysunki, żarty o śmierci i wyraźny wzrost zainteresowania tematyką śmierci np. w filmach i serialach);
- Zaburzenia snu – wybudzanie się przedwcześnie, trudności z zasypianiem lub zwiększona potrzeba snu;
- Zaburzenia apetytu.
Oprócz powyższych, typowych objawów wskazujących na zaburzenia nastroju, rodzice i opiekunowie powinni pozostać czujni także na niecharakterystyczne symptomy: ich źródło również może leżeć w tym, że młody człowiek doświadcza cierpienia psychicznego.
Objawy psychosomatyczne
Niektóre źródła wskazują na to, że u depresja u nastolatków, częściej niż u dorosłych, przejawia się też objawami psychosomatycznymi, czyli cielesnymi, ale mającymi swoje źródło w psychice. Zaalarmować powinny takie objawy, jak nawracające bóle głowy, brzucha, zaparcia czy omdlenia u dziecka. Jeśli kontrola u lekarza pediatry i/lub neurologa nie wykaże, że przyczyny tych dolegliwości mają podłoże medyczne, warto skontaktować się z psychologiem. Objawy psychosomatyczne mogą świadczyć o depresji, ale także zaburzeniach lękowych i fobii szkolnej.
Trudności z koncentracją i/lub niechęć do nauki
Warto szczególnie zatroszczyć się o zdrowie psychiczne dziecka, gdy zauważamy, że jego oceny pogarszają się lub że nasza pociecha, która do tej pory była prymusem i sama garnęła się do nauki, zaczęła poszukiwać wymówek, by nie siadać do książek. Choć odruchową reakcją może być strofowanie nastolatka i motywowanie go do większego wysiłku, lepiej będzie w pierwszej kolejności zapytać go, jak się czuje, jakie są przyczyny jego trudności i czy możemy zrobić coś, co sprawi, że poczuje się lepiej. Depresja u nastolatków często przejawia się bowiem spadkiem motywacji i sił do działania. Nawet dorośli nie zawsze są w stanie zmusić się do realizacji codziennych obowiązków w takim stanie.
Silne i nieadekwatne reakcje emocjonalne – złość, smutek, deprecjonowanie siebie („jestem beznadziejny/a”)
Faktem jest, że okres dojrzewania – ze względu na liczne i dynamiczne zmiany zachodzące w układzie nerwowym, hormonalnym i całym organizmie – niemal u wszystkich nastolatków wiąże się z wahaniami nastrojów i doświadczaniem silnych emocji. Jeżeli jednak młody człowiek bardzo często reaguje skrajnie (agresją werbalną lub fizyczną, wybuchami płaczu lub zamykaniem się w sobie) na najdrobniejsze niepowodzenia, może to oznaczać, że potrzebuje pomocy. Zaalarmować powinny także szeroko pojęte, gwałtowne zmiany w zachowaniu dziecka: gdy z otwartej, towarzyskiej osoby młody człowiek staje się nagle zamkniętym w sobie „gburem”, lub gdy nastolatek z natury nieśmiały nagle staje się przesadnie gadatliwy i nieuprzejmy.
Powinniśmy zareagować również wtedy, gdy u dziecka nastąpił znaczący spadek samooceny i wiary w siebie. Kompleksy i wątpliwości odnośnie własnych zalet i możliwości są dla wielu nastolatków czymś naturalnym. Jeżeli jednak dziecko zaczyna unikać kontaktów społecznych i innych aktywności z powodu lęku przed porażką albo powtarza, że jest beznadziejny/a, że nic mu się nigdy nie uda – należy uznać to za niepokojący objaw i poszukać dla dziecka pomocy.
FAQ
Depresja u nastolatków charakteryzuje się długotrwałym obniżeniem nastroju, utratą zainteresowań i trudnościami w codziennym funkcjonowaniu, podczas gdy typowe nastroje okresu dojrzewania są zazwyczaj krótkotrwałe i mniej intensywne.
Pierwsze objawy depresji u młodzieży mogą obejmować: utratę zainteresowania dotychczasowymi aktywnościami, wycofanie społeczne, zmiany w apetycie i śnie, a także trudności z koncentracją.
Skuteczne metody leczenia depresji u nastolatków obejmują psychoterapię indywidualną lub grupową, terapię poznawczo-behawioralną oraz, w niektórych przypadkach, farmakoterapię pod nadzorem specjalisty.
Rodzice mogą wspierać nastolatka z depresją poprzez otwartą komunikację, okazywanie empatii, zachęcanie do aktywności oraz współpracę z profesjonalistami w zakresie zdrowia psychicznego.
Tak, nieleczona depresja u nastolatków może prowadzić do innych problemów zdrowotnych, takich jak zaburzenia lękowe, uzależnienia czy problemy z nauką i relacjami społecznymi.
Należy szukać profesjonalnej pomocy, gdy objawy depresji utrzymują się przez dłuższy czas, nasilają się lub wpływają negatywnie na codzienne funkcjonowanie nastolatka.
Tak, regularna aktywność fizyczna może pomóc w leczeniu depresji u młodzieży, poprawiając nastrój i redukując objawy depresyjne.
Potencjalne skutki uboczne leczenia farmakologicznego depresji u nastolatków mogą obejmować nudności, bóle głowy, zaburzenia snu oraz zmiany w apetycie.
Tak, depresja u nastolatków może nawracać po zakończeniu leczenia, dlatego ważne jest monitorowanie stanu zdrowia psychicznego i kontynuacja wsparcia po zakończeniu terapii.
Depresja charakteryzuje się długotrwałym obniżeniem nastroju i utratą zainteresowań, podczas gdy inne zaburzenia nastroju, takie jak zaburzenie afektywne dwubiegunowe, obejmują epizody zarówno depresji, jak i manii.