Rodzaje zaburzeń odżywiania. Czym różnią się anoreksja a bulimia?

Z artykułu dowiesz się:

• jakie są objawy charakterystyczne dla anoreksji i bulimii,
• na czym polega mechanizm powstawania zaburzeń odżywiania,
• jak anoreksja wpływa na fizyczne i psychiczne zdrowie osoby dotkniętej,
• co odróżnia anoreksję restrykcyjną od anoreksji bulimicznej,
• dlaczego bulimia nie zawsze prowadzi do utraty masy ciała,
• jakie inne zaburzenia odżywiania są równie niebezpieczne,
• jakich zachowań należy unikać, aby zmniejszyć ryzyko rozwoju zaburzeń odżywiania,
• o roli psychologicznych potrzeb w kontekście jedzenia i odżywiania.

Anoreksja i bulimia to dwa z najbardziej znanych zaburzeń odżywiania, które pomimo pewnych podobieństw, różnią się istotnymi aspektami. Anoreksja charakteryzuje się skrajną restrykcją kalorii i intensywnym strachem przed przybraniem na wadze, podczas gdy bulimia polega na epizodach objadania się i stosowaniu zachowań przeczyszczających w celu kontroli wagi.

Na jakie inne sposoby mogą przejawiać się zaburzenia relacji z jedzeniem (z ang. ED)? Jakie objawy mogą na nie wskazywać?

Na czym polegają zaburzenia odżywiania?

Niemal każdy z nas na którymś etapie życia niedojadał albo przejadał się. Takie sytuacje, o ile zdarzają się sporadycznie, są nieszkodliwe. Problem pojawia się jednak wtedy, gdy niebezpieczne zachowania związane z jedzeniem staną się częste i skrajne — wówczas sytuacja może zagrażać zdrowiu lub nawet życiu.

Spożywanie pokarmów to jedna z podstawowych potrzeb człowieka, dzięki której możliwe jest przeżycie. Kiedy jednak spojrzymy szerzej, zobaczymy, że pokarm oprócz zaspokajania fizycznego głodu od zawsze pełnił również inne funkcje i zaspokajał także inne potrzeby. W sytuacji, w której jedzenie staje się głównym lub jedynym sposobem na uzyskanie ukojenia, pocieszenia czy wyregulowanie swoich emocji, można mówić o zaburzeniach odżywiania. Osoby z ED najczęściej wykorzystują jedzenie do zaspokajania swoich psychologicznych potrzeb w taki sposób, który staje się zagrożeniem dla ich zdrowia somatycznego i/lub źródłem poczucia winy, smutku, pogorszenia funkcjonowania społecznego i zawodowego.

Charakterystyczne są również obsesyjne zachowania związane z kontrolowaniem masy ciała i spożywanego pokarmu – co przyjmuje najbardziej „spektakularną” postać w przypadku zaburzeń, jakimi są bulimia i anoreksja.

Anoreksja a bulimia: czym się różnią?

Różnice pomiędzy anoreksją a bulimią dla wielu osób są niejasne, ponieważ obydwa te zaburzenia kojarzone są z pragnieniem posiadania idealnej sylwetki i nadmiernym odchudzaniem się.

Anoreksja

Zaczyna się od braku akceptacji swojego ciała lub poczucia braku kontroli nad swoim życiem, co skłania osobę do przejścia na restrykcyjną dietę i podporządkowania wszelkich swoich działań pod osiągnięcie celu, jakim jest idealna sylwetka. Odchudzanie się paradoksalnie nie wpływa jednak na zmianę przekonań na własny temat na bardziej pozytywne, a wręcz przeciwnie. Nawet, gdy stosowanie diety owocuje znacznym spadkiem wagi, osoba nie zauważa tego i zaczyna jeść coraz mniej, aż do momentu, w którym w zasadzie przestaje odczuwać głód. To zaś prowadzi potencjalnie nie tylko do skrajnego wychudzenia, ale i m.in. zaburzeń miesiączkowania czy zaburzeń gospodarki elektrolitowej, które mogą prowadzić nawet do śmierci.

Typy anoreksji

Wyróżnia się dwa typy anoreksji:

• Restrykcyjny – osoby z anoreksją restrykcyjną obsesyjnie kontrolują ilość i rodzaj zjadanych posiłków, z czasem osiągając kontrolę nawet nad odczuwaniem głodu. Spożywają nawet kilkunastokrotnie mniej kalorii, niż jest zalecane osobom dorosłym i „uzupełniają” stosowanie skrajnie restrykcyjnej diety bardzo intensywnymi ćwiczeniami fizycznymi. Pomimo wychudzenia i wycieńczenia organizmu nie zauważają stanu, w jakim się znajdują, i nadal uważają się za grube.

• Bulimiczny – odróżnia się od anoreksji restrykcyjnej przede wszystkim tym, że stosowanie restrykcyjnej diety i ćwiczeń fizycznych nie doprowadza do osiągnięcia niemal pełnej kontroli nad odczuwaniem głodu. Osoby z anoreksją bulimiczną dalej się odchudzają, ale jednocześnie bardzo często odczuwają silny głód i apetyt. To nie tylko pogłębia poczucie winy i nienawiść do siebie, ale i prowadzi do okresowych napadów objadania się, po których następują tzw. zachowania przeczyszczające: czyli próby wywołania wymiotów, stosowanie leków przeczyszczających i moczopędnych czy wielogodzinne ćwiczenia fizyczne. Działania te mają na celu „wydalenie” niechcianych kalorii z organizmu i odwrócenie konsekwencji epizodu objadania się.

Bulimia

Z boku wydaje się bardzo podobna do anoreksji bulimicznej. Bulimiczna anoreksja a bulimia różnią się jednak tym, że w tym drugim przypadku osoby bardzo często nie tracą na wadze, a czasem wręcz mają nadwagę. Wynika to z tego, że – pomimo ogromnego lęku o przyrost masy ciała – osoby z bulimią odczuwają jednocześnie nieustanny i bardzo duży głód (większy, niż w przypadku anoreksji bulimicznej). Również starają się  intensywnie ćwiczyć i odchudzać, ale ich diety, choć niezdrowo restrykcyjne, zazwyczaj nie przybierają formy głodówek. Odczuwany głód i myśli o jedzeniu prowadzą do częstych napadów objadania się (bulimicy i bulimiczki często „naraz” zjadają porcje o kaloryczności sięgającej nawet kilku tysięcy), po których następują zachowania przeczyszczające.

I anoreksja, i bulimia występują znacznie częściej u nastolatek i kobiet niż u mężczyzn.

Inne rodzaje zaburzeń odżywiania

• Ortoreksja – obsesyjne skupienie na zdrowym odżywianiu się i prowadzeniu zdrowego stylu życia;

• Napadowe objadanie się / epizody objadania się (które nie wiąże się jednocześnie ze stosowaniem diet i zachowaniami przeczyszczającymi);

• Syndrom pica – spożywanie materii do tego nieprzeznaczonej, np. kredy, kawałków odzieży itp.;

• Zaburzenia inne niż anoreksja i bulimia, które wiążą się z unikaniem lub ograniczeniem spożywania pokarmów;

• Zaburzenia łaknienia i masy ciała, które wynikają z depresji lub innych zaburzeń somatycznych/psychicznych.

FAQ