Autyzm i zespół Aspergera
Autyzm i Zespół Aspergera – oferujemy profesjonalną diagnozę
i kompleksowe wsparcie najlepszych Specjalistów w jednym miejscu.
Nie mieszkasz w Warszawie? Sprawdź, gdzie jeszcze się znajdujemy!
Umów się online na wizytę lub zadzwoń: 799 399 499
Autyzm i zespół Aspergera z roku na rok diagnozowane są coraz częściej. Systematycznie przybywa wiedzy na temat tych zaburzeń, od czasu do czasu temat pojawia się też w mediach i przestrzeni publicznej. W dalszym ciągu jednak niewiele ludzi wie, co to jest zespół Aspergera, a także – czym tak naprawdę jest autyzm. Objawy obu tych zaburzeń, choć w pewnej mierze są do siebie podobne, w niektórych aspektach znacząco się różnią. Spróbujmy zatem przyjrzeć się im nieco bliżej, wyjaśnić najważniejsze zagadnienia i rozwiać chociaż część wątpliwości.
Zespół Aspergera i autyzm – definicja
Warto na wstępie zaznaczyć, że nawet w środowisku psychologicznym i psychiatrycznym nie ma pełnej zgody co do tego, jak definiować i klasyfikować oba pojęcia. Zgodnie z obowiązującą w Polsce Międzynarodową Klasyfikacją Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10, zarówno autyzm, jak i zespół Aspergera, mieszczą się w grupie tak zwanych „całościowych zaburzeń rozwojowych”. Charakteryzują się one głównie trudnościami w zakresie nawiązywania interakcji społecznych i komunikacji oraz ograniczonym i stereotypowym repertuarem zachowań i aktywności (np. obsesyjnym skupieniu na swoim hobby, dużą niechęcią do zmian) co rzutuje na wszystkie obszary funkcjonowania człowieka. Zgodnie z ICD-10, stosuje się rozróżnienie na: autyzm dziecięcy, autyzm atypowy oraz zespół Aspergera.
Warto natomiast wiedzieć, że w USA, gdzie obowiązuje obecnie klasyfikacja zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego DSM-V, nie dokonuje się już takiego rozróżnienia. Mówi się natomiast o tzw. spektrum zaburzeń autystycznych albo spektrum autyzmu (z ang. ASD – Autism Spectrum Disorder) – czyli pewnym kontinuum, wewnątrz którego nie wyodrębnia się żadnych konkretnych podtypów zaburzeń. Ten sposób definiowania autyzmu będzie najprawdopodobniej już wkrótce obowiązywał na całym świecie, ale na potrzeby tego artykułu będziemy opierać się na stosowanej póki co w Polsce klasyfikacji ICD-10. W pierwszej kolejności omówimy zespół Aspergera. Co to właściwie jest i jak go rozpoznać?
Zespół Aspergera – objawy
Zespół Aspergera może manifestować się na wiele różnych sposobów. Objawy uważane za najbardziej charakterystyczne pokrywają się jednocześnie w dużej mierze z najważniejszymi objawami autyzmu, a są nimi:
- nieprawidłowości w obszarze interakcji społecznych;
- trudności w komunikacji z innymi ludźmi;
- stereotypowy repertuar zainteresowań i aktywności.
Zespół Aspergera a autyzm
Tym, co w największym stopniu odróżnia zespół Aspergera od autyzmu, jest wyższy poziom posługiwania się mową i ogólny wyższy poziom funkcji poznawczych, jak również brak ogólnego opóźnienia rozwojowego typowego dla autyzmu. Zespołowi Aspergera towarzyszy często specyficzna niezgrabność dziecka przy jednoczesnym zachowaniu właściwych dla danego wieku umiejętności. Z tego też względu zespół Aspergera definiowany jest czasem jako „łagodniejsza forma autyzmu” albo „autyzm wysokofunkcjonujący” (co jest bliskie wspomnianemu wyżej postrzeganiu zaburzeń autystycznych jako spektrum).
W takim ujęciu przeciwieństwem autyzmu wysokofunkcjonującego jest „autyzm niskofunkcjonujący”, czyli taki, w którym mamy do czynienia ze znacznie niższym poziomem samodzielności osoby znajdującej się w spektrum i jej większą niepełnosprawnością intelektualną, a także znacznie słabiej rozwiniętymi umiejętnościami posługiwania się mową.
Zespół Aspergera u dzieci, zespół Aspergera u nastolatków, zespół Aspergera u dorosłych – najważniejsze cechy
Objawy zespołu Aspergera będą się różnić w zależności od wieku osoby diagnozowanej w tym kierunku. Zespół Aspergera u dzieci siłą rzeczy przejawia się nieco inaczej niż zespół Aspergera u dorosłych. Przyjrzyjmy się zatem najważniejszym aspektom, z jakimi na różnych etapach rozwoju może się wiązać zespół Aspergera.
Zespół Aspergera: objawy u dzieci
Dziecko z zespołem Aspergera ma zazwyczaj problem z komunikowaniem się ze swoimi rówieśnikami oraz z wchodzeniem z nimi w interakcje (może lepiej funkcjonować wśród dorosłych). Przeważnie nie tworzy z innymi dziećmi więzi, nie lubi pracować w grupie, izoluje się i woli bawić się samo. Dziecko z zespołem Aspergera może charakteryzować także:
- Nieadekwatne reagowanie na różne sytuacje;
- Duża skłonność do pewnej powtarzalności i rutyny w zachowaniu;
- Stereotypowe zainteresowania (obsesyjne zainteresowania dotyczące np. danego gatunku zwierząt, serialu, przedmiotu, dziedziny nauki);
- Czasem także swoista niezdarność i tendencja do zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych.
Zespół Aspergera: objawy u nastolatków
Nastolatek z zespołem Aspergera ma co prawda możliwość nauczyć się i wyćwiczyć wiele umiejętności społecznych, ale zazwyczaj utrzymują się u niego problemy z komunikowaniem się z innymi, odczytywaniem intencji ich wypowiedzi i adekwatnym reagowaniem. W kontaktach z rówieśnikami jest zazwyczaj nieśmiały i wycofany, często nie rozumie dwuznacznych czy humorystycznych wypowiedzi. Czuje się inny, nieprzystający do grupy. Nieraz ucieka w różne oryginalne (często obsesyjne) zainteresowania, a jednocześnie może również przejawiać bardzo kreatywne, niekonwencjonalne myślenie.
Zespół Aspergera u dorosłych: objawy
Na przestrzeni ostatnich lat coraz częściej zdarza się, że zespół Aspergera diagnozowany jest dopiero w dojrzałym wieku. Główne objawy u dorosłych nie różnią się od objawów występujących w młodszym wieku, są one jedynie na swój sposób „przystosowane” do rzeczywistości świata dorosłych. Utrzymują się więc: trudności w kontaktach interpersonalnych, nieumiejętność prowadzenia albo podtrzymywania rozmowy, trudności w budowaniu więzi z innymi, tendencja do rytualnych i schematycznych zachowań, a czasem także zaburzenia obsesyjno-kompulsywne oraz zaburzenia percepcji zmysłowej.
Autyzm – odmiany
Jak zostało już wyżej wspomniane – klasyfikacja ICD-10 rozróżnia dwa rodzaje autyzmu:
- Autyzm dziecięcy (lub inaczej: „autyzm wczesnodziecięcy” lub „autyzm kannerowski”). Aby mógł zostać zdiagnozowany autyzm dziecięcy, objawy zaburzeń rozwojowych muszą zostać stwierdzone przed trzecim rokiem życia. U dziecka muszą także wystąpić nieprawidłowości w funkcjonowaniu w trzech kluczowych dla autyzmu obszarach, tj. interakcji społecznych, porozumiewania się oraz specyficznych wzorców zainteresowań i aktywności, które mają charakter powtarzający się i stereotypowy. Więcej o wczesnych oznakach autyzmu napisaliśmy na naszym blogu.
- Autyzm atypowy – jest diagnozowany, gdy objawy pojawią się dopiero po trzecim roku życia i nie spełniają wszystkich typowych dla autyzmu dziecięcego kryteriów (czyli np. kiedy dziecko funkcjonuje dobrze w jednym lub dwóch z trzech kluczowych dla stwierdzenia autyzmu obszarów: interakcji społecznych, komunikacji i wzorców zachowań).
Autyzm – objawy
Coraz więcej badań wskazuje na to, że już u bardzo małych dzieci zauważalny może być autyzm. Pierwsze objawy bywają widoczne nawet w wieku kilku miesięcy. Na autyzm u niemowlaka wskazywać mogą między innymi takie symptomy jak: brak uśmiechu, brak poszukiwania kontaktu wzrokowego, opóźnienie lub brak gaworzenia, spowolniony rozwój motoryczny, specyficzna powtarzalność zachowań.
Wraz z rozwojem dziecka, problemy te mogą się pogłębiać i przejawiać w coraz bardziej zaawansowanych dysfunkcjach: dziecko w spektrum autyzmu może mówić niewiele lub nie mówić w ogóle, mieć problemy w komunikacji z otoczeniem lub przejawiać objawy niepełnosprawności intelektualnej.
Autyzm u dziecka, autyzm u dorosłych – najważniejsze cechy
Podobnie jak miało to miejsce w przypadku zespołu Aspergera, tak i tutaj – istnieje szerokie spektrum symptomów, które mogą wskazywać na autyzm. Objawy u dzieci mogą się różnić od objawów manifestowanych w życiu dorosłym, choć zależy to częściowo od stopnia zaawansowania autyzmu.
Autyzm u dzieci: objawy
Autyzm u dziecka częściej przejawia się w całkowitym unikaniem kontaktu z otoczeniem (rodziną, rówieśnikami), skupieniu na samym sobie i swoim wewnętrznym świecie, opóźnionym rozwojem mowy albo poważnymi zaburzeniami w posługiwaniu się mową. Dziecięcy autyzm w przedszkolu może się na przykład manifestować zupełnym brakiem reakcji dziecka na kierowane do niego przez opiekuna słowa, niechęcią do zabawy z innymi dziećmi, a czasem także bardzo silnymi reakcjami emocjonalnymi (płaczem, agresją) w przypadku naruszenia przez osobę trzecią jakiejś rutyny lub schematu, do których dziecko jest przyzwyczajone.
Autyzm: objawy u dorosłych
Autyzm u dorosłych, podobnie jak zespół Aspergera u dorosłych – przejawia się często problemami w nawiązywaniu kontaktu z otoczeniem, nieumiejętnością odczytywania cudzych emocji, brakiem empatii. Dorosłej osobie w spektrum mogą towarzyszyć lęki społeczne, nadwrażliwość sensoryczna (na zapachy, dźwięki, światło), brak elastyczności w zachowaniu czy duża niechęć do zmian.
Autyzm i zespół Aspergera – przyczyny
Przyczyny autyzmu i zespołu Aspergera – pomimo wielu badań prowadzonych na ten temat – do dziś nie są dokładnie znane. Obecny stan wiedzy wskazuje na to, że u podłoża zaburzeń ze spektrum autyzmu leżą najprawdopodobniej pewne defekty neurologiczne, których pochodzenie nie zostało w pełni wyjaśnione. Najczęściej wymieniane – mogące mieć potencjalnie wpływ na zespół Aspergera i autyzm – przyczyny to:
- czynniki genetyczne (związane z mutacją genetyczną chromosomów: 3, 4, 7 i 11);
- aspekty związane z przebiegiem ciąży i porodu (np. urazy okołoporodowe, choroby przebyte w okresie życia płodowego);
- wiek ojca – wykazano związek pomiędzy wiekiem ojca powyżej 40 lat a możliwością pojawienia się u dziecka zaburzeń ze spektrum autyzmu;
- uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego i infekcje mózgu.
Z całą pewnością nieprawdziwe jest natomiast stwierdzenie pojawiające się czasem w przestrzeni publicznej, jakoby zaburzenia ze spektrum autyzmu wywoływane były przez podawane dzieciom szczepionki.
Autyzm i zespół Aspergera – dziedziczenie
Zarówno jeśli chodzi o zespół Aspergera, jak i autyzm – dziedziczenie tych zaburzeń nie zostało, póki co, potwierdzone naukowo. Zakłada się natomiast, że możliwe jest dziedziczenie pewnych skłonności do zaburzeń ze spektrum autyzmu.
Zespół Aspergera i autyzm – jak rozpoznać?
Z całą pewnością nie jest możliwe, aby „na pierwszy rzut oka” zorientować się, ani tym bardziej kategorycznie stwierdzić, że dana osoba znajduje się w spektrum autyzmu lub ma zespół Aspergera – wygląd zewnętrzny w żaden sposób tego nie zdradza.
Czasem rodzice obserwujący niepokojące zachowania swoich dzieci zastanawiają się, co wyklucza zespół Aspergera albo autyzm? Wśród czynników wykluczających wymienia się najczęściej: utrzymywanie przez dziecko dobrego kontaktu wzrokowego z innymi osobami, brak problemów z rozwojem mowy, brak problemów z komunikowaniem emocji i adekwatne reagowanie na różne sytuacje społeczne.
Autyzm i zespół Aspergera – diagnoza
Ze względu na to, że zaburzenia ze spektrum autyzmu mają bardzo złożony i wieloaspektowy charakter, diagnoza Aspergera oraz autyzmu nie należy do najłatwiejszych. Jest to długotrwały i złożony z kilku etapów proces. Wymaga zaangażowania nie tylko osoby badanej, ale niekiedy także jej najbliższego otoczenia.
W PsychoMedic prowadzimy kompleksową diagnozę zaburzeń ze spektrum autyzmu (w tym zespołu Aspergera) dla dzieci i dorosłych. Proces diagnostyczny prowadzony jest zawsze przez naszych najlepszych Specjalistów – doświadczonego psychologa-diagnostę wespół z psychiatrą – i kończy się wydaniem opinii honorowanej przez instytucje państwowe oraz lekarzy i psychologów z innych ośrodków. Zgodnie ze stosowanymi na całym świecie wytycznymi, diagnoza autyzmu w naszych Klinikach opiera się na protokole ADOS-2, uznawanym za najlepsze narzędzie do diagnozy i tzw. „złoty standard” diagnostyki ASD w kilkudziesięciu krajach.
Dziecko z zespołem Aspergera – jak postępować? Autyzm dziecięcy – czy jest uleczalny?
Pytania takie, jak zadane powyżej – o autyzm i zespół Aspergera:
- jak postępować z dzieckiem, u którego zdiagnozowano zaburzenia ze spektrum?
- czy nieleczony zespół Aspergera może powodować pogłębienie się zaburzeń?
- zespół Aspergera – jak leczyć, żeby nie zaszkodzić?
są bardzo często zadawane przez rodziców, którzy stanęli w obliczu diagnozy postawionej ich dziecku. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że zgodnie z aktualnie obowiązującymi klasyfikacjami – autyzm i zespół Aspergera nie są traktowane jako choroby, ale jedynie jako pewien stan, pewien odmienny model funkcjonowania, którego nie da się „wyleczyć”. Zdecydowanie jednak zarówno autyzm, jak i zespół Aspergera są zaburzeniami, których objawy ulegają złagodzeniu dzięki odpowiednio poprowadzonej psychoterapii. Jej celem jest poprawa codziennego funkcjonowania osoby będącej w spektrum, poprawienie poziomu jej kompetencji społecznych oraz zapewnienie jej jak najlepszych warunków rozwoju.
W PsychoMedic nie tylko przeprowadzamy profesjonalną diagnozę w kierunku zaburzeń ze spektrum autyzmu,
ale oferujemy również kompleksową i starannie dopasowaną do potrzeb zdiagnozowanej osoby terapię.
Obejmujemy kompleksową opieką niezależnie od wieku. Oferujemy między innymi:
- regularne wsparcie psychoterapeuty dla dziecka/osoby dorosłej w spektrum oraz jej najbliższych;
- opiekę lekarza psychiatry doświadczonego w pracy z osobami z ASD;
- zajęcia grupowe: trening umiejętności społecznych i trening zastępowania agresji dla dzieci oraz wsparciowe spotkania terapeutyczne dla dorosłych osób w spektrum autyzmu.
Nigdy nie pozostawiamy naszych Pacjentów z diagnozą i koniecznością uporania się z sytuacją samemu – za to podpowiadamy, co i jak zrobić dalej, po czym prowadzimy przez cały proces leczenia.
Zapraszamy do kontaktu!
