Kim są CODA – słyszące dzieci niesłyszących rodziców?
Słyszące dzieci niesłyszących rodziców (określane też czasem angielskim akronimem CODA) to grupa społeczna zmagająca się z wieloma problemami, z których większość społeczeństwa nie zdaje sobie sprawy. Wzrastanie u boku niesłyszących rodziców wiążę się z szeregiem wyzwań, wśród których na pierwsze miejsce wysuwają się: dwujęzyczność, a także swego rodzaju dwukulturowość. Oba te aspekty w istotny sposób odbijają się na funkcjonowaniu najmłodszych członków rodziny.
Z poniższego artykułu dowiesz się, co to jest CODA, ile procent dzieci osób niesłyszących również nie słyszy, a przede wszystkim: na czym polega specyfika bycia dzieckiem rodziców niesłyszących i jakiego rodzaju problemy towarzyszą takim dzieciom na co dzień.
Co to jest CODA?
CODA – skrót oznaczający „dzieci niesłyszących rodziców” (z ang. Child/Children of Deaf Adults) to określenie używane w odniesieniu do osób wychowywanych przez głuchych rodziców bądź opiekunów. W przeszłości w niektórych krajach zabraniano parom osób niesłyszących posiadania dzieci, gdyż uważano, że ich potomstwo też przyjdzie na świat głuche. Sytuacja ta na szczęście się zmieniła, między innymi pod wpływem wyników badań. Okazuje się bowiem, że aż ponad 90% niesłyszących rodziców ma dzieci, u których zmysł słuchu działa w pełni prawidłowo. Co więcej – niesłyszący rodzice wcale nie są gorsi, czy też mniej sprawni w wychowywaniu dzieci niż ci, którzy nie mają problemów ze słuchem. Nie można jednak pominąć faktu, że funkcjonowanie w takiej rodzinie wiążę się z wieloma wyzwaniami, zarówno dla niesłyszących rodziców, jak i ich słyszących pociech. Dzieci CODA nierzadko borykają się z wieloma trudnościami, które związane są z normami kulturowymi i społecznymi świata osób słyszących. Te nierzadko różnią się od norm obecnych w społeczności osób głuchych. Na czym polega specyfika dzieci osób głuchych i z jakimi problemami mierzą się na co dzień?
Jak funkcjonują dzieci osób niesłyszących?
W naszym społeczeństwie nadal stosunkowo mało mówi się o sytuacji osób głuchoniemych i niesłyszących. Wiele osób nie wie nawet, czym jest CODA i z jakimi trudnościami wiążę się funkcjonowanie słyszącego dziecka, które ma głuchych rodziców lub opiekunów. Problemy mogą pojawiać się zarówno na łonie rodziny, jak i w kontakcie ze światem zewnętrznym: na przykład w przedszkolu, szkole, u lekarza i wielu innych sytuacjach, w których niezbędna jest komunikacja.
Specyfika bycia dzieckiem rodziców niesłyszących polega przede wszystkim na tym, że wzrasta ono w otoczeniu innym „kulturowo”, niż jego rówieśnicy. Dzieci CODA w zdecydowanej większości wychowywane są w środowisku komunikacji wizualnej, a pierwotnym źródłem ich sposobu postrzegania świata jest język migowy, za pomocą którego porozumiewają się z rodzicami. Dopiero w dalszej kolejności uczą się języka polskiego, który stanowi dla nich niejako „drugi język” (właśnie dlatego o CODA mówimy jako o dzieciach dwujęzycznych). Funkcjonowanie w tych dwóch odrębnych kulturowo światach (tj. świecie osób słyszących i świecie osób głuchych) może być dla małego dziecka trudne i prowadzić do poczucia zagubienia czy problemów z tożsamością. Niekiedy wiążę się także z dużym niezrozumieniem ze strony otoczenia.
Największe wyzwania życia codziennego doświadczane przez dzieci CODA
W tym, jak funkcjonują dzieci osób niesłyszących i z jakimi trudnościami spotykają się najczęściej na co dzień, wyróżnić można kilka głównych obszarów:
- CODA mają specjalne potrzeby edukacyjne, które nie zawsze są dostrzegane i odpowiednio zaspokajane przez system edukacji. Sytuację słyszących dzieci głuchych rodziców porównuje się niekiedy do sytuacji dzieci imigrantów, które w domu posługują się językiem ojczystym, a poza domem – językiem używanym przez większość społeczeństwa.
- Niesłyszące dzieci słyszących rodziców narażone są na brak zrozumienia ze strony otoczenia. Niekiedy zdarza się, że dzieci CODA nie są przez rówieśników akceptowane, a czasem są wręcz wyśmiewane lub wykluczane
- CODA stają się „łącznikami” pomiędzy niesłyszącymi rodzicami a światem zewnętrznym. Nierzadko pełnią rolę „tłumaczy” – na przykład w sytuacjach wymagających kontaktu z różnymi placówkami i instytucjami (wizyta u lekarza, w urzędzie, w banku, załatwianie rozmaitych spraw szkolnych itp.), a także z innymi członkami rodziny. Często wymaga to od dzieci CODA, aby były znacznie dojrzalsze, niż wskazywałby na to ich wiek
Wszystko to sprawia, że dzieci CODA muszą szybko dorosnąć, co w oczywisty sposób odbywa się kosztem ich dzieciństwa.
Terapia rodzinna dla rodzin słysząco-niesłyszących
Wiele problemów pojawiających się w rodzinach słysząco-niesłyszących można skutecznie przepracowywać na terapii. W PsychoMedic oferujemy terapię rodzinną i terapię indywidualną prowadzoną przez doświadczoną psychoterapeutkę, której dobrze znana jest specyfika dzieci osób głuchych i która jednocześnie sama posługuje się językiem migowym. Umiejętnie poprowadzony proces psychoterapeutyczny może pomóc lepiej zrozumieć różne emocje i trudności mające swoje źródło w wychowywaniu się w rodzinie słysząco-niesłyszącej. Pozwala także na nauczenie się, jak lepiej radzić sobie z wyzwaniami dnia codziennego jako CODA.