Depresja z objawami psychotycznymi – z okazji Ogólnopolskiego Dnia Walki z Depresją piszemy o najcięższej odmianie choroby
Dzięki rosnącej liczbie stron internetowych, poradników czy kont psychoedukacyjnych na portalach społecznościowych, coraz więcej ludzi zna podstawowe objawy depresji i wie, jak i gdzie szukać pomocy. Nadal mało ludzi wie jednak, jak objawia się depresja z objawami psychotycznymi, czyli jedna z najcięższych i szalenie niebezpiecznych (bo zwiększających ryzyko samobójstwa) odmian zaburzeń nastroju. Wyjaśniamy, jak ją rozpoznać i na co pozostać czujnym.
Depresja z objawami psychotycznymi zdarza się wbrew pozorom dosyć często. Choć brakuje oficjalnych szacunków na ten temat, to zakłada się, że dotyczy ona od 15 do 20% osób z rozpoznaną depresją. Rozpowszechnienie depresji psychotycznej jest przy tym na pewno większe u seniorów i stanowi powyżej 25% u osób starszych leczonych z powodu depresyjnych zaburzeń nastroju.
Jedną z najważniejszych rzeczy, jaką należy wiedzieć o urojeniach i omamach w przebiegu depresji z objawami psychotycznymi, to to, że różnią się one od tych występujących np. przy schizofrenii. Nie mają one tak „absurdalnej” treści, jak objawy w przypadku zaburzeń urojeniowych czy innych zaburzeń psychotycznych. Osoby z typową depresją psychotyczną nie mają przekonań wyższościowych ani urojeń o treści religijnych, nie zdarza im się także wierzyć w to, że mają jakąś szczególną misję do spełnienia. Najczęściej są to urojenia typowo depresyjne, zgodne z nastrojem Pacjenta i jego przekonaniach o świecie i o sobie.
Depresja z objawami psychotycznymi – najczęściej występujące objawy
Rozróżnia się 5 głównych, najczęściej występujących rodzajów urojeń w depresji psychotycznej:
Urojenia winy, grzeszności, przestępstw
To przekonanie chorego, że zrobił lub robi coś bardzo złego, że jest winny swojej choroby albo problemom osób ze swojego otoczenia. Pacjentowi może nawet wydawać się, że dopuścił się kiedyś ciężkiego grzechu/przestępstwa albo że jest odpowiedzialny za klęski naturalne czy inne wydarzenia – do których doszło choćby setki kilometrów od niego. To urojenia, które wychodzą z powszechnie występującego w depresji nadmiernego poczucia winy. W depresji psychotycznej to poczucie jest jednak znacznie bardziej nasilone, przyjmuje konkretniejszą i jednocześnie całkowicie niezgodną z rzeczywistością formę.
Urojenia nihilistyczne
Pacjenci, u których występują depresyjne urojenia nihilistyczne, mają poczucie, że „tracą” ciało i kontrolę nad nim. Mają trudność z rozróżnieniem, gdzie ich ciało się zaczyna, a gdzie kończy. Często są przekonani, że stoi za tym poważna choroba (samo urojenie choroby jest oddzielnym objawem, który opisujemy poniżej).
Urojenia choroby / hipochondryczne
Kolejnym objawem, jaki daje depresja z objawami psychotycznymi, jest głębokie, urojeniowe przekonanie Pacjenta, że cierpi na poważną chorobę somatyczną. Może być przekonany, że jest to konkretna jednostka chorobowa (np. nowotwór) lub przeżywać uogólniony, paraliżujący lęk, że dzieje się z nim coś bardzo złego i zaraz umrze. To urojenie może występować nawet bez jakichkolwiek (choćby najbardziej błahych) symptomów wskazujących na pogorszenie się zdrowia somatycznego. Objawu tego nie łagodzą też kolejne wizyty u lekarzy i wykluczanie przez nich chorób, które podejrzewał u siebie Pacjent.
Urojenia nadchodzącej katastrofy
Pacjent może być głęboko przekonany o tym, że nieuchronnie nadchodzi klęska. Może obawiać się i być przekonany o nadejściu katastrofy żywiołowej albo dramatu w jego własnym życiu. Częste wśród Pacjentów z depresją psychotyczną jest urojenie zubożenia, czyli ogromna i nieuzasadniona obawa przed utratą majątku lub przekonanie, że już jest się bankrutem – choć nic na to nie wskazuje.
Urojenia bezwartościowości
To najprawdopodobniej najtrudniejsze do zauważenia i rozpoznania urojenie, które opiera się na skrajnym nasileniu częstego objawu depresji: niskiego poczucia własnej wartości. Zaalarmować powinny częste i budzące wrażenie absurdu wypowiedzi chorego na temat własnej bezwartościowości, bezsensu życia, marnowania przez niego przestrzeni itp.
Inne objawy depresji z zaburzeniami psychotycznymi
Rzadziej spotykane, ale możliwe w depresji psychotycznej, są typowe także dla schizofrenii urojenia prześladowcze (przekonanie, że ktoś mnie śledzi, obserwuje, podsłuchuje, chce zaszkodzić) oraz ksobne (odnoszenie wszystkiego do siebie, stała tendencja do podejrzewania innych o złe intencje, chęć poniżenia i obrażenia chorego).
Wśró Pacjentów zdarzają się także omamy – omamy węchowe (chorzy najczęściej mówią o zapachu zgnilizny) oraz słuchowe. Omamy słuchowe objawiają się tym, że chory słyszy głosy, najczęściej takie, które obrażają go, poniżają, przekonują o bezsensie życia i popychają do zrobienia sobie krzywdy.
Charakterystyczne jest także tzw. osłupienie depresyjne, czyli znaczące spowolnienie psychoruchowe. Czasem osiąga ono rozmiary, przy których Pacjent nie jest w stanie samodzielnie się poruszać i wykonywać najprostszych czynności.
Jeżeli dostrzegasz u siebie lub bliskiej sobie osoby takie objawy, pamiętaj, że nawet a najcięższego stanu można wyjść – niezbędne jest jednak natychmiastowe skontaktowanie się z lekarzem psychiatrą. Specjalista zmodyfikuje leczenie farmakologiczne odpowiednio do zaistniałych objawów, a gdy będzie to konieczne – skieruje do szpitala, gdzie Pacjent będzie bezpieczny i pod stałą opieką.
Bądźmy na siebie uważni nie tylko w Ogólnopolski Dzień Walki z Depresją. To choroba, z którą codziennie walczą miliony z nas.