Diagnoza psychologiczna dziecka: kiedy jest wskazana i jak przebiega?

Kiedy z dzieckiem dzieje się coś niepokojącego, warto jest skierować swoje kroki do doświadczonego psychologa. Zazwyczaj Specjaliście wystarczy zebranie rzetelnego wywiadu z rodzicami i rozmowa/zabawa z małym Pacjentem, aby wstępnie określić charakter problemu. Czasem dzieje się jednak i tak, że psycholog nie jest w stanie rozpoznać problemu dziecka na podstawie standardowych metod badania psychologicznego stosowanych podczas konsultacji. W takiej sytuacji wskazana jest profesjonalna diagnoza psychologiczna dziecka, na podstawie której można wykluczyć lub potwierdzić u dziecka szereg trudności psychicznych.  

Poszukiwanie pomocy dla dziecka zawsze najlepiej jest zacząć od konsultacji z psychologiem dziecięcym. W trakcie rozmowy możemy opisać Specjaliście, co niepokojącego dzieje się z synem lub córką, możemy również podzielić się swoimi podejrzeniami co do źródła tych trudności. Często zdarza się, że rodzice, na podstawie rozmów ze znajomymi lub informacji znalezionych w Internecie, podejrzewają u dziecka na przykład autyzm. Konsultacja psychologiczna jest wówczas właściwą drogą do tego, żeby wstępnie określić, czy w przypadku naszej pociechy w ogóle wskazana jest diagnostyka w kierunku spektrum autyzmu. Jeżeli Specjalista psycholog dziecięcy potwierdzi, że istnieją podstawy, by podejrzewać, że dziecko zmaga się z zaburzeniami ze spektrum autyzmu lub innymi zaburzeniami o złożonym charakterze, wówczas zalecana jest kompleksowa diagnostyka psychologiczno-psychiatryczna.  

Kiedy zalecana jest diagnoza psychologiczna dziecka? 

• Jak już zostało wspomniane powyżej – wtedy, gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie, że źródłem trudności dziecka są tzw. całościowe zaburzenia rozwojowe – nie tylko zaburzenia ze spektrum autyzmu, ale także np. zaburzenie z deficytem uwagi: ADHD; 
• Kiedy dziecko sprawia trudności wychowawcze, zauważalne zarówno w szkole/przedszkolu, jak i w domu, i nie reaguje na upomnienia oraz kary;  
• Gdy u dziecka obserwuje się objawy, których psycholog nie jest w stanie “dopasować” do jednego zaburzenia: na przykład cierpi z powodu obniżonego nastroju, ale jednocześnie jest nadpobudliwe; 
• Kiedy problemy dziecka oddziałują na wiele sfer życia: czyli np. prowadzą do występowania konfliktów w rodzinie, jednocześnie przyczyniając się do złych relacji dziecka z rówieśnikami i problemami w nauce.  

Diagnoza psychologiczna dziecka krok po kroku  

Właściwą nazwą dla procesu diagnostyki zdrowia psychicznego dziecka jest dokładnie diagnoza psychologiczno-psychiatryczna. W diagnozę, która pozwoli z całą pewnością wykluczyć lub potwierdzić u dziecka wszelkiego rodzaju problemy natury psychicznej, powinien być bowiem zaangażowany zarówno psycholog-diagnosta dziecięcy, jak i psychiatra dziecięcy. Wówczas Specjaliści stawiają diagnozę wspólnie, w oparciu o swoje obserwacje, badanie psychologiczne dziecka, badanie lekarskie oraz standaryzowane testy psychologiczne dla dzieci i ich wyniki. Po sformułowaniu diagnozy, dziecku wystawiana jest psychologiczna-psychiatryczna opinia końcowa: diagnoza o charakterze medycznym, która jest niezbędna m.in. w trakcie późniejszych starań o przyznanie dziecku stopnia niepełnosprawności, indywidualnego toku nauczania lub prawa do nauczania indywidualnego.  

Schemat diagnozy dziecka w PsychoMedic  

• Pierwsze spotkanie odbywa się wyłącznie z rodzicami i służy zebraniu wywiadu.  

• Na drugie spotkanie zapraszane jest dziecko. Od celu diagnozy może zależeć dokładny przebieg drugiej sesji: 
  • Jeżeli jest to diagnoza psychologiczno-psychiatryczna mająca na celu kompleksową ocenę funkcjonowania psychicznego dziecka, drugie spotkanie służy obserwacji dziecka przez psychologa dziecięcego. Obserwacja, w trakcie której klinicysta może w “naturalnych warunkach” zaobserwować przejawy różnych trudności małego Pacjenta, opiera się na rozmowie lub zabawie, w zależności od wieku dziecka.  
  • Jeśli diagnoza ma na celu rozpoznanie lub wykluczenie u dziecka zaburzeń ze spektrum autyzmu, z reguły zalecamy, aby drugie i trzecie spotkanie z cyklu diagnostycznego zostało wykorzystane na przeprowadzenie badania przy użyciu protokołu ADOS-2. Badanie to polega na serii zabaw lub rozmów na różne tematy (ponownie zależy to od wieku Pacjenta), których kolejność i przebieg są precyzyjnie określone. Na tej podstawie można określić, czy u dziecka występuje lub nie występuje szereg objawów ze spektrum autyzmu. Warto jednak podkreślić, że autyzm można również zdiagnozować w toku diagnozy w proponowanym przez nas “ogólnym” schemacie. Pozostanie przy podstawowym modelu diagnozy jest zalecane na przykład wtedy, gdy istnieje podejrzenie, że autyzm współwystępuje u dziecka z innym zaburzeniem/ami.  

•  W trakcie trzeciego spotkania w “ogólnym” schemacie diagnozy, psycholog przeprowadza pogłębioną diagnostykę psychologiczną dziecka przy wykorzystaniu profesjonalnych testów psychologicznych. Nasi Specjaliści wykorzystują w pracy m.in. test psychologiczny dla dzieci Stanford-Binet oraz inne testy służące do oceny funkcjonowania poznawczego dziecka. W diagnozie ADHD bardzo często sięgamy natomiast po test neuropsychologiczny MOXO, cechujący się bardzo dużą rzetelnością. W przypadku diagnozy ukierunkowanej na rozpoznanie autyzmu, trzecie spotkanie jest połączone z drugim, a w jego trakcie klinicysta wykonuje diagnostykę przy wykorzystaniu testu ADOS-2.  

• Czwarte spotkanie to konsultacja z psychiatrą-diagnostą, który przeprowadza z rodzicami krótki wywiad, a następnie wykonuje badanie psychiatryczne na podstawie zabawy lub rozmowy z Pacjentem. Swoje obserwacje omawia z prowadzącym diagnostykę psychologiem, na podstawie której “team” diagnostyczny formułuje ostateczne rozwiązanie.  

• Ostatnie spotkanie odbywa się ponownie wyłącznie z rodzicami i służy przekazaniu diagnozy oraz jej omówieniu. Psycholog szczegółowo wyjaśni Państwu, na czym polegają trudności dziecka i krok po kroku opisze, co teraz trzeba zrobić, aby mu pomóc.  

Jakie zaburzenia pozwala rozpoznać diagnoza psychologiczna dziecka?  

Wyżej opisane modele diagnozy pozwalają na zweryfikowanie, czy u dziecka występują objawy m.in.: 

• Depresji dziecięcej; 
• Zaburzeń lękowych, w tym fobii szkolnej; 
• Zaburzeń zachowania i tzw. zachowań opozycyjno-buntowniczych; 
• Zaburzeń ze spektrum autyzmu, w tym Zespołu Aspergera; 
• ADHD; 
• Zaburzeń rozwoju intelektualnego i funkcjonowania poznawczego.  

Zapraszamy do zapoznania się z ofertą diagnozy w kierunku zaburzeń ze spektrum autyzmu i całościowej diagnozy psychologicznej dziecka w PsychoMedic.