Diagnoza psychologiczna dziecka: kiedy jest wskazana i jak przebiega?

Z artykułu dowiesz się:

• kiedy warto skonsultować się z psychologiem dziecięcym,
• jak przebiega wstępna ocena psychologiczna dziecka,
• co to jest diagnoza psychologiczno-psychiatryczna i dlaczego jest istotna,
• jakie są najczęstsze przyczyny przeprowadzania diagnozy psychologicznej,
• jakie narzędzia diagnostyczne są używane przez specjalistów,
• jak wygląda standardowy proces diagnozy w PsychoMedic,
• jakie konkretne zaburzenia mogą być zdiagnozowane za pomocą opisanych metod.

Diagnozowanie psychologiczne dzieci jest kluczowe, gdy mamy podejrzenia dotyczące ich zdrowia psychicznego. Przeprowadzając szczegółową ocenę, można ocenić, czy dziecko potrzebuje dodatkowego wsparcia czy leczenia. Wiele rodziców zaczyna od konsultacji z psychologiem dziecięcym, który na podstawie rozmów z rodzicami oraz interakcji z dzieckiem może zasugerować dalsze kroki diagnostyczne. W niektórych przypadkach konieczna jest pełna diagnoza psychologiczno-psychiatryczna, by potwierdzić lub wykluczyć konkretne zaburzenia.

Kiedy z dzieckiem dzieje się coś niepokojącego, warto jest skierować swoje kroki do doświadczonego psychologa. Zazwyczaj Specjaliście wystarczy zebranie rzetelnego wywiadu z rodzicami i rozmowa/zabawa z małym Pacjentem, aby wstępnie określić charakter problemu. Czasem dzieje się jednak i tak, że psycholog nie jest w stanie rozpoznać problemu dziecka na podstawie standardowych metod badania psychologicznego stosowanych podczas konsultacji. W takiej sytuacji wskazana jest profesjonalna diagnoza psychologiczna dziecka, na podstawie której można wykluczyć lub potwierdzić u dziecka szereg trudności psychicznych.

Poszukiwanie pomocy dla dziecka zawsze najlepiej jest zacząć od konsultacji z psychologiem dziecięcym. W trakcie rozmowy możemy opisać Specjaliście, co niepokojącego dzieje się z synem lub córką, możemy również podzielić się swoimi podejrzeniami co do źródła tych trudności. Często zdarza się, że rodzice, na podstawie rozmów ze znajomymi lub informacji znalezionych w Internecie, podejrzewają u dziecka na przykład autyzm. Konsultacja psychologiczna jest wówczas właściwą drogą do tego, żeby wstępnie określić, czy w przypadku naszej pociechy w ogóle wskazana jest diagnostyka w kierunku spektrum autyzmu. Jeżeli Specjalista psycholog dziecięcy potwierdzi, że istnieją podstawy, by podejrzewać, że dziecko zmaga się z zaburzeniami ze spektrum autyzmu lub innymi zaburzeniami o złożonym charakterze, wówczas zalecana jest kompleksowa diagnostyka psychologiczno-psychiatryczna.

Kiedy zalecana jest diagnoza psychologiczna dziecka? 

• Jak już zostało wspomniane powyżej – wtedy, gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie, że źródłem trudności dziecka są tzw. całościowe zaburzenia rozwojowe – nie tylko zaburzenia ze spektrum autyzmu, ale także np. zaburzenie z deficytem uwagi: ADHD; 
• Kiedy dziecko sprawia trudności wychowawcze, zauważalne zarówno w szkole/przedszkolu, jak i w domu, i nie reaguje na upomnienia oraz kary;  
• Gdy u dziecka obserwuje się objawy, których psycholog nie jest w stanie “dopasować” do jednego zaburzenia: na przykład cierpi z powodu obniżonego nastroju, ale jednocześnie jest nadpobudliwe; 
• Kiedy problemy dziecka oddziałują na wiele sfer życia: czyli np. prowadzą do występowania konfliktów w rodzinie, jednocześnie przyczyniając się do złych relacji dziecka z rówieśnikami i problemami w nauce.  

Diagnoza psychologiczna dziecka krok po kroku  

Właściwą nazwą dla procesu diagnostyki zdrowia psychicznego dziecka jest dokładnie diagnoza psychologiczno-psychiatryczna. W diagnozę, która pozwoli z całą pewnością wykluczyć lub potwierdzić u dziecka wszelkiego rodzaju problemy natury psychicznej, powinien być bowiem zaangażowany zarówno psycholog-diagnosta dziecięcy, jak i psychiatra dziecięcy. Wówczas Specjaliści stawiają diagnozę wspólnie, w oparciu o swoje obserwacje, badanie psychologiczne dziecka, badanie lekarskie oraz standaryzowane testy psychologiczne dla dzieci i ich wyniki. Po sformułowaniu diagnozy, dziecku wystawiana jest psychologiczna-psychiatryczna opinia końcowa: diagnoza o charakterze medycznym, która jest niezbędna m.in. w trakcie późniejszych starań o przyznanie dziecku stopnia niepełnosprawności, indywidualnego toku nauczania lub prawa do nauczania indywidualnego.  

Schemat diagnozy dziecka w PsychoMedic  

• Pierwsze spotkanie odbywa się wyłącznie z rodzicami i służy zebraniu wywiadu.  

• Na drugie spotkanie zapraszane jest dziecko. Od celu diagnozy może zależeć dokładny przebieg drugiej sesji:
  • Jeżeli jest to diagnoza psychologiczno-psychiatryczna mająca na celu kompleksową ocenę funkcjonowania psychicznego dziecka, drugie spotkanie służy obserwacji dziecka przez psychologa dziecięcego. Obserwacja, w trakcie której klinicysta może w “naturalnych warunkach” zaobserwować przejawy różnych trudności małego Pacjenta, opiera się na rozmowie lub zabawie, w zależności od wieku dziecka.  
  • Jeśli diagnoza ma na celu rozpoznanie lub wykluczenie u dziecka zaburzeń ze spektrum autyzmu, z reguły zalecamy, aby drugie i trzecie spotkanie z cyklu diagnostycznego zostało wykorzystane na przeprowadzenie badania przy użyciu protokołu ADOS-2. Badanie to polega na serii zabaw lub rozmów na różne tematy (ponownie zależy to od wieku Pacjenta), których kolejność i przebieg są precyzyjnie określone. Na tej podstawie można określić, czy u dziecka występuje lub nie występuje szereg objawów ze spektrum autyzmu. Warto jednak podkreślić, że autyzm można również zdiagnozować w toku diagnozy w proponowanym przez nas “ogólnym” schemacie. Pozostanie przy podstawowym modelu diagnozy jest zalecane na przykład wtedy, gdy istnieje podejrzenie, że autyzm współwystępuje u dziecka z innym zaburzeniem/ami.  

•  W trakcie trzeciego spotkania w “ogólnym” schemacie diagnozy, psycholog przeprowadza pogłębioną diagnostykę psychologiczną dziecka przy wykorzystaniu profesjonalnych testów psychologicznych. Nasi Specjaliści wykorzystują w pracy m.in. test psychologiczny dla dzieci Stanford-Binet oraz inne testy służące do oceny funkcjonowania poznawczego dziecka. W diagnozie ADHD bardzo często sięgamy natomiast po test neuropsychologiczny MOXO, cechujący się bardzo dużą rzetelnością. W przypadku diagnozy ukierunkowanej na rozpoznanie autyzmu, trzecie spotkanie jest połączone z drugim, a w jego trakcie klinicysta wykonuje diagnostykę przy wykorzystaniu testu ADOS-2.  

• Czwarte spotkanie to konsultacja z psychiatrą-diagnostą, który przeprowadza z rodzicami krótki wywiad, a następnie wykonuje badanie psychiatryczne na podstawie zabawy lub rozmowy z Pacjentem. Swoje obserwacje omawia z prowadzącym diagnostykę psychologiem, na podstawie której “team” diagnostyczny formułuje ostateczne rozwiązanie.  

• Ostatnie spotkanie odbywa się ponownie wyłącznie z rodzicami i służy przekazaniu diagnozy oraz jej omówieniu. Psycholog szczegółowo wyjaśni Państwu, na czym polegają trudności dziecka i krok po kroku opisze, co teraz trzeba zrobić, aby mu pomóc.  

Jakie zaburzenia pozwala rozpoznać diagnoza psychologiczna dziecka?  

Wyżej opisane modele diagnozy pozwalają na zweryfikowanie, czy u dziecka występują objawy m.in.: 

• Depresji dziecięcej; 
• Zaburzeń lękowych, w tym fobii szkolnej; 
• Zaburzeń zachowania i tzw. zachowań opozycyjno-buntowniczych; 
• Zaburzeń ze spektrum autyzmu, w tym Zespołu Aspergera; 
• ADHD; 
• Zaburzeń rozwoju intelektualnego i funkcjonowania poznawczego.  

Zapraszamy do zapoznania się z ofertą diagnozy w kierunku zaburzeń ze spektrum autyzmu i całościowej diagnozy psychologicznej dziecka w PsychoMedic.  

FAQ