Dlaczego tak trudno żyć chwilą?
„Żyj chwilą” i „chwytaj dzień” to prawdopodobnie dwa najpowszechniejsze frazesy używane w radzeniu sobie w sytuacjach trudnych. Od filozofów nowej ery przez buddyjski spirytualizm aż do współczesnej psychologii mówiono o wyzbyciu się i odłożeniu na bok żalu związanego z przeszłością i martwieniem się o przyszłości, oraz by starać się żyć jak najwięcej teraźniejszością. Brzmi to jak banał. I rzeczywiście, wszystkie gatunki zwierząt na świecie (oczywiście poza ludźmi) robią to cały czas nawet nie zdając sobie z tego sprawy. Ale to właśnie świadomość, która odróżnia ludzi od innych gatunków sprawia, że tak trudno jest nam żyć tu i teraz.
Inne gatunki mają instynkty oraz odruchy, które pomagają im w przetrwaniu, natomiast ludzkie przeżycie zależy w dużym stopniu od uczenia się oraz planowania. Nie jest możliwa nauka bez myślenia o przeszłości i nie jest możliwe planowanie bez myślenia o przyszłości! Przykładem może być żal, który sprawia, że jesteśmy nieszczęśliwi w momencie refleksji nad przeszłością. Natomiast strach przed przyszłością jest nieodłącznym „motorem” napędzającym do działania, często motywując nas do zrobienia czegoś, co jest nieprzyjemne bądź też przykre w chwili obecnej, lecz będzie przynosiło ogromne korzyści dla naszego samopoczucia w przyszłości. Bez tego strachu nie będziemy dążyć do zdobywania coraz to wyższych osiągnięć w celu zapewnienia sobie lepszej przyszłości!
Aby słynne „CARPE DIEM” było faktycznie „skuteczne” musi być powszechnie używaną przez daną osobę strategią radzenia sobie w sytuacjach trudnych. I rzeczywiście, wyniki badań potwierdzają, że osoby, które koncentrują swoją uwagę na teraźniejszości są na ogół szczęśliwsze!
Czy nasza ewolucyjna skłonność do nadmiernego skupiana się na przeszłości i przyszłości może zostać oszukana i dać więcej miejsca teraźniejszości? Dlaczego nie! Przydatną strategią potwierdzającą fakt, że „ja” nie jest dokładnie tą samą osobą dziś co wczoraj czy też jutro jest to, że nasza żywotność składa się z wielu warstw jaźni na różnych płaszczyznach, które rozwijamy oraz zmieniamy na przestrzeni całego naszego życia. To nie jest żadna iluzja, tylko rzeczywistość! Jeśli „Ja” jest sumą moich wspomnień, pragnień, myśli oraz uczuć – jestem kompletnie inną osobą dziś niż byłem nią dwadzieścia lat temu i kto wie kim ta osoba może być za dwadzieścia lat licząc od dziś?! Ta rzeczywistość staje się bardziej oczywista dla nas kiedy spojrzymy do naszego albumu fotograficznego z dalekiej przeszłości, a ludzie, którzy przeszli przez poważny kryzys w swoim życiu będą w stanie potwierdzić ten fakt bardziej niż inni.
Choć koncepcja wielokrotnej jaźni może wydawać się nieco przerażająca, są ludzie dla których jest to w rzeczywistości bardzo zachęcające, ponieważ sugeruje, że powinni mniej przejmować się obawami nt. tego co będzie i nie rozpamiętywać zbytnio tego co już było. Nasza przeszłość i przyszłość nie są nam całkowicie obce. Są rzeczywiście naszymi krewnymi, ale nie są nami. Oczywiście dbamy o swoich krewnych, ale mimo wszystko o siebie dbamy o wiele bardziej. Mogę winić swoją przeszłość, błędy które kiedyś popełniłem a które rzutują na moje życie dzisiaj. Mogę zamartwiać się tym, jak moja przyszłość będzie wyglądać w ciągu kilku lat, jak sobie będę radził, ale tak naprawdę nie mogę przewidzieć wszystkiego.
Paradygmat wielokrotnej jaźni zachęca nas do robienia czegoś, w czym jesteśmy całkiem dobrzy, nakłania nas do bycia egoistami (oczywiście w granicach rozsądku), troszczącymi się o nasze prawdziwe ja, a przede wszystkim – zachęca nas do myślenia i działania w rzeczywistości „tu i teraz”.