Fibromialgia – przyczyny, objawy, leczenie

Na dzień 12 maja przypada Światowy Dzień Wiedzy o Fibromialgii – choroby, której świadomość nadal jest bardzo niska, także wśród lekarzy specjalistów. Jest to tymczasem schorzenie, które może dotyczyć nawet do 10% populacji, przyczyniając się w większości przypadków do znacznego obniżenia jakości i satysfakcji z życia. Czym jest więc fibromialgia, jakie mogą być jej przyczyny, czy da się ją wyleczyć i do jakiego Specjalisty należy zwrócić się po pomoc? 

Na poziomie definicyjnym, fibromialgia to przewlekła choroba reumatyczna tkanek miękkich. Jej głównym objawem jest przewlekły ból mięśni i stawów, występujący bez namacalnej przyczyny. Często uogólnia się na cały organizm, przez co Pacjenci określają go jako “ból całego ciała”.  

Niejednokrotnie zdarza się, że wyniki badań chorych nie wskazują na żadne nieprawidłowości. To skłania lekarzy do wniosku, że ból jest wynikiem “nadwrażliwości” lub występuje wyłącznie “w głowie” – i tym samym uznają, że psychoterapia lub konsultacja z lekarzem psychiatrą jest jedyną potrzebną formą leczenia dla Pacjenta. Takie myślenie jest jednak bardzo poważnym błędem.  

Skąd bierze się fibromialgia? 

Przyczyna fibromialgii leży w nieprawidłowym sposobie odczuwania bólu. Jak wskazują dotychczasowe badania, powodem występowania u Pacjentów ciągłego bólu mięśniowo-stawowego są zaburzenia przewodnictwa nerwowego. Jest to zjawisko określane jako centralna sensytyzacja, czyli nadmierna pobudliwość struktur przewodzących bodźce bólowe w ośrodkowym układzie nerwowym (czyli w mózgu i rdzeniu kręgowym). Zaburzone działanie tych struktur prowadzi również do zaburzeń snu oraz spadku odporności na choroby i odporności na stres, co wywołuje lub nasila niektóre objawy fibromialgii. Mózgi Pacjentów z fibromialgią najprawdopodobniej produkują również mniej serotoniny – jednego z najważniejszych neuroprzekaźników, który odpowiada między innymi za nasz nastrój, jakość snu oraz równowagę gospodarki hormonalnej. 

Fibromialgia – rozumiana jako rozregulowanie pracy ośrodkowego układu nerwowego, co prowadzi do przewlekłego bólu i złego samopoczucia – jest z reguły wyzwalana przez czynniki: 

Psychiczne – przewlekły stres, traumatyczne doświadczenia (objawy fibromialgii zaczynają z reguły występować do 2 lat po przebytej traumie); 

Genetyczne – ryzyko wystąpienia fibromialgii jest ośmiokrotnie wyższe u bliskich krewnych osób chorych; 

Związane z występowaniem innych chorób – fibromialgię częściej diagnozuje się u osób, które wcześniej przebyły jakąś chorobę zakaźną (np. boreliozę, zakażenie wirusem HIV) lub mają zdiagnozowane choroby przewlekle, przede wszystkim: 

• Depresję; 
• Nowotwory; 
• Choroby reumatologiczne – m.in. reumatologiczne zapalenie stawów, łuszczycowe zapalenie stawów, polimiagię reumatyczną, toczeń rumieniowaty; 
• Zaburzenia hormonalne – m.in. hiperprolaktynemię i niedoczynność tarczycy;  
• Choroby zwyrodnieniowe kręgosłupa, przewlekłe zespoły bólowe kręgosłupa; 
• Celiakię; 
• Choroby jelit.  

Uważa się, że fibromialgia częściej dotyka kobiety niż mężczyzn. Zazwyczaj jest diagnozowana między 30. a 50. rokiem życia. Dane te mogą być jednak zafałszowane z powodu niskiej świadomości na temat choroby i tego, że wielu Pacjentów nigdy nie zgłasza się po pomoc.  

Objawy fibromialgii  

Głównym objawem fibromialgii jest ból stawów oraz ból, drętwienie i zesztywnienie mięśni (szczególnie często występuje rano). Kluczowym objawem jest występowanie silnego bólu przy dotykaniu tzw. punktów spustowych, które mogą znajdować się między innymi na pośladkach, lędźwiach, nad kolanami czy w okolicach potylicy. Fibromialgię można zdiagnozować po wykluczeniu występowania stanu zapalnego w organizmie i jeśli u Pacjenta występują 1) tkliwość w co najmniej 11 z 18 punktów spustowych oraz 2) przynajmniej niektóre z typowych objawów fibromialgii: 

• Męczliwość, ciągłe uczucie wyczerpania;  
• Zaburzenia koncentracji i uwagi; 
• Bezsenność w nocy;  
• Doświadczanie obniżonego nastroju, stanów lękowych, drażliwość;  
• Problemy gastrologiczne; 
• Tachykardia; 
• Częste uczucie chłodu, bycie “zmarźluchem”; 
• Tendencja do bólów głowy i migren, również z powodu zmian pogody (tzw. meteopatia); 
• Bolesna menstruacja u kobiet; 
• Bóle miednicy i żuchwy; 
• Częste oddawanie moczu.  

Jak leczy się fibromialgię? 

Specjalistą prowadzącym leczenie fibromialgii jest lekarz reumatolog. Z racji tego, że objawy fibromialgii łączą się z objawami typowymi dla chorób z wielu innych gałęzi medycyny, Pacjent powinien również pozostawać pod nadzorem innych Specjalistów, którzy zalecają farmakoterapię pozwalającą na znaczące złagodzenie doświadczanych objawów. Fibromialgii nie da się wyleczyć, ale stosowanie leków i różnych form rehabilitacji oraz dążenie do usunięcia tych z przyczyn choroby, w przypadku których jest to możliwe, pozwala na osiągnięcie niemal całkowitej remisji objawów. Kluczowym jest, aby Pacjent_ka trafił_a na empatycznych Specjalistów, którzy nie będą zrzucali przyczyn występowania objawów na karb “histeryzowania” oraz pomogą odzyskać motywację i nadzieję na powodzenie leczenia.  

Mimo że fibromialgia nie jest zaburzeniem psychicznym, lekarz psychiatra może być ogromnym wsparciem w jej leczeniu. W przypadku bardzo wielu Pacjentów zaleca się bowiem stosowanie leków przeciwdepresyjnych, które pozytywnie oddziałują na wiele aspektów funkcjonowania. Leki przeciwdepresyjne regulują wydzielanie serotoniny i innych neuroprzekaźników przez mózg, a także zmniejszają nadwrażliwość na dotyk i ból, poprawiają jakość snu oraz napęd. Zgodnie ze swoim przeznaczeniem, regulują również nastrój oraz łagodzą niepokój i drażliwość, które często współwystępują z objawami fibromialgii lub pojawiają się w wyniku obniżenia jakości życia z powodu choroby. Niektóre leki psychiatryczne (zwłaszcza trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne) mogą być również stosowane jako tzw. koanalgetyki, czyli dodatkowe leki stosowane do złagodzenia bólu o nieokreślonym podłożu.  

W leczeniu bólu stosuje się również leki przeciwpadaczkowe i rozluźniające mięśnie, które może przepisać lekarz neurolog.

Psychoterapia może z kolei zapobiec wystąpieniu nawrotów choroby. Pomaga lepiej radzić sobie ze stresem, objawami depresji oraz traumatycznymi doświadczeniami przebytymi w przeszłości, które mogą być niebezpośrednimi przyczynami fibromialgii. Jest również nieocenionym wsparciem w radzeniu sobie z bólem i objawami choroby oraz w chwilach beznadziei, spadku motywacji do leczenia, okresach braku efektów lub regresji w terapii farmakologicznej.  

Fibromialgia: pozostałe metody leczenia  

• Zbilansowana dieta; 
• Stosowanie innych leków przeciwbólowych; 
• Różne metody fizjoterapii: terapia manualna, terapia w wodzie (hydroterapia, balneoterapia), fizykoterapia, krioterapia, ultradźwięki – to metody leczenia dostępne bezpłatnie w ramach leczenia uzdrowiskowego Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ) lub Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Fibromialgia jest wskazaniem do uzyskania skierowania do sanatorium; 
• Aktywność fizyczna dostosowana do możliwości osoby – może być to na przykład jazda na rowerze, spacerowanie, joga, tai-chi.  

Poszukujesz lekarza, który podejdzie do Twojego problemu poważnie i kompleksowo?

Nasi lekarze psychiatrzy przyjmują Pacjentów na terenie całej Polski: między innymi w Warszawie, Gdańsku, Bydgoszczy – sprawdź, gdzie jeszcze się znajdujemy!  

Zapoznaj się również z naszą ofertą konsultacji neurologicznych online, w Warszawie oraz Łodzi.