Zaburzenia odżywiania: jak współcześnie wygląda leczenie anoreksji i bulimii?
Leczenie zaburzeń odżywiania to temat, który bardzo trudno zamknąć w kilku zdaniach. To proces nie tylko długotrwały, ale i złożony – proces, w który muszą być zaangażowani Specjaliści z różnych obszarów. Wynika to z tego, że zaburzenia odżywiania należą do jednych z nielicznych, które mają charakter zarówno psychiczny, jak i somatyczny. Do skutecznego wyleczenia anoreksji albo bulimii niezbędna jest oczywiście psychoterapia, która umożliwi Pacjentowi/Pacjentce zmianę swojego skrajnie zniekształconego obrazu ciała – tego, co doprowadziło do obsesji na punkcie utraty masy ciała. Jednocześnie w pracę z osobą z zaburzeniami odżywiania muszą być jednak zaangażowani lekarze, którzy pomogą ustabilizować jej stan somatyczny i umożliwić regenerację organizmowi wyniszczonemu głodówkami czy epizodami objadania się i wymiotów. W tym wpisie opisujemy, jak wygląda – zgodne z aktualnymi wytycznymi – leczenie zaburzenia odżywiania: jaki lekarz powinien je prowadzić oraz jak powinna przebiegać terapia psychologiczna.
Pomoc lekarza psychiatry i dietetyka
W przypadku osoby z zaawansowanymi zaburzeniami odżywiania się, w pierwszej kolejności niezbędne jest ustabilizowanie jej stanu zdrowia. Skutkiem długotrwałych głodówek są bowiem m.in. wyniszczenie organizmu, poważne zaburzenia hormonalne i zaburzenia gospodarki elektrolitowej, które mogą prowadzić do trwałych problemów ze zdrowiem, a w ekstremalnych przypadkach nawet do śmierci. Do tego, aby organizm zaczął odzyskiwać siły w znaczeniu fizycznym, niezbędne jest oczywiście, aby osoba „zaczęła normalnie jeść”. W stanie skrajnego zagłodzenia „odkarmianie” musi się jednak odbywać w ściśle kontrolowanych warunkach. Porcje, które będzie otrzymywał/a Pacjent/ka z zaburzeniami odżywiania, muszą być początkowo bardzo niewielkie, a następnie stopniowo zwiększane, aby przyzwyczajony do głodówek żołądek był w stanie je udźwignąć. Cały ten proces, jak również rozszerzanie diety osoby wychodzącej z anoreksji/bulimii, powinien być nadzorowany przez lekarza dietetyka i/lub lekarza oraz psychodietetyka.
Anoreksja i bulimia są również zaburzeniami wiążącymi się z ogromnym cierpieniem psychicznym i często współwystępują z nasilonymi myślami samobójczymi, stanami depresyjnymi oraz lękowymi. Z tego względu leczenie zaburzeń odżywiania powinno być stale nadzorowane przez lekarza psychiatrę, który będzie monitorował stan osoby i zadba o to, aby nie wyrządziła sobie krzywdy. Bardzo dużą pomocą w leczeniu zaburzeń odżywiania są również leki, które może przepisać psychiatra. Do najczęściej przepisywanych w przypadku zaburzeń odżywiania się leków należą środki o działaniu przeciwdepresyjnym oraz lękowym – te pozwalają na ustabilizowanie stanu psychicznego osoby z ZO tak, aby mogła poczuć się choć trochę lepiej i jak najwięcej skorzystać z udziału w psychoterapii.
Psychoterapia indywidualna
To podstawowa metoda leczenia „psychicznego aspektu” zaburzeń odżywiania, uznawana za niezbędną, aby nie doprowadzić do nawrotu anoreksji czy bulimii. Psychoterapia umożliwia Pacjentowi uzmysłowienie sobie, jak nieprawdziwe jest jego przekonanie o własnym ciele i o tym, że jego wartość jest uzależniona od idealnej sylwetki. Następnie Pacjent/ka poszukuje wraz z terapeutą powodów, dla których zaczął odczuwać obsesyjną potrzebę kontrolowania tego, co je, i swojej masy ciała (zaburzenia odżywiania często rozwijają się np. u osób w bardzo trudnej sytuacji życiowej, które mają poczucie braku kontroli nad swoim życiem – a jedzenie okazuje się jedynym, co mogą kontrolować). Po zrozumieniu przyczyn zaburzenia odżywiania się, osoba może przepracować emocje związane z pierwotnymi przyczynami swojego cierpienia i nauczyć się radzić sobie z nimi inaczej, niż poprzez „ucieczkę” w zaburzoną relację z jedzeniem.
Do najskuteczniejszych i najczęściej zalecanych rodzajów terapii dla osób z ZO zalicza się:
- psychoterapię poznawczo-behawioralną – ukierunkowaną na podniesienie poczucia własnej wartości oraz rozpoznanie i zmodyfikowanie destrukcyjnych myśli, które rządzą naszym zachowaniem;
- oraz psychoterapię psychodynamiczną, której głównym celem jest zrozumienie tzw. wewnętrznych konfliktów wywołujących cierpienie psychiczne, i ich rozwiązanie tak, aby nie dawały skutków ubocznych w postaci zaburzeń odżywiania.
Psychoterapia rodzinna (systemowa)
Leczenie zaburzeń odżywiania się bardzo często obejmuje też udział w psychoterapii rodzinnej – w szczególności, jeśli Pacjentem/ką z anoreksją lub bulimią jest nastolatek/ka, który/a mieszka z rodzicami. Wynika to z tego, że – wedle bardzo wielu teorii i modeli psychologicznych – powodem zaburzeń odżywiania się mogą być nieprawidłowe relacje w rodzinie. Zazwyczaj, oprócz terapii rodzinnej, osoba z zaburzeniami odżywiania korzysta także z psychoterapii indywidualnej (niekiedy są nią objęci również pozostali członkowie rodziny).
Na zaburzenia odżywiania się bardzo często zapadają młode osoby z rodzin, w których panują pozornie bardzo bliskie, a w rzeczywistości sztywne i niesprzyjające budowaniu własnej autonomii relacje. W domu, w którym panują takie stosunki, bardzo często kontrolowane jest wszystko, co robi dziecko. W takiej sytuacji odchudzanie się i samodzielne kontrolowanie wielkości zjadanych porcji jedzenia okazuje się jedyną rzeczą, na którą dorastający człowiek może mieć realny i samodzielny wpływ, co wreszcie prowadzi do objawów anoreksji lub bulimii. O dziecku/nastolatku/młodym dorosłym z zaburzeniami odżywiania często mówi się zresztą jako o tzw. Pacjencie identyfikowanym, czyli takim, który – choć jest jako jedyny traktowany jako „chory/a” – jest w rzeczywistości jedynie osobą reprezentującą objawy będące przejawem problemu całej rodziny. Ten zaś nie jest niczyją winą, w tym rodziców dziecka z zaburzeniami odżywiania: zdecydowana większość rodzin radzi sobie tak, jak może najlepiej, a popełniane błędy często wynikają np. z przeżytych we wcześniejszym życiu traum lub wzorców wyniesionych z rodziny pochodzenia.
Psychoterapia rodzinna pozwala na zbadanie przez wszystkich członków rodziny swoich wzajemnych stosunków oraz wzorców, jakie stosują w codziennej komunikacji, a które im nie służą i które finalnie doprowadziły do objawów u jednego z członków. Następnie modyfikują je, w czym aktywnie wspiera rodzinę terapeuta – między innymi ucząc, jak można inaczej ze sobą rozmawiać, a także np. zalecając między sesjami wspólne wykonywanie ćwiczeń z komunikacji bez przemocy.
Trening grupowy
Osoby, które mają już świadomość swojego problemu, mogą również bardzo dużo skorzystać na różnych formach terapii grupowej dla osób z zaburzeniami odżywiania. Członkowie grupy dają sobie wzajemnie motywację do pracy nad swoimi trudnościami, a także wsparcie i możliwość przyjrzenia się sobie w relacjach z innymi (które w przebiegu anoreksji czy bulimii często ulegają pogorszeniu).
Leczenie zaburzeń odżywiania może przebiegać także w formie tzw. treningu. To forma terapii grupowej, w trakcie której uczestnicy podnoszą swoje kompetencje emocjonalne i społeczne. W trakcie treningu uczestnicy uczą się między innymi regulować swoje emocje w bezpieczny sposób, tworzyć alternatywy dla dezadaptacyjnych przekonań, a także zmieniać swoją perspektywę i sposób myślenia.
Informacje o treningu poznawczo-behawioralnym, do którego aktualnie rekrutujemy uczestników, znajdziecie na naszej stronie poświęconej psychoterapii grupowej. Serdecznie zapraszamy!
Trening poznawczo-behawioralny kierujemy do osób dorosłych, zmagających się z zaburzeniami odżywiania się i doświadczających trudności w codziennym funkcjonowaniu emocjonalnym i społecznym. W ramach kursu proponujemy 12 spotkań prowadzonych raz w tygodniu i trwających 1,5 godziny.
Grupę poprowadzi mgr Alicja Stankiewicz – psycholog, certyfikowana psychoterapeutka CBT z kilkunastoletnim doświadczeniem w obszarze pomocy psychologicznej. W swojej pracy wykorzystuje narzędzia pracy z obszarów: Terapii Akceptacji i Zaangażowania (ACT), Terapii Schematów, Gestalt, Racjonalnej Terapii Zachowania, Terapii Dialektyczno-Behawioralnej, Dialogu Motywującego, Mindfulness oraz pracy z ciałem.
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej, kliknij.