Co to jest TTM (trichotillomania)? Czy można się z tego wyleczyć?
Trichotillomania to zaburzenie psychiczne, które charakteryzuje się mimowolnym i/lub przymusowym wyrywaniem sobie włosów. Pacjenci cierpiący na trichotillomanię bardzo często wstydzą się swojego zachowania, co niestety sprawia, że stosunkowo rzadko samodzielnie sięgają po profesjonalną pomoc. Nieleczona trichotillomania wiąże się jednak z dużym dyskomfortem psychicznym i może doprowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych.
Trichotillomania – co to za choroba?
Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD-10) definiuje trichotillomanie jako “wyraźną utratę włosów spowodowaną niemożnością powstrzymania się od ich wyrwania”. Wyrywanie włosów może mieć miejsce z dowolnego miejsca na ciele, ale najczęściej są to głowa, brwi, rzęsy, broda i (rzadziej) okolice łonowe. Wyrywanie włosów może prowadzić do wyłysienia lub przerzedzenia włosów.
W klasyfikacjach psychologicznych i psychiatrycznych trichotillomania jest definiowana zarówno jako zaburzenie nawyków i popędów, jak i jako rodzaj zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego (OCD). Zaklasyfikowanie trichotillomanii do grupy zaburzeń OCD wynika z tego, że część osób cierpiących na trichotillomanię wykorzystuje wyrywanie włosów jako formę rozładowania napięcia. Chwilę po wyrwaniu Pacjenci odczuwają ulgę i/lub zadowolenie, natomiast w późniejszym czasie towarzyszy im poczucie winy oraz wstyd.
Pierwszy epizod trichotillomanii najczęściej ma miejsce w okresie dziecięcym lub dojrzewania. Dane sugerują, że na trichotillomanię cierpi ok. 1 proc. populacji, niemniej jednak istnieje duża grupa Pacjentów, która nie przyznaje się do jej objawów. W związku z tym nie da się jednoznacznie oszacować skali występowania tego zjawiska.
Wyróżnia się dwa rodzaje trichotillomanii:
- Pacjent skupia uwagę na wyrywaniu włosów, wówczas występuje wzrastające napięcie, a następnie rozładowanie go poprzez wyrwanie włosów,
- Pacjent wyrywa włosy automatycznie i nieświadomie podczas innych czynności.
Trichotillomania – objawy
Objawy trichotillomanii mogą występować w krótszych epizodach czasowych, np. kilka razy w ciągu dnia, jak i w większych odstępach czasu. Przymus wyrwania włosów wywołuje jednak silne poczucie winy i inne negatywne emocje.
Podsumujmy – objawy trichotillomanii to m.in.:
- uczucie przymusu wyrwania włosów,
- uczucie ulgi po wyrwaniu włosów,
- silne poczucie winy, wstyd,
- wycofanie społeczne,
- ukrywanie choroby przed bliskimi osobami,
- próby ograniczenia wyrywania włosów, które kończą się niepowodzeniem,
- gorsze funkcjonowanie w codziennym życiu,
- widoczne objawy wyrywania włosów (np. przerzedzone włosy).
Trichotillomanii mogą również towarzyszyć specyficzne „zabawy” związane z włosami: kręcenie ich wokół palców, gryzienie, żucie, a nawet połykanie. Zjadanie włosów (całych lub w częściach) nazywane jest trichofabią. Może ona skutkować gromadzeniem się w jelitach lub żołądku bezoaru (kamienia włosowego), co wymaga niekiedy interwencji chirurgicznej.
Wiele osób cierpiących na trichotillomanię zastanawia się, czy włosy odrosną, jeżeli zostaną wyrwane. To, czy włosy odrosną, zależne jest od tego, czy podczas ich wyrywania uszkodzone zostały mieszki włosowe. Jeżeli nie, wówczas włosy będą powoli odrastać. W przeciwnym wypadku może okazać się, że wyrwane włosy nie odrosną.
Trichotillomania – przyczyny
Badania wskazują na to, że w etiologii trichotillomanii duże znaczenie mają czynniki społeczne, genetyczne oraz psychologiczne.
Niektóre przyczyny trichotillomanii to:
- zmiany chemiczne w mózgu,
- nieprawidłowe funkcjonowanie niektórych neuroprzekaźników,
- silny stres,
- traumatyczne wydarzenia,
- mutacje genowe,
- depresja.
Jak leczy się trichotillomanię?
Niestety, większość osób nie zgłasza się po pomoc w obliczu choroby, jaką jest trichotillomania. Leczenie przymusowego wyrywania włosów zależne będzie natomiast od wieku Pacjenta oraz nasilenia objawów.
Leczeniem trichotillomanii zajmuje się zawsze Specjalista: psychoterapeuta i/lub psychiatra. Podstawą leczenia w większości przypadków jest psychoterapia poznawczo-behawioralna, która polega na nauce zastępowania starych wzorców reagowania (wyrywania włosów) nowymi, adaptacyjnymi metodami. W zależności od tego, co jest przyczyną trichotillomanii, celem terapii może być również zdobycie nowych umiejętności radzenia sobie ze stresem, lepsze zrozumienie swoich emocji oraz nauczenie się, jak sobie radzić z trudnymi przeżyciami.
W niektórych przypadkach psychiatra może dodatkowo zadecydować o wdrożeniu leczenia farmakologicznego.
U osób, u których doszło do wyraźnych ubytków w owłosieniu na skórze głowy, pomocna może również być wizyta u dermatologa. Lekarz określi stopień zmian, sprawdzi, czy istnieje szansa na to, że wyrwane włosy odrosną i jednocześnie zleci specjalistyczne preparaty stymulujące regenerację i wzrost wyrwanych włosów.