Czy da się żyć z borderline?
Nadszedł maj, czyli miesiąc nie tylko słoneczny i kwiecisty, ale i poświęcony szerzeniu świadomości na temat zaburzenia borderline. To zaburzenie osobowości, które jest jednym z najbardziej znanych i jednocześnie budzącym szczególnie dużo emocji, a także (całkowicie niesłusznych!) skojarzeń, że to „wyrok” albo coś, z czym nie da się „nic zrobić”. Dziś przybliżamy, jak może objawiać się borderline w życiu codziennym, prezentujemy skuteczne metody terapii i odpowiadamy na kluczowe pytanie: czy da się żyć z borderline?
Borderline w życiu codziennym
Borderline to zaburzenie, które w klasyfikacji DSM-5 przypisano do tzw. wiązki B (podobnie, jak np. osobowość narcystyczną). Trudności z tej grupy łączy chwiejność i intensywne odczuwanie emocji. Podobnie, jak zaburzenia osobowości innego rodzaju, można zdefiniować je jako utrwalony wzorzec myślenia i zachowania, który powoduje cierpienie i który jest dostrzegalny w różnych sferach życia.
Większość klinicystów jest zdania, że ryzyko wystąpienia borderline najbardziej zwiększa wychowywanie się w dysfunkcyjnej rodzinie: doświadczenia przemocy, odrzucenia, skrajnego braku poczucia bezpieczeństwa. Predysponują do niego także wrodzone lub nabyte nieprawidłowości w pracy mózgu.
Tym, czym szczególnie często objawia się borderline w życiu codziennym, są:
Trudności z kontrolą impulsów
Osoby doświadczające zaburzenia borderline często mówią o tym, że emocje je „zalewają”. Łatwo wzbudzić w nich gniew lub poczucie, że zostały zlekceważone bądź odrzucone. Stoi za tym przede wszystkim poczucie własnej bezwartościowości. Emocje towarzyszące różnym sytuacjom są na tyle silne, że Pacjenci i Pacjentki nie są w stanie ich skontrolować ani spojrzeć z boku na to, co przed chwilą się wydarzyło. To sprawia, że często zachowują się w sposób, którego później żałują: uciekają się do wyzwisk lub szantaży, spontanicznie podejmują decyzje o zerwaniu związku czy rzuceniu pracy.
Zmienność – nie tylko w zakresie emocji
… choć to od emocji zazwyczaj wszystko się zaczyna. Życie z borderline wiąże się z zerojedynkowym postrzeganiem rzeczywistości. Doświadczający tego zaburzenia często na przemian idealizują i dewaluują bliskie im osoby: nie tylko partnerów czy przyjaciół, ale i swoich psychoterapeutów. Na początku relacji często są oczarowane poznaną osobą, postrzegają ją jako idealną, a swoją więź z nią opisują jako wyjątkową i głęboką. Nierzadko zdarza się, że wystarcza drobne nieporozumienie albo zachowanie drugiej strony, które nawet w niewielkim stopniu odbiega od oczekiwań Pacjenta(-ki), aby zareagował(a) złością i zmianą nastawienia do drugiej osoby o 180 stopni. Nietrudno więc wyobrazić sobie, że wchodzenie w związek z borderline wiąże się zarówno dla Pacjenta(-ki), jak i dla wybranka(-ki) z emocjonalnym rollercoasterem.
Charakterystycznym objawem borderline jest również duża trudność z określeniem swojej tożsamości, wartości, ról społecznych – już po okresie dojrzewania, gdy uznaje się takie trudności za normę rozwojową. To przyczynia się do częstych zmian zainteresowań, pracy, a nawet całej ścieżki zawodowej. Niestabilne i niespójne „ja” wiąże się z dojmującym uczuciem pustki, co z kolei prowadzi do aktów samookaleczeń, myśli i prób samobójczych.
Wysoka wrażliwość i spostrzegawczość
Nie można też zapominać, że doświadczenia osób z zaburzeniami osobowości są nie tylko negatywne. Szczególny rodzaj emocjonalności, jaką są obdarzone, pozwala im często rozwinąć wysoką wrażliwość na sztukę, przyrodę czy odczucia i inne subtelne sygnały wysyłane przez otaczających ich ludzi. Doskonale wiedzą, czym jest cierpienie psychiczne, co czyni ich również empatycznymi towarzyszami życia. Ból, jaki sami zadają czasem bliskim sobie ludziom, jest wynikiem ich niezdolności do regulacji emocji, a nie czerpania satysfakcji z czyjegoś smutku.
Osoby z zaburzeniem osobowości borderline, które przejdą długoterminową terapię i staną się świadome siebie, mogą nawet być świetnymi specjalistami od zdrowia psychicznego. Wielu z nich zostaje tzw. asystentami zdrowienia, czyli pracownikami szpitali psychiatrycznych, którzy pomagają innym osobom w kryzysie i uczą ich, jak funkcjonować z borderline lub innymi problemami psychicznymi – czerpiąc z własnych trudnych doświadczeń. Najlepszym i najbardziej znanym przykładem osoby z tym zaburzeniem osobowości, która wykorzystała własne trudności do czynienia większego dobra, jest Marsha Linehan – autorka koncepcji terapii dialektyczno-behawioralnej DBT, dedykowanej osobom z zaburzeniem borderline.
Czy da się żyć z borderline?
Zdecydowanie tak! Zaburzenia osobowości nie uniemożliwiają czerpania satysfakcji z życia, założenia rodziny czy osiągania sukcesów zawodowych. Bardzo ważne jest jednak, aby Pacjent(ka) został(a) właściwie zdiagnozowany(-a) i poddał(a) się terapii.
Borderline rozpoznaje wykwalifikowany psycholog, na podstawie diagnozy na podstawie testów – najczęściej kwestionariusza psychologicznego MMPI-2.
Podstawą leczenia zaburzeń osobowości jest psychoterapia – najlepiej w nurcie psychodynamicznym, schematów lub wspomnianym już wyżej nurcie dialektyczno-behawioralnym. Przyjmuje się, że zaburzeń osobowości nie da się wyleczyć, ale terapia pozwala zrozumieć mechanizmy własnego myślenia i postępowania, a także zyskać nad nimi pewną kontrolę. Psychoterapię lub wsparcie psychologiczne zaleca się również bliskim osób doświadczających borderline, zwłaszcza tym, którzy pozostają z nimi w związkach romantycznych. Kontakt ze specjalistą pozwala im zrozumieć wewnętrzne życie i motywacje Pacjenta(-ki), a także wspiera ich w nauce, jak żyć z osobą z borderline.
Borderline, podobnie jak innych zaburzeń osobowości, co do zasady nie leczy się farmakologicznie. Mimo tego osobom z BPD często zaleca się stosowanie leków łagodzących objawy zaburzeń współtowarzyszących – najczęściej przeciwdepresyjnych, przeciwlękowych lub psychostymulujących, stosowanych w leczeniu ADHD.
Aktualne dane Polskiego Towarzystwa DBT pokazują, że około połowa Pacjentów przestaje odczuwać objawy borderline w przeciągu zaledwie dwóch lat od rozpoczęcia terapii.
Przeczytaj także: Maj miesiącem świadomości borderline: 4 fakty i mity na temat zaburzeń osobowości z pogranicza