Jak radzić sobie z toksycznymi rodzicami?
Toksyczni rodzice nie okazują swoim dzieciom szacunku należnego każdemu człowiekowi. Nie idą na kompromisy, nie biorą odpowiedzialności za swoje zachowanie i nie przepraszają. Tacy rodzice często cierpią na choroby psychiczne lub uzależnienia. Wszyscy żyjemy z konsekwencjami błędów wychowawczych naszych rodziców. Jeśli jednak doświadczyliśmy traumatycznych przeżyć, a nasze rany z tego okresu nie zostały wyleczone, nasi rodzice mogą nadal nas krzywdzić, uniemożliwiając ich wyleczenie i nasz rozwój osobisty. Wychowani w toksycznej atmosferze często nie widzimy destrukcyjnych wzorców. Wydają się one normalne i znajome. Możemy odrzucać prawdopodobieństwo, że byliśmy ofiarą przemocy psychicznej, zwłaszcza jeśli nasze potrzeby materialne były spełnione.
Toksyczne zachowanie
Poniższe pytania dotyczą zachowań twoich rodziców. Jeśli twoi rodzice często postępują w sposób toksyczny, ich zachowanie może mieć negatywny wpływ na twoje poczucie własnej wartości.
- Czy twoi rodzice mają tendencję do przesadzania i robienia scen?
- Czy stosują szantaż emocjonalny?
- Czy mają wobec ciebie nierealistyczne wymagania?
- Czy próbują cię kontrolować?
- Czy krytykują cię lub porównują z innymi?
- Czy słuchają cię z zainteresowaniem?
- Czy manipulują tobą, wzbudzają poczucie winy lub robią z siebie ofiarę?
- Czy obwiniają cię lub atakują?
- Czy biorą odpowiedzialność za swoje zachowanie i przepraszają?
- Czy szanują twoje fizyczne i emocjonalne granice?
- Czy lekceważą twoje uczucia i potrzeby?
- Czy zazdroszczą ci albo rywalizują z tobą?
Odetnij się od toksycznych rodziców
Odcięcie się dotyczy sfery emocjonalnej, nie fizycznej. Nie ma zbyt wiele wspólnego z rzeczywistą fizyczną odległością. Oznacza niereagowanie, niebranie pewnych rzeczy do siebie i nieodczuwanie odpowiedzialności za uczucia, chęci i potrzeby innej osoby. Nasi rodzice mogą bez problemu uruchamiać nasze zapalniki (ang.triggers). W końcu to właśnie oni je stworzyli! Niereagowanie na rodziców jest trudniejsze niż brak reakcji na zachowania przyjaciół i partnerów, z którymi jesteśmy w relacjach opartych na większej równości. Nawet jeśli wyprowadzimy się daleko od rodziców, emocjonalne odcięcie się od nich może być bardzo trudne.
Bądź asertywny i postaw granice
Postawienie nowych granic w kontaktach z rodzeństwem i z rodzicami jest szczególnie trudne, ponieważ stare zasady przyswoiłeś właśnie w domu rodzinnym. Rodzice mogą zacząć cię testować, kiedy zobaczą, że próbujesz wprowadzić nowe reguły gry np. mama, która dzwoni do ciebie codziennie, może poczuć się zdezorientowana i zacząć cię atakować albo obwiniać nowego partnera lub terapeutę za wprowadzone przez ciebie granice. W niektórych przemocowych środowiskach jedyną opcją jest całkowite zerwanie kontaktów z rodzicami. Problemy spowodowane przez rodziców nie znikną jednak i wciąż mogą wpływać na twoje związki z innymi. Wielu terapeutów radzi, by przepracować na terapii nowe zachowania, a potem odwiedzić rodziców i zastosować wiedzę, którą zdobyłeś. Nauczenie się właściwych reakcji na przemoc jest najlepszym rozwiązaniem. Podczas wizyty u rodziców zwróć uwagę na niepisane zasady zachowania i komunikacji. Postaraj się nie wchodzić w rolę, którą przyjąłeś na siebie w czasie dorastania. Zwróć uwagę na swoje mechanizmy obronne i zapytaj samego siebie: „Czego się boję?”. Być może w kontaktach z rodzicami czujesz się jak dziecko, ale nim nie jesteś. Jesteś dorosłym człowiekiem, który może decydować o sobie i odejść, czego jako dziecko nie mogłeś zrobić.
Postawienie granic jest szczególnie trudne w przypadku uzależnienia od alkoholu lub narkotyków. Zastanów się, gdzie postawić granice, by czuć się z tym dobrze. Być może jesteś gotowy wyłącznie na jednodniową lub godzinną wizytę, a może krótka rozmowa telefoniczna to jedyne, na co jesteś gotowy się zgodzić? Niektórzy ludzie nie zgadzają się na rozmowę telefoniczną lub przebywanie z rodzicami, kiedy ci są pod wpływem alkoholu lub narkotyków. Czasami możesz odczuwać presję ze strony rodzeństwa, by ratować rodziców. Takie trudne sytuacje najlepiej omówić z psychoterapeutą.
Kilka prawd na temat toksycznych rodziców
Uzdrawianie relacji zaczyna się od twojego podejścia, uczuć i przekonań. W całym tym procesie warto pamiętać o kilku prawdach:
- Twoi rodzice nie muszą się zmienić, żebyś poczuł się lepiej.
- Zerwanie kontaktu nie leczy.
- Nie jesteś swoimi rodzicami.
- Nie jesteś również tym wszystkim, co rodzice o tobie mówią.
- Nie musisz lubić swoich rodziców, aby ich kochać i być do nich przywiązanym.
- Uzależnienie rodzica lub przemoc mogą być dla ciebie ogromnym zapalnikiem (ang. trigger). Ustaw granice i dbaj o nie.
- Nie możesz zmienić ani uratować żadnego członka rodziny.
- Przeciwieństwem miłości nie jest wściekłość, ale obojętność.
- Nienawiść do kogoś utrudnia kochanie siebie.
- Nieprzepracowany gniew i żal będą cię ranić.