UMÓW SIĘ ONLINE NA WIZYTĘ LUB ZADZWOŃ 799 399 499
Osobowość dyssocjalna a psychopatia
Z artykułu dowiesz się:
- czym dokładnie charakteryzuje się osobowość dyssocjalna według Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-10,
- jakie są główne cechy psychopatii w kontekście społecznym i emocjonalnym,
- jak osobowość dyssocjalna i psychopatia są klasyfikowane w DSM-IV,
- o podobieństwach między osobowością dyssocjalną a psychopatią, w tym o deficycie empatii,
- o różnicach w przejawianych objawach tych zaburzeń i ich wpływie na leczenie.
- dlaczego psychopatia jest uznawana za poważniejsze zjawisko w odniesieniu do osobowości dyssocjalnej,
- jakie zaburzenia mogą towarzyszyć osobowości dyssocjalnej i jak wpływają one na terapię,
- o roli predyspozycji biologicznych w przypadku psychopatii i ich konsekwencjach,
- jakie deficyty strukturalne w mózgu są związane z psychopatią.
Osobowość dyssocjalna, często mylona z psychopatią, ma wiele wspólnych cech z tym zaburzeniem, ale różni się od niego pod wieloma względami. W artykule przyjrzymy się szczegółowo, jakie są podobieństwa i różnice między tymi dwoma terminami, które w potocznym użyciu bywają stosowane zamiennie, co prowadzi do licznych nieporozumień. Wyjaśniamy te zagadnienia na podstawie klasyfikacji i badań, aby lepiej zrozumieć każde z nich.
Osobowość dyssocjalna, antyspołeczne zaburzenie osobowości, psychopatia: definicje
Osobowość dyssocjalna to jedno z zaburzeń osobowości opisane w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10. Zaburzenie to charakteryzuje się przede wszystkim ignorowaniem norm społecznych i bezwzględnym nieliczeniem się z uczuciami innych. Określane bywa także jako: osobowość amoralna, antysocjalna, psychopatyczna lub socjopatyczna.
Z kolei klasyfikacja zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego DSM-IV podobny typ zaburzeń osobowości nazywa antyspołecznym zaburzeniem osobowości lub osobowością antyspołeczną. Zarówno osobowość dyssocjalna, jak i antyspołeczne zaburzenie osobowości (które można właściwie traktować jako synonimy) ma swoje podtypy: socjopatię oraz psychopatię. Większość ludzi z klinicznymi cechami psychopatii należy do grona osób cierpiących na dyssocjalne (antyspołeczne) zaburzenia osobowości, ale zaledwie około 30% osób z dyssocjalnym zaburzeniem osobowości spełnia jednocześnie kryteria diagnostyczne typowe dla psychopatii.
Osobowość dyssocjalna a psychopatia: podobieństwa
Jakie są więc podobieństwa, a jakie różnice pomiędzy psychopatią a osobowością dyssocjalną? Zacznijmy od tych pierwszych.
Wśród cech, które niewątpliwie uznać można za wspólne dla dyssocjalnego zaburzenia osobowości oraz psychopatii wymienić należy między innymi:
• zasadniczy deficyt empatii (nieliczenie się z uczuciami innych osób),
• niezdolność do budowania głębokich, znaczących związków emocjonalnych – przy jednoczesnej łatwości w nawiązywaniu kontaktów i powierzchownych relacji,
• ostentacyjne lekceważenie norm, reguł i zobowiązań społecznych,
• brak poczucia odpowiedzialności (za swoje słowa, czyny, decyzje itd.),
• niska tolerancja frustracji oraz niski próg wyzwalania agresji,
• nadmierna drażliwość,
• brak skrupułów,
• nieumiejętność uczenia się na błędach, wyciągania wniosków z przeszłych doświadczeń, korygowania dezadaptacyjnych zachowań,
• niezdolność do przeżywania poczucia winy,
• duża łatwość w racjonalizowaniu własnych negatywnych zachowań (kłamstw, manipulacji, zdrad, przemocy itd.), przy jednoczesnej skłonności do obwiniania innych.
Osobowość dyssocjalna a psychopatia: różnice
Przyjrzyjmy się zatem różnicom pomiędzy dyssocjalnym zaburzeniem osobowości a psychopatią. Po pierwsze uważa się, że psychopatia to zjawisko znacznie poważniejsze: zarówno w aspekcie przejawianych objawów, jak i w kontekście trudności związanych z leczeniem.
Psychopaci w porównaniu z Pacjentami ze zdiagnozowaną osobowością dyssocjalną (innego typu) są przeważnie:
• w większym stopniu skłonni do okrucieństwa, bezwzględności;
• postrzegani jako bardziej „zimni” i wyrachowani;
• mniej zdolni do zbudowania bliskiej, autentycznej relacji emocjonalnej z drugim człowiekiem;
• skłonni do interakcji z innymi opartymi na władzy lub sadomasochistycznej zależności;
• mniej chaotyczni i impulsywni – cechuje ich przemyślane działanie;
• pozbawieni poczucia wstydu.
Inną istotną różnicą jest to, że osobowości dyssocjalnej samej w sobie nierzadko towarzyszą zaburzenia nastroju i/lub zaburzenia lękowe (często to właśnie one skłaniają Pacjenta do udania się na terapię). W psychopatii zaburzenia tego rodzaju (tj. lęk, depresja itp.) są praktycznie nieobecne lub występują niezwykle rzadko. W przypadku psychopatii – w odróżnieniu od innych przykładów dyssocjalnego zaburzenia osobowości – wskazuje się również na większą rolę predyspozycji biologicznych. Niektóre badania sugerują nawet, że psychopatia jest wrodzona oraz dziedziczna. Zwraca się również uwagę na pewne odmienności w funkcjonowaniu mózgów osób ze zdiagnozowaną psychopatią, w tym między innymi na deficyty strukturalne w obszarze kory wyspy i ciała migdałowatego, a także na odmienny sposób przetwarzania informacji.
Osobowość dyssocjalna a psychopatia: podsumowanie. Czy zaburzenia te można leczyć?
Podsumowując – choć psychopatia „włącza się” do podtypów zaburzenia, jakim jest osobowość dyssocjalna i wiele je łączy, istnieją również między nimi istotne różnice. Dotyczą one także możliwości oraz prognoz dotyczących leczenia każdego z nich. Dyssocjalne (antyspołeczne) zaburzenia osobowości uważa się za jedne z najbardziej opornych na leczenie, przy czym wskazuje się jednocześnie, że im wyższe natężenie cech psychopatycznych, tym mniejsza szansa na skuteczną interwencję psychoterapeutyczną. Metody, jakie są najczęściej stosowane w leczeniu dyssocjalnych zaburzeń osobowości opierają się przede wszystkim na modelu poznawczo-behawioralnym (np. dialektyczna terapia behawioralna, czy terapia zorientowana na schematy).
W klinice PsychoMedic oferujemy zarówno profesjonalną diagnozę zaburzeń osobowości (realizowaną między innymi przy użyciu Minnesockiego Wielowymiarowego Inwentarza Osobowości MMPI-2), jak i kompleksową terapię zaburzeń osobowości. Aby umówić się na konsultację (stacjonarnie lub online) – wystarczy zadzwonić pod numer: 799 399 499 lub zarezerwować termin korzystając z fioletowej wyszukiwarki Specjalistów na naszej stronie internetowej. Zapraszamy do kontaktu!
FAQ
Osobowość dyssocjalna i psychopatia mają wiele wspólnych cech, takich jak brak empatii czy lekceważenie norm społecznych. Jednak psychopatia charakteryzuje się głębszym brakiem emocji, wyższym poziomem manipulacyjności oraz większą skłonnością do wyrachowanego działania. Osoby z osobowością dyssocjalną mogą być bardziej impulsywne i mniej zdolne do planowania swoich działań.
Nie, nie każda osoba z osobowością dyssocjalną jest psychopatą. Chociaż oba zaburzenia mają wspólne cechy, psychopatia jest bardziej złożonym stanem, obejmującym m.in. skrajny brak empatii i wyrachowane manipulacje. Osoby z osobowością dyssocjalną mogą nie wykazywać wszystkich cech charakterystycznych dla psychopatii.
Przyczyny osobowości dyssocjalnej są wieloczynnikowe i obejmują zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. Do czynników środowiskowych należą m.in. nieprawidłowe relacje rodzinne, brak konsekwencji w wychowaniu, nadopiekuńczość lub odrzucenie przez rodziców, a także ekspozycja na przemoc w dzieciństwie. Czynniki biologiczne mogą obejmować dysfunkcje układu limbicznego czy nieprawidłowości w stężeniu hormonów.
Osobowość dyssocjalna jest jednym z trudniejszych do leczenia zaburzeń osobowości. Terapia, zwłaszcza poznawczo-behawioralna, może pomóc w redukcji negatywnych zachowań i poprawie funkcjonowania społecznego. Skuteczność leczenia zależy od zaangażowania pacjenta oraz wczesnego rozpoczęcia terapii.
W leczeniu osobowości dyssocjalnej stosuje się różne podejścia terapeutyczne, takie jak terapia poznawczo-behawioralna, terapia psychodynamiczna oraz terapia grupowa. Celem terapii jest m.in. nauka kontroli impulsów, rozwijanie empatii oraz poprawa umiejętności społecznych. W niektórych przypadkach stosuje się również farmakoterapię w celu złagodzenia towarzyszących objawów, takich jak agresja czy impulsywność.
Osoby z osobowością dyssocjalną charakteryzują się m.in. brakiem empatii, lekceważeniem norm społecznych, impulsywnością, agresywnością, manipulacyjnością oraz niezdolnością do odczuwania poczucia winy. Często mają trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu trwałych relacji interpersonalnych.
Socjopatia i psychopatia są podtypami osobowości dyssocjalnej. Psychopaci są bardziej wyrachowani, manipulacyjni i pozbawieni empatii, podczas gdy socjopaci są bardziej impulsywni, skłonni do wybuchów agresji i mają trudności w nawiązywaniu trwałych relacji. Psychopaci często prowadzą bardziej zorganizowane życie, podczas gdy socjopaci mogą mieć trudności z funkcjonowaniem w społeczeństwie.
Nieleczona osobowość dyssocjalna może prowadzić do poważnych problemów w życiu osobistym, zawodowym i społecznym. Osoby z tym zaburzeniem często mają konflikty z prawem, trudności w utrzymaniu stałej pracy, problemy w relacjach interpersonalnych oraz zwiększone ryzyko uzależnień i zachowań ryzykownych.