Psychologia pozytywna – jak kultywować pozytywne myślenie i zwiększać poczucie szczęścia w codziennym życiu
W życiu ważne są wszystkie emocje – zarówno te przyjemne, jak i te, które nazywamy czasem negatywnymi. Podobnie jest z pozytywnym myśleniem, które w większości przypadków zwiększa nasz poziom szczęścia, ale czasem może przynieść odwrotne skutki. Jak więc kultywować pozytywne myślenie, by zwiększać dobrostan we własnym życiu?
Czym jest psychologia pozytywna?
Psychologia pozytywna to dziedzina psychologii, która skupia się na samorealizacji, zwiększaniu poczuciu szczęścia oraz rozwoju osobistym. Choć dziś te założenia nie budzą żadnego zdziwienia, jeszcze kilkadziesiąt lat temu wcale nie były oczywiste. Jak zauważył psycholog Martin Seligman, autor koncepcji wyuczonej bezradności, wczesna psychologia nadmienie skupiała się na patologiach, zaburzeniach czy konfliktach. Na dążenie do pełnego, szczęśliwego życia miejsca w psychologii było znacznie mniej.
Dziś psychologia pozytywna i humanistyczna mają ważne miejsce w nauce i ciągle zdobywają popularność. Wynika to m.in. z faktu, że chcemy wiedzieć, jak żyć szczęśliwie i co robić, aby o to szczęście zadbać. Zrozumienie i promowanie czynników, które wpływają na nasze szczęście, nie jest jednak tak proste, jak mogłoby się wydawać.
Czy pozytywne myślenie to przepis na szczęśliwe życie?
Podstawowym założeniem psychologii pozytywnej jest to, że ludzie są zdolni do zmiany i rozwoju przez całe życie. To ważny punkt, bowiem daje nadzieję na odwrócenie losu i zerwanie z tym, co sprawiało nam dotychczas kłopot. Opisywana przez Seligmana wyuczona bezradność to właśnie nic innego, jak nabyte przekonanie o tym, że wszelkie wysiłki związane z próbą zmiany są bezcelowe. Dziś wiemy już, że nasze działania, nawyki i dążenia są w stanie realnie kształtować nasz poziom szczęścia.
Warto jednak pamiętać, że obok zachowań mamy również sferę myśli i emocji. Tu czai się jednak pułapka, bowiem kultywowanie pozytywnego myślenia nie jest tym, co w pierwszej chwili przychodzi na myśl. Nie chodzi wszak o to, by zawsze doszukiwać się pozytywów i unikać nieprzyjemnych emocji. Takie zachowanie, znane w psychologii jako efekt Pollyanny, może mieć pozytywne skutki, ale w wielu przypadkach doprowadza do negatywnych efektów. Usilne myślenie o pozytywach i ignorowanie sygnałów ostrzegawczych to w rzeczywistości myślenie życzeniowe, które wraz z „prawem przyciągania” i innymi treściami parapsychologicznymi należałoby zakwalifikować do pseudonauki.
Jak zwiększać poczucie szczęścia w codziennym życiu?
Mimo tego, że pozytywne myślenie nie zawsze jest adaptacyjne, warto zauważać pozytywy we własnym życiu. Badaczka psychologii pozytywnej Barbara Fredrickson zauważa, że pozytywne emocje poszerzają nasze myślenie i budują podwaliny pod dobrostan. Dają odwagę, nadzieję, a także zasoby, które pozwalają nam osiągać cele w życiu. Nowoczesna psychologia pozytywna skupia się na roli wieku, zdrowia, zamożności, relacji osobistych czy aktywności w budowaniu szczęścia i w naukowy sposób próbuje wyjaśnić, jakie czynniki mają znaczenie.
Według psychologów pozytywnych poczucie szczęścia można zwiększać poprzez:
Praktykowanie wdzięczności
Zauważanie drobnych chwil, które przynoszą nam szczęście, nie zawsze jest łatwo. Często umykają naszej uwadze, dlatego warto prowadzić dzienniczek wdzięczności i codziennie zapisywać to, co sprawiło, że dzień był lepszy. Dzięki temu zauważymy, jak wiele pięknych rzeczy nas spotkało.
Wybaczanie
Ważnym elementem jest także nauka wybaczania i pozostawiania za sobą przykrych wydarzeń. Długotrwałe „przeżywanie” obniża nasz poziom szczęścia i może prowadzić do frustracji.
Troska o dobre relacje interpersonalne
Jedną z rzeczy, które najmocniej korelują z poczuciem szczęścia, są relacje z bliskimi i znajomymi. Człowiek jest istotą społeczną i to właśnie poczucie przynależności do grupy daje nam dużą siłę.
Życzliwość
Drogą do dobrostanu i wewnętrznego spokoju jest także życzliwość. Pozytywne nastawienie do innych osób i chęć czynienia dobra to podstawy relacji społecznych.
Troska o „wewnętrzne dziecko”
Aby uzyskać pełnię szczęścia, warto dotrzeć do najbardziej skrytych, dziecięcych pragnień, i – na ile to możliwe – realizować je teraz, w dorosłym życiu. “Wewnętrzne dziecko” jest uosobieniem naszych najbardziej autentycznych cech osobowościowych, które kształtowały się od najmłodszych lat. W dorosłości niekiedy są one tłumione, co utrudnia nam dążenie do szczęścia.
Uważność
Popularny mindfulness, czyli skupienie na tym, co „tu i teraz”, to potężne narzędzie. Pozwala nam skoncentrować uwagę na chwili obecnej i przeżyć to, co odczuwany w konkretnym momencie. Skutkiem praktykowania uważności jest wewnętrzny spokój, a także równowaga.
Działanie zgodnie z własnymi wartościami
W nurcie ACT zaangażowanie w działania zgodne z naszymi wartościami to jedna z głównych ścieżek ku szczęściu. To rzecz, która pozwala nam lepiej czuć się z samym sobą.
Aktywność i ciekawość świata
Psychologia pozytywna dużą uwagę poświęca samorealizacji, dlatego niezbędne jest również patrzenie w przyszłość. Wyznaczanie sobie celów i ich realizacja przynoszą nam satysfakcję, poczucie sprawczości i oczywiście szczęście.
Szczęście a radość – to nie to samo!
Na koniec warto raz jeszcze przypomnieć, że szczęście nie składa się wyłącznie z radości i miłych emocji. Dążenie do przyjemności i unikanie nieprzyjemnych chwil to za mało, by mówić o szczęściu. Źródłem szczęśliwego życia jest wiele innych czynników, m.in. silne poczucie sensu życia, relacje interpersonalne, samoocena czy poczucie sprawności. Nie chodzi tu tylko o liczbę pozytywnych wydarzeń czy silnie bodźcujących nas doznań. Dodatkowo na odczuwanie szczęścia mocno wpływają nasze cechy osobowościowe i temperamentalne, więc nie ma jednego przepisu na szczęście. Warto wytrwale szukać.