Depresja atypowa

Z artykułu dowiesz się:

• na czym polega depresja atypowa i jak ją rozpoznać,
• jakie nietypowe objawy mogą występować przy depresji,
• jak odróżnić depresję atypową od innych form zaburzeń nastroju,
• czym jest reaktywność nastroju i jak objawia się w depresji atypowej,
• jakie są biologiczne objawy odwrotne w tej depresji,
• w jaki sposób depresja atypowa może zmieniać codzienną aktywność i samopoczucie,
• dlaczego nadmierna senność i łaknienie są symptomami atypowymi,
• jakie relacje ma depresja atypowa z innymi zaburzeniami psychicznymi.

Depresja atypowa to rodzaj zaburzenia nastroju, którego objawy różnią się od typowej depresji. Osoby dotknięte tą formą choroby często nie kojarzą swoich symptomów z depresją, ponieważ wiedza na temat tej choroby opiera się głównie na stereotypach. Praktycznie każdy słyszał o klasycznych symptomach depresji, takich jak smutek i płaczliwość, jednak u niektórych osób depresja przybiera nietypowe formy, gdzie bardziej uciążliwe stają się inne objawy.

Depresja atypowa ma takie same cechy podstawowe, co typowy epizod depresyjny, czyli: 

• Aby ją zdiagnozować, objawy muszą utrzymywać się co najmniej 2 tygodnie – to główny element odróżniający ją od dystymii, którą charakteryzują nietypowe symptomy, niespełniające jednocześnie kryteriów dla epizodu depresyjnego. Diagnozę dystymii można postawić, gdy symptomy utrzymują się u Pacjenta_ki nie krócej, niż 2 lata; 

• Warunkiem diagnozy depresji atypowej jest utrzymywanie się u Pacjenta co najmniej 3 z listy poniższych objawów (przez okres co najmniej 3 tygodni): 

1. Obniżony nastrój; 
2. Utrata zainteresowań i/lub zdolności do odczuwania radości (anhedonia); 
3. Ciągłe odczuwanie zmęczenia, spadek energii; 
4. Zaburzenia koncentracji i uwagi; 
5. Niska samoocena i wiara w siebie; 
6. Przeżywanie irracjonalnego poczucia winy; 
7. Pesymistyczne myśli odnośnie siebie i przyszłości; 
8. Myśli samobójcze i/lub częste myśli o śmierci; 
9. Zaburzenia snu; 
10. Zaburzenia apetytu. 

Od typowej depresji, depresję atypową odróżniają przede wszystkim tzw. odwrócone objawy biologiczne, czyli inny w stosunku do typowego przebiegu depresji sposób przejawiania się m.in. zaburzeń snu i zaburzeń apetytu.  

Depresja atypowa – objawy. Typowe symptomy nietypowej odmiany zaburzeń nastroju  

Nadmierna senność  

U większości Pacjentów, zaburzenia snu w przebiegu depresji polegają na bezsenności, dużych problemach z zasypianiem lub przebudzaniem się przedwcześnie (z reguły o około dwie godziny w stosunku do swojej “normy” przed epizodem depresji, z niemożnością zaśnięcia ponownie). Depresja atypowa objawia się natomiast hipersomnią, czyli nadmierną sennością. Pacjenci nią dotknięci śpią nawet po kilkanaście godzin, a mimo to nieustannie czują się zmęczeni i ociężali, odczuwają potrzebę dodatkowych drzemek w ciągu dnia. W depresji atypowej często występuje również rozregulowanie rytmu dobowego: np. tendencja do czuwania aż do późnych godzin nocnych i rekompensowanie tego sobie spaniem do późnego przedpołudnia.  

Nadmierne łaknienie  

Wśród objawów “typowego” epizodu depresji wyróżnia się obniżone odczuwanie głodu, a co za tym idzie – zmniejszenie ilości spożywanych pokarmów oraz utratę masy ciała. Pacjenci z depresją o atypowym przebiegu często odczuwają z kolei zwiększony apetyt, zwłaszcza na słodycze i inne mało odżywcze produkty. Jednocześnie, co charakterystyczne dla większości zaburzeń depresyjnych, osoby te mają mniej energii, w związku z czym ich poziom aktywności fizycznej spada. To prowadzi do wzrostu masy ciała, co często jest z kolei źródłem wyrzutów sumienia u Pacjentów, którzy swoje trudności zaczynają błędnie zrzucać na karb lenistwa albo braku dyscypliny.  

Gorsze samopoczucie wieczorem  

W kryteriach diagnostycznych dla klasycznie rozumianego epizodu depresyjnego można znaleźć informację, że obniżony nastrój występuje w jej przebiegu “przez większą część dnia, niemal codziennie”. Osoby z rozpoznaniem depresji atypowej mają nastrój obniżony w stosunku do swojego “typowego” nastroju, ale wieczorem funkcjonują wyraźnie gorzej, niż w ciągu dnia. To odróżnia ich od osób przeżywających typowy epizod depresyjny, które co prawda mogą się czuć gorzej wieczorem lub po zapadnięciu zmroku, ale spadek ten nie jest szczególnie znaczący w stosunku do ich samopoczucia przez resztę dnia.  

Reaktywność nastroju  

Jedną z najbardziej charakterystycznych cech depresji jest anhedonia, czyli niezdolność do czerpania radości, zwłaszcza z tych aktywności i zdarzeń, które wcześniej sprawiały przyjemność. Pacjenci z depresją atypową zachowują tymczasem zdolność do odczuwania radości w takim sensie, że ich nastrój poprawia się, gdy doświadczają oni przyjemnych dla siebie sytuacji lub zdarzeń. Jeżeli ich sytuacja życiowa jest dobra, mogą w związku z tym nie w pełni uświadamiać sobie, że ich nastrój jest obniżony. To z kolei może potęgować ich poczucie winy i zmagać tendencję do obarczania siebie winą za doświadczanie trudności, które w rzeczywistości są objawami depresji.  

Depresja atypowa: co jeszcze warto wiedzieć? 

Ponadto uważa się, że depresja atypowa współwystępuje częściej niż “typowa” depresja z innymi zaburzeniami psychicznymi: takimi jak zaburzenia lękowe lub uzależnienia. Istnieją również doniesienia, że u osób z depresją atypową, pierwszy epizod choroby występuje w młodszym wieku w stosunku do pierwszego epizodu u osób z nawracającymi zaburzeniami depresyjnymi.  

Co ważne, depresji atypowej nie należy mylić z: 

• tzw. depresją somatyczną, czyli taką, której dominujące objawy płyną z ciała i przyjmują postać np. problemów żołądkowych czy bóli o nieokreślonym podłożu;  
• depresją z objawami psychotycznymi (więcej w naszym wcześniejszym wpisie blogowym).  

Najskuteczniejszą metodą leczenia depresji atypowej jest – podobnie, jak w przypadku pozostałych zaburzeń nastroju – łączenie psychoterapii ze stosowaniem leków przepisywanych przez lekarza psychiatrę.  

Przeczytaj także: Kiedy iść do psychiatry? Mniej oczywiste sygnały, że potrzebujemy pomocy (psychomedic.pl)

FAQ