Depresja sezonowa – czy naprawdę istnieje? Jak sobie pomóc?
Pojęcie „depresja sezonowa”, „jesienna” albo „zimowa” bywa używane potocznie. Niemal każdy z nas kiedyś powiedział, że ma „deprechę”, bo temperatura spadła, słonecznych dni coraz mniej, a do wiosny pozostały jeszcze długie miesiące. Wśród nas jest jednak tysiące ludzi, dla których depresja sezonowa to realny, ogromny i bardzo niebezpieczny problem. Koniecznie przeczytaj i dowiedz się więcej, jeżeli myślisz, że może on dotyczyć także Ciebie.
Depresji sezonowej nie ma na razie w żadnej oficjalnej klasyfikacji chorób, ale jest to przypadłość opisana w licznych artykułach i podręcznikach do psychiatrii. Problem „zimowej depresji”, fachowo określanej jako sezonowa choroba afektywna (z ang. SAD, Seasoal Affective Disorder), jest także doskonale znany praktykującym lekarzom. Szacuje się bowiem, że dotyczy aż 2% populacji Europy – w Polsce SAD może zatem dotyczyć nawet 700-800 tysięcy ludzi!
Przyczyny występowania depresji sezonowej nie są jeszcze dokładnie zbadane. Najprawdopodobniej ma ona związek z nadmiernym wydzielaniem melatoniny (tzw. hormonu snu) przez mózg w okresie jesienno-zimowym. Konsekwencją może być niewłaściwe wydzielanie serotoniny odpowiedzialnej za nasz nastrój.
Depresja sezonowa – jakie objawy powinny nas zaalarmować?
Objawy SAD są bardzo podobne do symptomów typowej postaci depresji. Zawsze warto skontaktować się z lekarzem, jeżeli przez co najmniej 2 tygodnie utrzymuje się u Ciebie któryś z listy poniższych objawów. Jeżeli to kolejny rok, w którym pojawiają się one na początku jesieni, a poprzednim razem ustąpiły wraz z początkiem wiosny, można podejrzewać depresję sezonową.
- Ciągłe uczucie smutku, płaczliwość
- Utrata zainteresowań (brak radości z ulubionych zajęć i aktywności)
- Apatia, niechęć do działania
- Zmęczenie, brak energii
- Zmiana apetytu (zmniejszenie lub zwiększenie)
- Zaburzenia snu (problemy z zasypianiem, budzenie się nad ranem lub nadmierna senność)
- Stałe lub powtarzające się poczucie niepokoju, lęku lub podniecenia
Co ważne, w depresji sezonowej zaburzenia nastroju mogą pojawić się nie od razu! Z praktyki klinicznej wynika, że często zaczyna się ona od tzw. zaburzeń napędu, czyli właśnie przewlekłego zmęczenia i niechęci do działania. Smutek i obniżony nastrój czasem daje o sobie znać dopiero później.
Co zrobić, jeżeli podejrzewamy u siebie depresję sezonową?
Sezonowa choroba afektywna to realny problem zdrowotny, w którym może pomóc jedynie lekarz – najlepiej psychiatra. Na podstawie wywiadu i badania będzie mógł zaproponować Ci najskuteczniejszą ścieżkę leczenia. W przypadku SAD najczęściej zalecane metody terapeutyczne to:
Leczenie farmakologiczne. Wykazano, że objawy depresji sezonowej łagodzi stosowanie leków przeciwdepresyjnych. Leki nowej generacji nie są uzależniające, zatem można bezpiecznie przyjmować je np. przez pół roku.
Fototerapia. Fototerapia polega na ekspozycji skóry na działanie specjalnej lampy o dużym natężeniu oświetlenia (nawet kilkanaście razy większym, niż zwykła żarówka). Pozwala ona na nadrobienie „braków”, jakie nasz organizm odczuwa wskutek mniejszej dawki naturalnego światła słonecznego. To również bardzo skuteczna, ale czasochłonna metoda – aby przyniosły efekt, naświetlania są z reguły potrzebne minimum 2-3 razy w tygodniu.
Psychoterapia. Regularna terapia lub nawet kilka spotkań wsparciowych z psychologiem może pomóc Ci zaakceptować swoją chorobę i nauczyć Cię radzić sobie z dokuczliwymi objawami, z jakimi się wiąże. Psychoterapia jest również najlepszym rozwiązaniem w sytuacji, gdy lekarz nie stwierdzi u Ciebie depresji „jako takiej” ani potrzeby wdrożenia leczenia farmakologicznego. Pozwoli dowiedzieć się więcej o sobie, faktycznych przyczynach złego samopoczucia i możliwych sposobach rozwiązania tego problemu.
Zmiana stylu życia. Eksperci są praktycznie jednomyślni – zdrowa dieta (czyli bogata w ryby, pełnoziarniste pieczywo, brązowy ryż – produkty zawierające kwasy omega-3) przekłada się na lepsze funkcjonowanie w okresie jesienno-zimowym. Zaleca się także suplementację witamy D, B6 oraz kwasu foliowego. O ile to tylko możliwe, warto także zaplanować chociaż kilkudniowy wyjazd na narty lub urlop w miejsce, gdzie nasłonecznienie będzie większe. Są to jednak jedynie metody „wspomagające”. W przypadku występowania faktycznych stanów depresyjnych, niezbędny jest kontakt z lekarzem i stosowanie się do zaleconego przez niego leczenia.