Gamofobia, czyli lęk przed małżeństwem
Jedna z najczęściej udzielanych odpowiedzi na pytanie „jakie są najdziwniejsze fobie?” to „gamofobia”. Co to? Mianowicie… paraliżujący lęk przed ślubem, który może prowadzić nawet do całkowitego unikania bliskich związków romantycznych, pomimo narastającej samotności. Kogo dotyka gamofobia? Skąd może się brać lęk przed zawarciem małżeństwa?
Co to jest gamofobia?
Gamofobię, jak sama nazwa wskazuje, najczęściej zalicza się do fobii. To grupa zaburzeń lękowych, które objawiają się paraliżującym lękiem przed jakimś bodźcem. Sytuacja, w której paraliżujący lęk dotyczy małżeństwa, określana jest jako gamofobia. Objawy wyróżnione w klasyfikacjach chorobowych, które uważa się za „uniwersalne” dla każdej fobii, to:
- duży lęk przed przedmiotem fobii (tzw. bodźcem), duża obawa przed zetknięciem się z bodźcem, i/lub tendencja do unikania tego bodźca;
- objawy ze strony ciała w odpowiedzi na zetknięcie się z bodźcem (zawsze albo tylko czasami), np.: przyśpieszone bicie serca, trzęsienie się, suchość w ustach, duszenie się, mdłości, zawroty głowy, uderzenia gorąca;
- poczucie, że doświadczane objawy są źródłem znaczącego cierpienia i/albo w znaczący sposób wpływają na życie Pacjenta.
Gamofobia jest dość specyficznym rodzajem fobii. Nie dotyczy czegoś konkretnego, tak jak inne lęki – pająka, psa, czy ciemności. Choć podstawą gamofobii jest skrajnie nasilona obawa przed ślubem, to zaburzenie to wiąże się najczęściej również z lękiem przed zależnością i problemami, jakie mogą pojawić się w długotrwałym związku.
Objawy ze strony ciała, o których mowa w kryteriach diagnostycznych, mogą występować w trakcie wyobrażania sobie własnego małżeństwa czy pytań ze strony rodziny – „kiedy ślub?”, „kiedy sobie kogoś znajdziesz?”. W gamofobii nie zawsze muszą również występować objawy fizyczne – czasem w jej przebiegu pojawiają się sny np. o małżeństwie z osobą, której się nie kocha.
Skąd się bierze gamofobia – kogo dotyczy?
Psychoterapeuci wskazują, że ten, kogo dotyczy gamofobia, przeżywa najczęściej lęki przed czymś więcej, niż samą uroczystością zawarcia związku małżeńskiego. Silny strach przed małżeństwem często bierze się z:
Obawy dotyczącej utraty niezależności
Niektórych ludzi dotyka lęk, że jeżeli wejdą w bliską relację, która wiąże się z różnymi zobowiązaniami, to zostaną przez drugą osobę pochłonięci i przez to utracą część swojej tożsamości. Lęk przed zależnością może również wiązać się z niską samooceną i przekonaniem, że jesteśmy gorsi, słabsi, i że zawsze będziemy mniej wartościowym partnerem, niż druga strona relacji.
Obawy przed przemocą w relacji i spadkiem jakości związku
Są osoby, które bezpieczniej czują się w związku nieformalnym, bo mają poczucie, że wówczas partner_ka bardziej się stara i może sobie na mniej „pozwolić”. Utożsamiają ślub z końcem namiętności w związku, spadkiem zaangażowania i zniknięciem potrzeby starania się o partnera.Takie lęki najczęściej mają swoje źródło w przeszłości – na przykład w nieudanym związku własnych rodziców, dla których małżeństwo wydawało się więzieniem. Niezawieranie małżeństwa może wówczas wydawać się zabezpieczeniem przed rozpadem relacji i utratą bliskości. Obawa przed tym, że po ślubie druga strona zacznie sobie pozwalać na zachowania przemocowe, może leżeć w obserwowaniu przemocy małżeńskiej w domu rodzinnym. Może się jednak pojawić nawet u osoby, która po prostu stykała się z licznymi opowieściami na temat związków, w których „po ślubie zaczęło się bicie”.
Niepewności, czy chce się mieć dzieci
Małżeństwo nie wiąże się oczywiście z obowiązkiem posiadania dzieci. Zdarza się jednak, że osoba, która nie chce mieć dzieci, zdaje się obawiać samego stałego związku i małżeństwa – a w rzeczywistości nie o ślub tu chodzi, a o przekonanie, że nikt nie będzie chciał się z nią na stałe związać i jednocześnie zrezygnować z rodzicielstwa. Woli zrezygnować ze związku w ogóle, niż narażać się na odrzucenie.
Dylemat dotyczący posiadania dzieci może również prowadzić do odraczania małżeństwa w wieloletnim związku. Osoba, która kocha swojego partnera_kę i planuje z nią całe życie, może mieć jednocześnie wątpliwości, czy chce zakładać rodzinę w stereotypowym tego słowa znaczeniu i czy spełni się w roli rodzica. Samo skonfrontowanie się z tym dylematem czasem wydaje się czymś przerażającym – niektórzy uciekają przed tym problemem i radzą sobie z nim poprzez odwlekanie decyzji o sformalizowaniu związku,
Lęku przed utratą
To trudność często dotykająca osoby, które w swoim życiu doświadczyły już wielu strat. Straty mogą być zarówno doświadczeniem śmierci kogoś bliskiego, jak i np. licznymi rozczarowaniami we wcześniejszych związkach. Zdarza się, że któraś z kolei utrata doprowadza do wyczerpania się sił psychicznych. Osoba ma wrażenie, że nie zniesie już więcej bólu, a lęk przed kolejnym rozstaniem i związanym z nim cierpieniem staje się silniejszy, niż potrzeba miłości. Lęk przed utratą bywa również powodem odraczania małżeństwa wśród osób, które są już w stałym i póki co udanym związku, ale ich wcześniejsze doświadczenia są niekorzystne.
Gamofobia – kogo dotyka
Warto podkreślić, że niechęć do zawierania małżeństwa nie jest niczym złym sama w sobie. Są pary, które z różnych powodów (choćby kosztów ślubu i wesela) nie decydują się na ten krok. Są również osoby, które nie odczuwają potrzeby bycia w związku i wolą poświęcić swoje życie np. na rozwój pasji i kariery. Jeżeli jednak nie jest to świadoma decyzja, a silny lęk, który towarzyszy Ci od dawna – może być to gamofobia. Kogo dotyka ten problem, ten może stracić szansę na szczęśliwą relację i realizację swoich marzeń.
Zdarza się, że gamofobia jest problemem związanym bezpośrednio ze złymi przeżyciami w ostatnim związku. Może również dotyczyć młodej osoby, która dopiero wchodzi w dorosłość, a jej wyobrażenia na temat małżeństwa pochodzą stricte z domu rodzinnego. Jeśli jednak objawy gamofobii nie są nasilone, to osoba nią dotknięta może zdecydować się na wejście w kolejną relację, która będzie zdrowa i bezpieczna. Wówczas gamofobia może zniknąć sama, bo jej powodem było to, że po prostu nie natrafiliśmy wcześniej na swoją prawdziwą „drugą połówkę”.
Jeśli jednak lęk przed małżeństwem nie mija mimo upływu lat i sprawia, że czujesz się coraz bardziej samotny_a lub prowadzi do napięć w Twoim związku – warto udać się do psychoterapeuty. Szczególnie pomocny w tym przypadku może być udział w terapii psychodynamicznej. Psychoterapeuta pomoże Ci zrozumieć, dlaczego dzieje się w Tobie tak, a nie inaczej, i przepracować problemy, które być może są źródłem Twojego lęku.