Podejrzewam u siebie ADHD. Co zrobić?
Jeszcze do niedawna powszechnie uważało się, że ADHD (czyli inaczej nadpobudliwość psychoruchowa, zespół hiperkinetyczny lub zaburzenie z deficytem uwagi) jest typowe dla wieku dziecięcego. Objawy nadpobudliwości w rzeczywistości nie mijają jednak wraz z dzieciństwem: szacuje się, że nieleczone, mogą negatywnie wpływać na funkcjonowanie co najmniej 2/3 osób dorosłych. Co więcej, jeszcze kilka-kilkanaście lat temu wiedza o ADHD była niewielka, także wśród rodziców czy pedagogów. To sprawia, że trudności bardzo wielu dzieci nie zostały zdiagnozowane na czas. Te dzieci to teraz dorośli, którzy zauważają swoją odmienność od rówieśników i zastanawiają się, co może być przyczyną ich trudności. Do naszych gabinetów zgłasza się coraz więcej osób ze słowami “podejrzewam u siebie ADHD, ale jak to sprawdzić?”.
W PsychoMedic wykonujemy diagnostykę ADHD zgodnie z autorskim modelem, opartym na ogólnoświatowych standardach medycznych.
Pierwszym etapem diagnozy ADHD u dorosłych są przeprowadzone przez psychologa wywiad i testy specjalistyczne (korzystamy m.in. z testu neuropsychologicznego MOXO oraz innych badających sferę poznawczą i zdolność do koncentracji uwagi). Przed wizytą u psychologa-diagnosty warto przypomnieć sobie doświadczenia z przeszłości i odpowiedzieć na kilka poniższych pytań. Jeżeli na większość odpowiesz twierdząco, warto powiedzieć o tym Specjaliście, z którym będziesz rozmawiał(a). Jeżeli natomiast odpowiesz na poniższe pytania w większości przecząco, to mało prawdopodobne jest, że źródłem Twoich trudności jest ADHD. Nie zmienia to jednak faktu, że jeśli doświadczasz problemów w codziennym funkcjonowaniu i czujesz się źle, zdecydowanie warto zgłosić się na konsultację do psychologa lub psychiatry.
Po zakończeniu badań psychologicznych zapraszamy Pacjenta(-kę) do lekarza psychiatry, który stawia ostateczne rozpoznanie i – jeżeli jest to wskazane – proponuje rozpoczęcie bezpiecznej farmakoterapii. W podlinkowanym wyżej tekście dot. diagnozy ADHD u dorosłych znajdziesz szczegółowe informacje i odpowiedzi na najczęstsze pytania.
Czy objawy realnie i negatywnie wpływają na Twoje życie?
Czasem ludzie mówią o sobie “podejrzewam, że mam ADHD”, bo mają ponadprzeciętnie dużo energii, preferują spędzanie czasu w ruchu, są gadatliwi. Faktycznie takie cechy są częste u osób z nadpobudliwością psychoruchową, ale jeżeli nie wpływają negatywnie na jakość życia, funkcjonowanie zawodowe, w szkole czy na uczelni – nie są powodem do niepokoju i najprawdopodobniej wynikają po prostu z wrodzonego temperamentu. Przesłanką do podejrzewania u siebie ADHD jest natomiast sytuacja, w której postrzegamy swoją ruchliwość, gadatliwość czy energię jako nadmiarowe i sprawiające trudności. Osoby ze zdiagnozowanym zespołem hiperkinetycznym często mówią o tym, że mają wrażenie, że przez swoje objawy nie są w stanie w pełni realizować swojego potencjału: mają trudność ze znalezieniem partnera_ki, ukończeniem studiów, znalezieniem pracy adekwatnej do swoich talentów i kwalifikacji itp.
Masz wrażenie, że niektóre czynności sprawiają Ci większą trudność, niż innym?
Osoby z ADHD – czy to dzieci, czy dorośli – doświadczają często dużych trudności w wykonywaniu zadań i czynności (choćby takich, jak zmywanie naczyń) od początku do końca, bez przerywania. Ich uwaga bardzo łatwo ulega także różnego rodzaju dystraktorom: nie mogą się skupić na zadaniu w sytuacji, gdy w pokoju znajduje się kilka osób naraz, dochodzą do nich choćby niezbyt nasilone dźwięki lub gdy za oknem dzieje się coś przykuwającego uwagę. Często jest także tak, że skupienie się uniemożliwia natłok myśli, który sprawia, że osoba co chwilę odrywa się od pracy, odczuwając silną potrzebę ruchu i rozładowania kipiącej w niej energii. Charakterystyczne jest również odraczanie zadań i niepodejmowanie wyzwań wymagających większego wysiłku: osoby z ADHD “boją się ich” i często się ich nie podejmują, nawet, jeżeli mają wysokie możliwości.
Jeśli ten opis brzmi znajomo, to niewykluczone, że źródłem Twoich trudności jest zaburzenie z deficytem uwagi – choć warto pamiętać, że nie są to jedyne objawy tego zaburzenia i same w sobie niekoniecznie o nim świadczą.
Czy pamiętasz, abyś miał/a trudności w okresie dzieciństwa i młodości?
ADHD niemal zawsze daje objawy w wieku dziecięcym: pełne spektrum jego objawów rozwija się najczęściej między 6 a 12 rokiem życia. Warto skonsultować się z psychologiem-diagnostą, jeżeli pamiętasz, że w dzieciństwie:
- Towarzyszyło Ci bliżej nieokreślone poczucie niepokoju, miałeś/aś większą potrzebę ruchu, niż dzieci w Twoim wieku;
- Miałeś/aś trudności z nauką i/lub w relacjach z rówieśnikami;
- W szkole największe problemy miałeś/aś z zadaniami i przedmiotami, które wymagały precyzji, dużego skupienia, uważności na detale.
Takie problemy w dorosłości mogą “przeobrazić się” w trudności w bliskich relacjach, częste zmienianie pracy lub wrażenie, że nie realizuje się w pełni swojego potencjału, że nie wywiązujemy się w pełni ze swoich obowiązków lub że przychodzi nam to z dużym wysiłkiem.
Czy to możliwe, że Twoje problemy wynikają z innych zaburzeń?
Wszystkie powyżej wymienione objawy mogą również pojawiać się w przebiegu depresji (zwłaszcza tzw. depresji atypowej) i zaburzeń lękowych (tzw. nerwicy). Czasem również objawy takie dają zaburzenia osobowości lub uzależnienia. Warto dowiedzieć się więcej także na temat takich trudności psychicznych: może okazać się, że doświadczane przez Ciebie objawy bardziej “pasują” do obrazu klinicznego któregoś z wyżej wymienionych problemów.
Przeczytaj także: ADHD u dorosłych – objawy, diagnoza, terapia. Krótki Poradnik Pacjenta