7 dni w tygodniu

Infolinia 799 399 499

Home#CoPsychologiaMówiO#TwojaPsychikaAktualnościBlogPsycholog, psychiatra: kiedy i w jaki sposób mogą pomóc kobiecie w ciąży?
Psycholog, psychiatra: kiedy i w jaki sposób mogą pomóc kobiecie w ciąży?

UMÓW SIĘ ONLINE NA WIZYTĘ LUB ZADZWOŃ 799 399 499

Psycholog, psychiatra: kiedy i w jaki sposób mogą pomóc kobiecie w ciąży?

Z artykułu dowiesz się:

  • jakie psychiczne wyzwania mogą napotkać kobiety w ciąży,
  • jakie są objawy depresji podczas ciąży,
  • jakie znaczenie ma zdrowie psychiczne dla matki i dziecka,
  • jaki wpływ mają hormony na nastrój ciężarnej,
  • dlaczego warto zasięgnąć pomocy psychoterapeutycznej,
  • jakie są bezpieczne opcje leczenia farmakologicznego w ciąży,
  • jak radzić sobie z tokofobią,
  • jak wsparcie psychiczne wpływa na zdrowie przyszłej matki,
  • czym różni się tokofobia pierwotna od wtórnej,
  • jakie są metody łagodzenia niepokoju u ciężarnych.

Psychologowie i psychiatrzy mogą odegrać kluczową rolę w wspieraniu kobiet w ciąży, które doświadczają problemów emocjonalnych i psychicznych. Ciąża, mimo że zazwyczaj jest czasem oczekiwania i radości, może również prowadzić do uczucia niepokoju, wątpliwości czy spadku nastroju związanego z hormonalnymi czy życiowymi zmianami. Niezależnie od przyczyny trudności, specjalista zdrowia psychicznego może znacząco pomóc przyszłym mamom, oferując odpowiednie wsparcie. W tym artykule przedstawiamy najczęstsze problemy psychiczne w ciąży oraz formy pomocy, które mogą zaproponować psycholog lub psychiatra.

Obniżony nastrój / stany depresyjne

Dość powszechnie mówi się o depresji poporodowej oraz o tzw. baby blues, czyli przejściowym obniżeniu nastroju bezpośrednio po porodzie. Ze stanami depresyjnymi mierzą się jednak również kobiety będące w ciąży, o czym mówi się znacznie rzadziej. Trudności te mogą mieć podłoże hormonalne (czyli wiązać się np. z gwałtownym wzrostem estrogenów i progesteronu w organizmie – tych samych hormonów, których kaskadowy spadek po porodzie też może dać objawy przypominające depresyjne). Powodem obniżonego nastroju może być również trudna sytuacja przyszłej Mamy – problemy w związku, wizja samotnego macierzyństwa czy choćby brak zaufanej osoby w otoczeniu, z którą można porozmawiać o swoich lękach, to tylko niektóre z nich. Problemy psychiczne w ciąży są jednocześnie niestety często lekceważone i utożsamiane z typowymi dokuczliwościami tego stanu. Smutne statystyki wskazują, że profesjonalną pomoc otrzymuje zaledwie około 20% kobiet zmagających się z epizodem depresyjnym w trakcie ciąży.

Warto zachować czujność – czy to na własny stan, czy na kondycję psychiczną bliskiej osoby w ciąży ze swojego otoczenia. Faktem jest, że niektóre z objawów depresji są jednocześnie objawami pojawiającymi się wskutek zmian fizjologicznych w organizmie kobiety. Te „podobne” symptomy, które może dawać zarówno depresja, jak i ciąża (w szczególności pierwszy i trzeci trymestr) to:

  • zmniejszenie energii, męczliwość;
  • trudności z koncentracją uwagi;
  • trudności z zasypianiem lub nadmierna senność;
  • zaburzenia apetytu.

Są to jednak objawy, które współczesna medycyna pomaga łagodzić. Warto zadbać o siebie i skonsultować się z lekarzem psychiatrą, jeśli leki lub metody łagodzenia takich objawów – zalecone przez położnika prowadzącego ciążę – nie skutkują, jeżeli wyżej wymienione objawy znacząco utrudniają funkcjonowanie albo łączą się (od co najmniej 2 tygodni) z innymi symptomami – takimi jak:

  • obniżony nastrój i/lub brak sił do działania;
  • utrata zdolności do czerpania radości z tego, co wcześniej sprawiało przyjemność;
  • niska samoocena, kryzys wiary w siebie;
  • pesymistyczne myśli o sobie i przyszłości;
  • przeżywanie poczucia winy bez konkretnego powodu.

Depresja i inne problemy psychiczne w ciąży – jak wygląda leczenie?

Jedną z częstych obiekcji, jakie mają ciężarne przed zgłoszeniem się po pomoc do psychiatry, jest obawa o to, czy przepisane przez lekarza leki nie zaszkodzą dziecku. Warto podkreślić, że to bezpodstawna obawa – istnieje spora grupa leków przeciwdepresyjnych, które (jak wykazały liczne badania) są bezpieczne zarówno dla ciężarnych, jak i dla płodu. Negatywny, udokumentowany wpływ na zdrowie rozwijającego się dziecka ma natomiast nieleczona depresja.

Jeżeli objawy depresji nie są u kobiety w ciąży bardzo nasilone, lub jeśli z jakiegoś powodu istnieją u niej przeciwwskazania do stosowania farmakoterapii, zaleca się psychoterapię jako równie skuteczną metodę leczenia zaburzeń nastroju. Psychoterapeuta może przynieść kobiecie ogromną ulgę poprzez samo okazanie jej zrozumienia i nieoceniania jej trudności psychicznych czy lęków. Może również wesprzeć ciężarną, ucząc ją radzenia sobie z objawami cierpienia psychicznego, oraz pomagając dotrzeć do psychologicznych przyczyn tego, dlaczego wystąpiła u niej depresja (przyczyny te mogą leżeć np. w negatywnych przekonaniach na temat macierzyństwa czy trudnych relacjach z własną matką). Wreszcie ogromnie ważne jest to, że terapeuta po prostu towarzyszy kobiecie w jej przygotowaniach do macierzyństwa i po narodzeniu dziecka. Profesjonalne wsparcie jest w stanie przynieść trwałą poprawę stanu psychicznego i sprawić, że jakość życia młodej matki będzie nawet wyższa, niż przed ciążą i przed wystąpieniem epizodu depresyjnego.

Bardzo ważne jest również, aby kobieta, która jeszcze przed ciążą korzystała z pomocy psychoterapeuty i/lub lekarza psychiatry, nie przerywała leczenia! Jeśli dowiedziałaś się, że jesteś w ciąży, postaraj się jak najszybciej skontaktować ze swoim lekarzem prowadzącym – wspólnie ustalicie, w jaki sposób masz przyjmować leki, czy je odstawić, czy zmienić. Kontynuuj też spotkania ze swoim psychoterapeutą, który pomoże Ci naszykować się na zmiany w życiu.

Uczucie ciągłego niepokoju, lęk przed porodem – tokofobia

Problemy psychiczne w ciąży często obejmują również przewlekłe doświadczanie niepokoju i lęku. Czasem jest to bliżej niesprecyzowane uczucie „ciągłego zamartwiania się”, czasem zaś niepokój dotyczy tego, czy na pewno poradzę sobie w roli matki albo czy w trakcie porodu nie stanie się – mi albo dziecku – nic złego.

W przypadku silnego doświadczania lęku w okresie ciąży, metodą leczenia „pierwszego rzutu” jest psychoterapia. Pozwala ona na zrozumienie swojego niepokoju, zaakceptowanie go i radzenie sobie z nim. Szczególną odmianą lęku doświadczanego w trakcie oczekiwania na dziecko jest jednak lęk przed porodem, opisywany w psychiatrii jako tokofobia. Kobieta nią doknięta boi się nie tylko bólu, ale również śmierci własnej i/lub dziecka, a także urodzenia dziecka ciężko chorego lub z niepełnosprawnością. Strach wiąże się też z brakiem zaufania do personelu medycznego. Tokofobia może być zarówno pierwotna – u kobiet, które nigdy nie rodziły – jak i mieć charakter wtórny, o czym mówi się, gdy za lękiem przed porodem stoją trudne doświadczenia z wcześniejszej ciąży (poronienie lub poważne komplikacje/brak wsparcia ze strony personelu medycznego w trakcie ciąży i porodu).

Objawy tokofobii przypominają  te, które dają inne zaburzenia lękowe. Ich przyczyny koncentrują się jednak stricte wokół sytuacji ciąży i porodu. Należą do nich:

  • koszmary senne,
  • natrętne, katastroficzne myśli dotyczące porodu i komplikacji okołoporodowych,
  • niepokój,
  • drażliwość,
  • bóle głowy i brzucha, wymioty (pojawiają się częściej niż u innych ciężarnych),
  • problemy z koncentracją i wykonywaniem codziennych obowiązków (spowodowane nieustannym lękiem). ’
    • Zdarza się, że objawy te są na tyle nasilone, że jedynym rozwiązaniem jest umożliwienie kobiecie urodzenia dziecka przez cesarskie cięcie. Nasi lekarze psychiatrzy wystawiają zaświadczenia o rozpoznaniu tokofobii, która jest dla ginekologa-położnika poważnym wskazaniem do skierowania ciężarnej do porodu poprzez cesarskie cięcie. Silny stres i strach mogą bowiem doprowadzić do niezamierzonego braku współpracy ciężarnej z personelem medycznym podczas porodu naturalnego – taka sytuacja jest zaś potencjalnie niebezpieczna zarówno dla rodzącej kobiety, jak i jej dziecka.

Specjalistów zainteresowanych tym, jak wspierać kobietę w ciąży, zapraszamy na nasze wydarzenia:

Stacjonarne szkolenie „Psychika kobiety”, w którym przyjrzymy się między innymi zagadnieniu ciąży jako kryzysu rozwojowego.

PsychoMedicEDU Szkolenia dla lekarzy

FAQ

Czy depresja w ciąży jest częstym zjawiskiem?

Tak, depresja w ciąży występuje u wielu kobiet, choć często jest niediagnozowana. Zmiany hormonalne oraz stres związany z nadchodzącym macierzyństwem mogą przyczyniać się do obniżenia nastroju.

Jakie są objawy depresji u kobiet w ciąży?

Objawy mogą obejmować: obniżony nastrój, utratę zainteresowań, zmęczenie, problemy ze snem, poczucie bezwartościowości oraz myśli samobójcze. Ważne jest, aby zwrócić uwagę na te symptomy i skonsultować się ze specjalistą.

Czy leczenie farmakologiczne depresji jest bezpieczne w ciąży?

Istnieją leki przeciwdepresyjne uznawane za bezpieczne dla kobiet w ciąży. Decyzję o ich stosowaniu podejmuje lekarz psychiatra, biorąc pod uwagę korzyści dla matki i potencjalne ryzyko dla dziecka.

Jakie metody leczenia depresji są zalecane dla ciężarnych?

Oprócz farmakoterapii, skuteczną metodą jest psychoterapia, która pomaga w radzeniu sobie z emocjami i stresami związanymi z ciążą.

Co to jest tokofobia?

Tokofobia to intensywny lęk przed porodem, który może prowadzić do unikania ciąży lub nalegania na cesarskie cięcie. Wymaga specjalistycznej interwencji psychologicznej.

Jakie są objawy tokofobii?

Objawy obejmują: koszmary senne, natrętne myśli o komplikacjach porodowych, niepokój, drażliwość oraz fizyczne dolegliwości, takie jak bóle głowy czy brzucha.

Jakie są przyczyny tokofobii?

Przyczyny mogą być różne, w tym wcześniejsze traumatyczne doświadczenia związane z ciążą lub porodem, brak wsparcia społecznego czy negatywne historie porodowe usłyszane od innych.

Jakie są metody leczenia tokofobii?

Leczenie obejmuje psychoterapię, edukację na temat porodu oraz, w niektórych przypadkach, farmakoterapię. Ważne jest indywidualne podejście do każdej pacjentki.

Czy wsparcie psychologiczne jest dostępne dla kobiet w ciąży?

Tak, wiele placówek oferuje specjalistyczne wsparcie psychologiczne dla kobiet w ciąży, pomagając im radzić sobie z emocjonalnymi wyzwaniami tego okresu.

Jakie są korzyści z korzystania z pomocy psychologa lub psychiatry w ciąży?

Profesjonalne wsparcie pomaga w radzeniu sobie z lękami, poprawia samopoczucie, redukuje ryzyko depresji poporodowej i wspiera zdrowy rozwój relacji matki z dzieckiem.

Informacje o Autorze

O autorze
dr n.med. Katarzyna Niewińska - kierowniczka Sieci Klinik PsychoMedic.pl jest doktorem nauk medycznych w dziedzinie psychiatrii dorosłych, specjalistką w zakresie psychologii klinicznej i psychoterapeutką z blisko 20-letnim doświadczeniem zawodowym. Ukończyła studia wyższe z zakresu psychologii i marketingu oraz liczne kierunki studiów podyplomowych: m.in. kurs specjalizacyjny z zakresu psychologii klinicznej (zwieńczony egzaminem zdanym z wyróżnieniem), renomowaną szkołę psychoterapii w Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz seksuologię w Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego. Zrealizowała grant naukowy i obroniła rozprawę doktorską w Instytucie Psychiatrii i Neurologii (IPiN) w Warszawie. Posiada wieloletnie doświadczenie naukowe, kliniczne i zarządcze - m.in. jako kierownik studiów na kierunku psychodietetyka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego oraz jako terapeutka w Klinice Nerwic i Zaburzeń Osobowości IPiN czy Fundacji ASLAN. Jest autorką publikacji naukowych dotyczących m.in. problematyki przemocy, terapii grupowej i trudności młodych ludzi - w tym współautorką uznanej książki “Psychodrama w psychoterapii” (wydanej w 2011 roku nakładem Gdańskiego Wydawnictwa Psychologicznego), a także autorką kilkuset artykułów popularyzujących wiedzę psychologiczno-psychiatryczną. Specjalizuje się w psychoterapii dla dorosłych, par, rodzin i młodzieży.

Skontaktuj się z nami
☎ 799 399 499 | facebook.com/poradniapsychomedic | instagram.com/psychomedic.pl/

Więcej: Katarzyna Niewińska - Psychoterapeuta Warszawa - PsychoMedic.pl

Najszybsze terminy wizyt - na dziś lub jutro