Nerwica, czyli co? Zaburzenia lękowe i ich rodzaje

Z artykułu dowiesz się:

• czym dokładnie są zaburzenia lękowe i jakie znaczenie mają w kontekście zdrowia psychicznego,
• dlaczego popularne określenie „nerwica” jest mylące i jak wpływa na postrzeganie osób z trudnościami psychicznymi,
• w jaki sposób różnorodne czynniki przyczyniają się do rozwoju zaburzeń lękowych,
• jakie są typowe objawy somatyczne towarzyszące zaburzeniom lękowym,
• jak można odróżnić zaburzenia lękowe od fobii i innych form trudności psychospołecznych,
• jakie znaczenie ma wczesna interwencja w przypadku dzieci, które wykazują objawy lękowe.

Zaburzenia lękowe to grupa najczęściej występujących trudności psychicznych u ludzi, wywołujących trwałe uczucie niepokoju i napięcia, które mogą wymagać leczenia. Bywają błędnie nazywane nerwicą, co stygmatyzuje osoby cierpiące. Polacy często poszukują informacji o „nerwicy serca” lub „nerwicy żołądka”, które tak naprawdę są formami zaburzeń psychosomatycznych pochodzących z umysłu.

Nie nerwica, a zaburzenia lękowe

To najważniejsza informacja, jaką chcemy Wam przekazać – określenie „nerwica” należy do języka potocznego i nie ma nic wspólnego z medycznym czy psychologicznym nazewnictwem. Tym, co zwyczajowo określa się nerwicą, jest szeroka grupa zaburzeń określanych mianem zaburzenia lękowe. To poprawna i – wydaje się – mniej stygmatyzująca nazwa. Zaburzenia lękowe uważa się za najczęściej występującą trudność psychiczną w całej populacji. Są diagnozowane częściej, niż epizody depresyjne, także stanowiące swoistą zmorę naszych czasów.

Grupa zaburzeń lękowych dzieli się na różne pomniejsze jednostki chorobowe, których wspólnym mianownikiem jest uczucie ciągłego napięcia i niepokoju, które odczuwają Pacjenci i które z reguły podają jako główny objaw.

Rodzaje zaburzeń lękowych

Jako najczęstsze rodzaje zaburzeń lękowych wyróżnia się:

Uogólnione zaburzenia lękowe (z ang. GAD, Generalized Anxiety Disorder)

To bardzo częste zaburzenie, które dotyczy nawet do 4% populacji osób dorosłych. Objawia się przede wszystkim wspomnianym wyżej uczuciem napięcia i niepokoju, które towarzyszy Pacjentowi niemal przez cały czas. Oprócz tego osoby zmagające się z GAD doświadczają szeregu objawów psychosomatycznych, do których należy m.in. przyśpieszone bicie serca, uczucie dławienia się, poczucie derealizacji, bóle mięśni. To objawy somatyczne, czyli z ciała, mające swoje źródło w psychice. Często bywają objawem zaburzenia lękowego uogólnionego, mogą być także odrębnym problemem, który określa się jako zaburzenia psychosomatyczne.  Objawy psychosomatyczne są fachowym określeniem na to, co nazywa się potocznie np. nerwicą serca czy żołądka.

Zespół lęku panicznego

To zaburzenie, w którym lęk daje o sobie znać poprzez ataki paniki, czyli bardzo dokuczliwe stany ostrego napięcia połączonego z szeregiem objawów ze strony ciała – głównie dusznościami, palpitacją serca i wrażeniem, że się umiera. Napady paniki mogą pojawiać się samoistnie lub być wywoływane przez różne bodźce, np. stresujące sytuacje (takie, które u osób, które nie zmagają się z zespołem lęku panicznego, nie wywołałyby podobnego stanu).

Fobie

Fobia to określenie na jedno z zaburzeń lękowych, które charakteryzuje się skrajnie nasilonym i irracjonalnym lękiem przed jakimś bodźcem (mogą być to określone osoby, np. lekarze albo księża, zwierzęta lub sytuacja – np. przebywanie w zamkniętym pomieszczeniu). W sytuacji zetknięcia się z bodźcem Pacjent doświadcza skrajnie negatywnych emocji, a często także objawów ze strony ciała przypominających napad paniki. Szczególnie częstym rodzajem fobii jest fobia społeczna, czyli silny lęk przed samym przebywaniem i/lub wypowiadaniem się w większym gronie ludzi.

Lęk separacyjny, mutyzm wybiórczy

Oprócz fobii społecznej warto wspomnieć również o dwóch innych zaburzeniach, które również wiążą się z trudnościami w pełnieniu ról społecznych. Rozwijają się głównie u wieku dziecięcym, przedszkolnym lub szkolnym. Lęk separacyjny objawia się silną i uniemożliwiającą normalne funkcjonowanie niechęcią do odłączenia się od figury przywiązania (z reguły rodzica). Objawy lęku separacyjnego są normalne na bardzo wczesnym etapie (pierwszy rok życia) rozwoju dziecka, później zaś uznaje się je za problem wymagający interwencji psychologicznej.

Inną odmianą zaburzeń lękowych, która rozwija się głównie w wieku dziecięcym, jest mutyzm wybiórczy. To zaburzenie, które objawia się tym, że z powodu silnego lęku Pacjent – z reguły dziecko – traci zdolność mówienia w sytuacjach społecznych.

Zaburzenie obsesyjno-kompulsywne (z ang. OCD, obsessive-compulsive disorder)

To szczególna odmiana zaburzeń lękowych. Pacjent dotknięty OCD odczuwa silny lęk przed jakimś bodźcem lub sytuacją (np. zarazkami) i stara się sobie z nim poradzić, a jednocześnie zminimalizować ryzyko, że stanie się to, czego tak bardzo się objawia (np. zachoruje). Z tego powodu zaczyna odprawiać swoiste rytuały – na przykład mycie rąk. To nie przynosi jednak ulgi, a objawy z czasem stają się coraz bardziej nasilone. Na temat OCD opublikowaliśmy już na naszym blogu oddzielny artykuł, który znajdziesz tutaj.

Zaburzenia lękowe są trudnościami psychicznymi, które wymagają leczenia.  Jeżeli wydaje Ci się, że któreś z wyżej opisanych zaburzeń lękowych może być przyczyną Twoich problemów – daj sobie szansę i zgłoś się na konsultację do lekarza psychiatry lub psychoterapeuty. 

FAQ