O co pyta psycholog dziecięcy?
Wizyta u psychologa dziecięcego wiąże się z różnymi emocjami zarówno dla dziecka, jak i dla rodziców. Opiekunowie, którzy przyprowadzają swoje dziecko do specjalisty zdrowia psychicznego, zastanawiają się, czy specjalista będzie ich oceniał lub obarczy winą za problemy syna/córki? Ile czasu będzie potrzeba, aby dziecko poczuło się lepiej? Czy będziemy musieli wprowadzić jakieś zmiany w swoim życiu rodzinnym, stylu wychowania? Dziecko może z kolei martwić się, że konieczność konsultacji z psychologiem jest przejawem tego, że coś z nim „nie tak”, i że różni się od innych dzieci. Wiemy, że poziom stresu obniża się, gdy wiadomo, czego się spodziewać – i stąd dzisiejszy wpis. Wyjaśnimy Ci, o co pyta psycholog dziecięcy podczas wizyty dla rodzica, a następnie podczas konsultacji młodego Pacjenta(-ki).
O co pyta psycholog dziecięcy podczas konsultacji dla rodziców/opiekunów?
Mówimy oddzielnie o konsultacji dla rodzica i konsultacji dla dziecka, bo na pierwsze spotkanie z psychologiem dziecięcym są zazwyczaj zapraszani wyłącznie rodzice. Wyjątkiem dla tej reguły są wizyty młodzieży – nastolatków powyżej 16. roku życia. Większość psychologów młodzieżowych zaprasza na wizytę od razu Pacjenta(-kę) z rodzicem/ami; i albo zaprasza od razu wszystkich do gabinetu, albo najpierw rozmawia z opiekunami, a następnie z dzieckiem. Wszystko dzieje się jednak w ciągu jednej konsultacji.
Ta pierwsza wizyta ma postać rozmowy, w trakcie której psycholog stara się zebrać jak najwięcej informacji dotyczących rozwoju dziecka – począwszy już od okresu ciąży i porodu, przez jego zachowania i postępy rozwojowe na kolejnych etapach życia, aż po informacje na temat aktualnych trudności pociechy – tego, kiedy się zaczęły, jak się przejawiają, jaką opinię na temat problemu mają nauczyciele czy pedagog szkolny.
Wszystkie pytania, które psycholog zadaje rodzicom, są po to, aby specjalist(k)a zyskał(a) jak najpełniejszy obraz sytuacji i m_gł(a) stworzyć taki plan pomocy dla dziecka, który będzie uwzględniał jego sytuację rodzinną, szkolną, zdrowotną itp. Psycholog rozmawia z rodzicami z założeniem, że wychowują dziecko najlepiej, jak potrafią. To Wasz sprzymierzeniec, który chętnie udzieli porady, jak postępować z dzieckiem w trudnych sytuacjach, i czy jest coś, co możecie Państwo wprowadzić lub zmienić, aby jeszcze lepiej wspierać pociechę.
Przykładowe pytania, które może zadać psycholog dziecięcy
- Jak to się stało, że zgłosiliście się na konsultację? Czy to pomysł rodziców, czy np. sugestia ze strony szkoły?
- W czym konsultacja ma pomóc, jakiego rodzaju wsparcia oczekujecie od psychologa dziecięcego?
- Czy problem pojawił się nagle, czy trudności dziecka rozwijały się i nasilały przez dłuższy czas?
- Czy przed konsultacją podejmowaliście już jakieś konkretne działania, aby pomóc dziecku (np. odbyliście wizytę w poradni psychologiczno-pedagogicznej)? Czy macie jakiś własny pomysł na rozwiązanie problemu, wsparcie dziecka?
- Jak przebiegała ciąża? Jak mama czuła się w tym okresie, jaki stosunek emocjonalny miała do ciąży? Czy w trakcie porodu wystąpiły jakieś komplikacje?
- Jak dziecko rozwijało się w okresie noworodkowym i niemowlęcym? Czy coś wzbudzało Państwa niepokój?
- Kiedy dziecko zaczęło mówić? Jak wyglądała i wygląda jego komunikacja z rówieśnikami i dorosłymi?
- Czy mogą Państwo opowiedzieć o ważnych wydarzeniach w Waszej rodzinie?
- Czy w bliskiej rodzinie występowały zaburzenia psychiczne lub poważne choroby somatyczne?
- Czy rodzice dziecka są razem? W jakich relacjach pozostają?
- Czy dziecko ma rodzeństwo? Starsze, młodsze? Jak się z nim dogaduje?
- Czy mogą Państwo opowiedzieć coś więcej o swoim życiu rodzinnym? Jak współpracujecie Państwo w zakresie wychowania dziecka i jak dzielicie się obowiązkami rodzicielskimi? Kto podejmuje decyzje w domu? Jak spędzacie wolny czas? Jak zazwyczaj postępujecie, gdy z dzieckiem/dziećmi są problemy?
Na wizytę warto przygotować dokumentację dziecka: ze szkoły (np. opinie pedagoga/psychologa szkolnego lub wychowawcy klasy), z poradni psychologiczno-pedagogicznej, od ewentualnych wcześniejszych psychologów i psychiatrów dziecięcych, u których dziecko było konsultowane, dokumentację medyczną dotyczącą hospitalizacji, poważnych urazów, chorób przewlekłych.
Wyżej wymienione pytania niekoniecznie muszą paść w trakcie wizyty. To, o co pyta psycholog dziecięcy, w dużej mierze zależy od wieku dziecka/nastolatka i trudności, z którą się zgłasza.
Pytania psychologa do dziecka
Już pierwsza rozmowa psychologa z dzieckiem ma charakter wspierający – to znaczy, że służy nawiązaniu dobrej relacji między specjalist(k)ą a Pacjentem(-ką), a także, że ma umożliwić dziecku odreagowanie napięcia i wesprzeć je w poradzeniu sobie z nagromadzonymi i trudnymi emocjami. Najczęściej jest tak, że psycholog ma w głowie tematy, które chciałby omówić z Pacjentem(-ką), ale w trakcie konsultacji nie „odhacza” poszczególnych punktów z listy: słucha dziecka i dostosowuje swoje postępowanie do jego nastroju, zachowania czy potrzeb. Nie można więc jednoznacznie wskazać, jakie pytania zadaje psycholog dziecku. Warto też pamiętać, że złożoność rozmowy zależy od wieku dziecka. Jeśli Pacjentem(-ką) jest przedszkolak, to wizyta u psychologa będzie w zdecydowanej większości opierać się na zabawie – odpowiednio ukierunkowanej przez specjalist(k)ę, pozwalającej na ocenę funkcjonowania i stanu psychicznego dziecka.
Są jednak pytania, które specjaliści od zdrowia psychicznego najmłodszych zadają szczególnie często. Pozwalają lepiej poznać Pacjenta(-kę), jego postawę względem szkoły, rodziny i samego siebie.
To, o co pyta psycholog dziecięcy, to między innymi:
- Co lubisz, a czego nie lubisz w szkole? Czy masz ulubionego nauczyciela i/lub takiego, z którym szczególnie źle Ci się współpracuję? Które przedmioty lubisz, a z którymi masz problem?
- Jak wygląda odrabianie przez Ciebie lekcji? Czy ktoś Ci w tym pomaga?
- Czy masz kolegę(-żankę), przyjaciela(-ółkę)? Jak wyglądają Twoje relacje z innymi dziećmi w szkole i poza szkołą?
- Co robisz w swoim wolnym czasie? Co robisz, gdy zostajesz sam(a) w domu lub poza domem?
- Co lubisz robić ze swoją mamą? A co ze swoim tatą?
- Czy czasem czujesz się przestraszony(-a), smutny(-a), samotny(-a) bądź zły(-a)? Co wtedy myślisz i robisz?
- Jak czujesz się najczęściej? A jak miewasz się dziś?
- Co najbardziej lubisz w sobie? Z czego jesteś najbardziej dumny(-a)? A z czego Twoim zdaniem są dumni Twoi rodzice?
- Gdybyś złapał(a) złotą rybkę i m_gł(a) poprosić ją o spełnienie trzech życzeń, to jakie by one były?
Co dalej?
Po pierwszych dwóch wizytach – na podstawie rozmowy z rodzicami i dzieckiem – psycholog proponuje ścieżkę dalszego postępowania. W zależności od sytuacji, specjalista może zaproponować:
- zakończenie wizyt – tak dzieje się zazwyczaj wtedy, gdy rodzice zgłosili się, bo coś niepokoiło ich w zachowaniu dziecka, ale psycholog na podstawie zebranych danych stwierdza, że pociecha funkcjonuje zgodnie z normą rozwojową dla swojego wieku i nie potrzebuje specjalistycznego wsparcia;
- ograniczoną w czasie pomoc psychologiczną lub długoterminową psychoterapię dla dziecka – gdy psycholog stwierdzi, że dziecko potrzebuje regularnych, cotygodniowych spotkań, aby rozwiązać bieżące problemy i jednocześnie uniknąć zaburzeń zdrowia psychicznego w przyszłości. W PsychoMedic każdy psycholog jest jednocześnie psychoterapeutą, więc niezależnie od formy terapii, którą specjalist(k)a zaproponuje, nie będziecie musieli zmieniać specjalisty i opowiadać wszystkiego od początku;
- całościową diagnozę psychologiczną – gdy psycholog podejrzewa u dziecka ADHD, zaburzenia ze spektrum autyzmu lub inne, konkretne zaburzenia u dziecka;
- konsultację z innym specjalistą – psychiatrą, neurologiem, endokrynologiem lub seksuologiem dziecięcym – w zależności od powodu skierowania do innego specjalisty, psycholog może zaproponować wizytę u innego fachowca jako uzupełnienie prowadzonej przez siebie terapii, lub zamiast pomocy psychologicznej, gdy dziecko potrzebuje innej formy wsparcia.
Bardzo ważne jest również, aby dobrze wybrać psychologa dziecięcego – biorąc pod uwagę cel zgłoszenia i oczekiwania względem specjalisty(-ki). Zapraszamy do lektury podlinkowanego artykułu.