Co to jest tężyczka? Jak przebiega choroba i jakie są rodzaje?
Tężyczka to nietypowe zaburzenie funkcjonowania organizmu, które nierzadko przez dłuższy czas nie daje żadnych objawów. Przez to tężyczkę można określić chorobą niezwykle podstępną, bo w swojej najgroźniejszej postaci może stanowić ona nawet zagrożenie dla życia. Niekiedy jedynym sygnałem, że w organizmie dzieje się coś złego, są bolesne skurcze mięśni albo uczucie mrowienia kończyn (czasem także całego ciała). Są to jednak symptomy na tyle niespecyficzne, że bywają przez osobę ich doświadczającą zwyczajnie ignorowane. To w oczywisty sposób utrudnia właściwe rozpoznanie i sprawia, że problem się pogłębia. Tężyczka – choć niejednokrotnie trudna do zdiagnozowania – jest natomiast stosunkowo łatwa do wyleczenia. Warto więc wiedzieć, jakie są jej objawy i które z nich powinny skłonić nas do niezwłocznego udania się do lekarza.
W artykule wyjaśniamy, na czym polega tężyczka, co to jest napad tężyczkowy, jakie mogą być jego przyczyny, a także: co to tężyczka jawna i czym różni się od utajonej.
Tężyczka – co to za choroba?
Tężyczka to – najprościej rzecz ujmując – stan nadpobudliwości nerwowo-mięśniowej, którego przyczyną jest zazwyczaj zaburzenie gospodarki elektrolitowej w organizmie. Przeważnie u podłoża tężyczki leżą niedobory minerałów we krwi – głównie magnezu, wapnia i potasu. Grupą wiekową w największym stopniu narażoną na wystąpienie tężyczki są ludzie młodzi, aktywni fizycznie, zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Nie oznacza to jednak, że tężyczka nie może pojawić się również w starszym wieku.
Co ciekawe, tężyczka – zgodnie z Międzynarodową Klasyfikacją Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 – właściwie nie jest traktowana jako „choroba”. Określa się ją natomiast jako „zespół oznak i objawów chorobowych”, które mogą towarzyszyć innym problemom zdrowotnym lub po prostu być efektem określonych niedoborów w organizmie.
Wśród najważniejszych przyczyn tężyczki wskazuje się przede wszystkim:
- Hipokalcemię – czyli inaczej niedobór wapnia we krwi. Stan taki towarzyszy często niedoczynności przytarczyc, chorobom nowotworowym, ostremu zapaleniu trzustki, a także deficytom witaminy D w organizmie
- Hipomagnezemię – czyli obniżone stężenie magnezu we krwi. Może się ono pojawić w przypadku przewlekłych problemów dotykających układ pokarmowy (celiakia, długotrwała biegunka i in.), a także przy niedoczynności tarczycy, przyjmowaniu leków moczopędnych i in.
Doświadczenie pokazuje, że na tężyczkę w większym stopniu narażone są także osoby nadużywające alkoholu.
Tężyczka – objawy. Jak wygląda atak tężyczki?
Ważne, aby wiedzieć, że tężyczka może przyjmować wiele postaci, a w związku z tym – dawać różne symptomy. Dwa najczęściej opisywane rodzaje tężyczki to: tężyczka jawna i tężyczka utajona. Objawy każdej z nich istotnie się od siebie różnią.
Tężyczka jawna
Nazywana inaczej hipokalcemiczną – związana jest ze znacznym obniżeniem poziomu wapnia we krwi. Tężyczkę jawną łatwiej zdiagnozować, bowiem daje stosunkowo wyraźne objawy, takie jak:
- częste skurcze kończyn,
- drżenia różnych części ciała,
- kołatanie serca,
- drętwienie palców u rąk i nóg,
- uczucie mrowienia w okolicach ust.
Bardzo charakterystycznym symptomem jest tzw. atak tężyczki (nieobecny w przypadku tężyczki utajonej), który w niektórych przypadkach może przypominać nawet napad padaczkowy. W czasie ataku dochodzi zazwyczaj do silnych skurczów kończyn (zarówno dolnych, jak i górnych), a niekiedy także klatki piersiowej, krtani oraz żuchwy. Może to spowodować niebezpieczne dla zdrowia i życia problemy z oddychaniem, w przypadku których konieczne jest natychmiastowe wezwanie karetki pogotowia.
Tężyczka utajona
Czyli inaczej normokalcemiczna (przebiegająca bez obniżenia poziomu wapnia we krwi) pojawia się przede wszystkim przy niedoborach magnezu i potasu. Jej objawy są znacznie łagodniejsze od tych występujących w tężyczce jawnej i sprowadzają się zazwyczaj do delikatnego drętwienia lub mrowienia rąk i nóg, przewlekłego poczucia zmęczenia, trudności w koncentracji oraz zaburzeń nastroju. Do ujawnienia się tężyczki utajonej dochodzi zazwyczaj w sytuacji, kiedy pojawia się jakiś dodatkowy bodziec, taki jak np. hiperwentylacja.
Jak leczyć tężyczkę?
Leczenie tężyczki polega przede wszystkim na uzupełnianiu w organizmie elektrolitów, których niedobór spowodował wystąpienie objawów tężyczkowych. Niezwykle istotne jest również ustalenie, jaka przyczyna leży u podłoża tego niedoboru, aby w procesie leczenia oddziaływać przede wszystkim na pierwotne źródło problemu, a nie tylko na jego skutki. Stąd wskazana jest diagnostyka w kierunku wyżej opisanych chorób, które najczęściej powodują niedobory prowadzące do tężyczki.
W przypadku tężyczki jawnej niezbędne jest przyjmowanie roztworów wapnia i magnezu, a także uzupełnianie witaminy D. Tężyczkę utajoną leczy się natomiast, suplementując magnez oraz witaminę B6.
Pomocna w procesie leczenia może być również zmiana diety – polegająca przede wszystkim na wzbogaceniu jadłospisu o produkty bogate w minerały (głównie wapń, magnez i potas) oraz wyeliminowanie używek. Pacjentom zaleca się także zdrowy styl życia i unikanie stresu.