Czym jest depresja lekooporna? Jak się objawia i czy można ją wyleczyć?
Depresja to najczęściej diagnozowane zaburzenie psychiczne, na które według WHO choruje ponad 280 mln osób na całym świecie. Jest poważną chorobą, która nieleczona może doprowadzić nawet do śmierci, dlatego żadne z jej objawów nie powinny być bagatelizowane.
W leczeniu depresji najczęściej przyjmuje się formę leczenia dwutorowego, polegającego na farmakoterapii połączonej z psychoterapią. To zazwyczaj wystarczająca i bardzo skuteczna ścieżka pomocy, choć niestety niekiedy może zdarzyć się, że Pacjent nie reaguje odpowiednio na przyjmowane leki. Wówczas możemy mówić o depresji lekoopornej, która dotyczy ⅓ wszystkich Pacjentów chorujących na zaburzenia depresyjne.
Z poniższego artykułu dowiesz się, co to jest depresja lekooporna, jak objawia się depresja lekooporna, jak wygląda rozpoznanie depresji lekoopornej i jak wygląda leczenie depresji lekoopornej.
Co to jest depresja lekooporna?
Depresja lekooporna (ang. Treatment-Resistant Depression – TRD), jak sama nazwa wskazuje, to depresja odporna na leczenie. O depresji odpornej na leki możemy mówić, gdy u Pacjentów z zaburzeniami depresyjnymi nie wystąpiła odpowiedź na co najmniej dwa różne leki przeciwdepresyjne podawane w odpowiedniej dawce i przez odpowiedni czas.
Ważną rolę odgrywa wspomniany odpowiedni czas, ponieważ leki przeciwdepresyjne nie wykazują działania terapeutycznego od razu. Pierwsze efekty przyjmowania leków zaczynają pojawiać się po około 2-4 tygodniach, z kolei pełne działanie leku rozwija się po około 6-8 tygodniach. W związku z tym depresję lekooporną diagnozuje się, gdy Pacjent nie uzyskuje poprawy pomimo wdrożonego leczenia trwającego około 6-12 tygodni.
Niestety depresja odporna na leki jest poważną trudnością, która wyraźnie pogarsza stan psychiczny i fizyczny Pacjentów. W przypadku depresji lekoopornej ryzyko odebrania sobie życia wzrasta aż 7-krotnie, dlatego niezwykle istotne jest, by jak najszybciej rozpocząć właściwe postępowanie terapeutyczne pod okiem psychiatry doświadczonego w leczeniu depresji odpornej na leki.
Objawy depresji lekoopornej
Objawy depresji lekoopornej nie różnią się od objawów dla zaburzeń depresyjnych. O depresji lekoopornej mówimy po prostu, gdy leczenie nie przynosi oczekiwanych rezultatów. To oznacza, że Pacjenci pomimo leczenia farmakologicznego, nadal zmagają się z szeregiem objawów charakterystycznych dla depresji, takich jak:
- obniżenie nastroju utrzymujące się przez dłuższy czas,
- spadek zainteresowania rzeczami, które kiedyś przynosiły przyjemność,
- zaburzenia apetytu,
- zaburzenia snu (problemy ze snem lub wręcz przeciwnie, nadmierna senność),
- brak energii, nadmierna męczliwość,
- nadmierne zamartwianie się,
- poczucie braku sensu życia,
- spadek poczucia własnej wartości, samooceny,
- poczucie winy, wyrzuty sumienia,
- trudności z koncentracją, z podejmowaniem decyzji,
- myśli i/lub próby samobójcze.
Przyczyny depresji lekoopornej
Badania sugerują, że na skutek kombinacji wielu różnych czynników u niektórych osób istnieje zwiększone ryzyko depresji lekoopornej. U kogo może się rozwinąć depresja odporna na leki? Zgodnie z badaniami większe ryzyko depresji odpornej na leczenie obserwuje się u kobiet oraz u osób starszych, a także u osób z niektórymi współistniejącymi chorobami i zaburzeniami psychicznymi.
Czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia depresji lekoopornej to m.in.:
- zaburzenia lękowe,
- zaburzenia osobowości (cechy osobowości histrionicznej, neurotycznej, antysocjalnej lub typu borderline),
- zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne,
- choroby ogólnoustrojowe: cukrzyca, reumatoidalne zapalenie stawów, choroba Hashimoto,
- przebieg depresji z objawami psychotycznymi, z cechami melancholicznymi,
- przyjmowanie niektórych leków,
- niedobór witaminy B12 i kwasu foliowego,
- nadużywanie substancji psychoaktywnych (w tym również nikotyny i alkoholu),
- dystymia,
- częste nawroty silnych epizodów depresyjnych,
- nadmierny stres,
- sytuacja życiowa – problemy w relacjach z innymi, kryzysy życiowe, zła sytuacja finansowa, śmierć bliskiej osoby, utrata pracy itd.
Diagnoza depresji lekoopornej
Diagnoza depresji lekoopornej wymaga dokładnego przeanalizowania historii medycznej Pacjenta, odczuwanych przez niego objawów, a także dotychczasowo stosowanego leczenia. Ważne jest uwzględnienie współwystępujących chorób i zaburzeń oraz rozważenie, czy nie byłoby wskazane wdrożenie dodatkowych działań w związku z nimi. Nieocenioną rolę odgrywa analiza czynników psychologicznych, które być może podtrzymują objawy depresyjne i tym samym powodują obniżenie skuteczności leczenia farmakologicznego. Zdarza się, że aby leczenie depresji przyniosło rezultaty, niezbędne jest odseparowanie się od źródła stresu, np. pracy, gdzie padamy ofiarą mobbingu.
W PsychoMedic zrzeszamy wyłącznie najlepszych Specjalistów, którzy wiedzą, jak stwierdzić depresję lekooporną i jak udzielić Pacjentom odpowiedniej pomocy. Zapraszamy do naszej placówki zdrowia psychicznego na wizytę do jednego z naszych doświadczonych psychiatrów. Lekarz udzieli Państwu wsparcia i zaproponuje indywidualną ścieżkę leczenia depresji lekoopornej.
W diagnozie depresji lekoopornej istotną rolę odgrywa też wykluczenie potencjalnych czynników, które mogą sugerować tzw. rzekomą lekooporność. Rzekoma lekooporność może być spowodowana m.in. dobraniem zbyt małej dawki leku lub przyjmowaniem leków niezgodnie z zaleceniami lekarza. Wówczas wystarczy drobna korekta postępowania, aby leczenie przyniosło efekty.
Jak leczyć depresję lekooporną?
Leczenie depresji lekoopornej przede wszystkim rozpoczyna się od optymalizacji obecnie stosowanej farmakoterapii. Wówczas psychiatra może zalecić Pacjentowi zwiększoną dawkę leku lub zmienić lek na inny. Przypominamy, że działanie leków przeciwdepresyjnych nie jest natychmiastowe. Na pierwsze efekty leku trzeba poczekać od 2 do 4 tygodni, co niestety może działać demotywująco. Bardzo ważne jednak, aby się nie poddawać, bo choć leczenie depresji jest długoterminowym procesem, to pełne wyleczenie z depresji jest jak najbardziej możliwe.
Pierwszym z kroków leczenia depresji lekoopornej jest także upewnienie się, czy Pacjent przyjmuje lek zgodnie z zaleceniami lekarza. Niekiedy może bowiem okazać się, że działanie leku jest obniżone poprzez m.in. nadużywanie substancji psychoaktywnych, wspomniane już pomijanie dawki leku czy przyjmowanie innych leków, które obniżają skuteczność leczenia farmakologicznego.
W leczeniu depresji lekoopornej Specjalista może też wzmocnić działanie stosowanego obecnie leku, dodając do niego inny lek, niebędący lekiem przeciwdepresyjnym. Dodanie do dotychczasowego leku przeciwdepresyjnego innej substancji ma za zadanie wzmocnić działanie terapeutyczne stosowanej farmakoterapii.
Leki to nie wszystko
W leczeniu depresji odpornej na leki bardzo ważne jest również włączenie psychoterapii. W PsychoMedic wiemy, jak ważne jest kompleksowe leczenie depresji, dlatego nasi psychiatrzy i psychoterapeuci aktywnie współpracują ze sobą i wspólnie ustalają plan leczenia depresji odpornej na leki.
Alternatywną metodą leczenia depresji lekoopornej jest także terapia elektrowstrząsowa, która pomimo złej sławy stanowi w pełni bezpieczną metodę leczenia depresji. Terapia elektrowstrząsami jest w szczególności zalecana wtedy, gdy zachodzi potrzeba uzyskania szybkiego rezultatu terapeutycznego, np. gdy Pacjent przechodzi przez ciężki epizod depresyjny, zagrażający jego życiu, lub gdy epizod depresji lekoopornej przechodzi kobieta w ciąży.
Innymi, choć w Polsce rzadko stosowanymi metodami leczenia depresji odpornej na leki, są stymulacja nerwu błędnego, przezczaszkowa stymulacja magnetyczna oraz terapia esketaminą. Ostateczny wybór metody leczenia depresji lekoopornej jest kwestią indywidualną i zależy przede wszystkim od stanu zdrowia Pacjenta, odczuwanych przez niego objawów, ich nasilenia, częstotliwości oraz historii leczenia. Psychiatra na podstawie szczegółowej diagnozy dobiera taką metodę, która będzie najbardziej odpowiednia i w pełni bezpieczna dla Pacjenta.