Osobowość „z pogranicza”. Czym objawia się borderline i jak diagnozować to zaburzenie?
Szacuje się, że na świecie na zaburzenie to cierpi około 1-2 proc. osób. Osobowość typu borderline, czyli tak zwana osobowość z pogranicza wiąże się z dużym cierpieniem nie tylko dla osób dotkniętych zaburzeniem, ale także dla najbliższego otoczenia. Objawy zaburzenia silnie rzutują bowiem na relacje tworzone przez osoby z borderline, utrudniając budowanie i utrzymanie stabilnych związków. Czym zatem objawia się zaburzenie chwiejności emocjonalnej, jak je rozpoznać i właściwie leczyć?
Główne objawy zaburzenia
Wedle definicji borderline, czyli osobowość „z pogranicza” to zaburzenie znajdujące swoje miejsce pomiędzy zaburzeniami psychotycznymi (schizofrenicznymi) a neurotycznymi (nerwicami). Do jego objawów zalicza się między innymi silne odczuwanie negatywnych emocji, znużenie otaczającą rzeczywistością, poszukiwanie skrajnych doznań oraz strach przed odrzuceniem. Borderline to zaburzenie charakteryzujące się także dużymi wahaniami nastroju, zaburzonym obrazem samego siebie oraz silnym, permanentnym poczuciem bezsensu i pustki. Silne emocje, pod których wpływem znajdują się osoby zmagające się z zaburzeniem są jednym z powodów nieracjonalnych zachowań. Przykładowo, „borderowcy” mają skłonność do palenia za sobą mostów – obawa przed porzuceniem powoduje bowiem, że wolą jako pierwsi zakończyć pewne relacje, aby w późniejszym czasie nie musieć doświadczać porzucenia ze strony drugiej osoby. Ich skrajne zachowanie niejednokrotnie także są formą „testu”, w którym sprawdzają wytrzymałość osoby, z którą pozostają w związku.
Kontekst społeczny
Charakterystyczny w przypadku osób z borderline jest fakt, iż poszukują one w życiu skrajnych przeżyć i bardzo często niejako sami wikłają się w trudne związki i problematyczne sytuacje. Znudzeni codziennością, nie odnajdując w niej pozytywnych emocji bardzo często sięgają również po różnego rodzaju używki, w tym alkohol oraz narkotyki, które w efekcie pogłębiają jedynie istniejący problem. Nieumiejętność samodzielnego przezwyciężenia zarówno kryzysowych sytuacji, jak i pojawiających się nałogów pogłębiają z kolei stres i negatywne nastawienie do świata. Osoby z borderline pozostające w związkach bardzo mocno oddziałowują zachowaniem na swoich partnerów, dostarczając im często skrajnych przeżyć i pozbawiając jakiejkolwiek emocjonalnej stabilności. Z drugiej strony, z obawy przed porzuceniem oraz z powodu zaburzonego obrazu samych siebie oczekują natomiast nieustannych zapewnień odnośnie żywionych do nich uczuć.
Diagnoza oraz leczenie
Postawienie diagnozy osobie chwiejnej emocjonalnie, czyli osobie z zaburzeniem typu borderline, niezbędne jest stwierdzenie występowania co najmniej pięciu z dziewięciu wymienionych kryteriów, do których należą: silny strach przed odrzuceniem (oraz robienie wszystkiego, aby do niego nie doszło), niestabilne związki interpersonalne pełne skrajnych emocji, zaburzenia tożsamości, duża impulsywność zachowań, nawracające zachowania autodestrukcyjne, niestabilność emocjonalna i silne wahania nastroju, permanentne uczucie bezsensu oraz pustki, niekontrolowana agresja werbalna oraz fizyczna, paranoiczne myśli. Leczenie pacjenta z osobowością chwiejną emocjonalnie polega przede wszystkim na pracy z psychologiem, niekiedy również z psychiatrą. Głównym elementem leczenie jest terapia, trwająca niekiedy przez wiele lat. Stosunkowo często stosuje się także leczenie farmakologiczne, mające na celu złagodzenia niektórych objawów związanych z występowaniem zaburzenia.