Bliska mi osoba jest w kryzysie psychicznym, a nie chce się zgodzić na wizytę u psychiatry. Co zrobić?
W jednym z naszych marcowych wpisów opisywaliśmy, jak można rozmawiać z osobą w kryzysie psychicznym – tak, aby poczuła się zrozumiana i aby odczuła troskę i współczucie rozmówcy. Adekwatnie okazywane wsparcie bliskich jest ogromnie ważnym elementem leczenia, ale niestety w wielu przypadkach nie wystarczy. Jeżeli zaburzenia nastroju lub inne objawy cierpienia psychicznego utrzymują się kilka tygodni i znacząco wpływają na codzienne funkcjonowanie, osoba w kryzysie psychicznym ma szansę na poprawę samopoczucia tylko wtedy, gdy uzyska pomoc terapeuty lub lekarza psychiatry. My podpowiadamy, co zrobić, gdy to Ty dostrzegasz, że bliska osoba może potrzebować specjalistycznego wsparcia, ale sama nie chce lub nie potrafi po nie sięgnąć.
Nasz Dział Obsługi Pacjenta codziennie odbiera dziesiątki połączeń od osób, które chcą umówić do psychoterapeuty lub psychiatry kogoś bliskiego. Robią to za Pacjenta/Pacjentkę z różnych powodów: czasem dlatego, że osoba w kryzysie psychicznym o to poprosiła, bo sama czuje się tak bezradna, że nie jest w stanie zadzwonić i umówić wizyty lub wybrać najbardziej odpowiadającego jej lekarza. Bywa też tak, że bliska osoba nie wyraża zgody lub nie wie o tym, że ktoś umawia ją do lekarza, a ten, kto umawia, liczy na to, że uda się ją przekonać, gdy będzie wiedziała, że spotkanie jest już umówione.
Co więc najlepiej jest zrobić w sytuacji, gdy bliska nam osoba w kryzysie psychicznym nie chce lub wyraźnie boi się sięgnąć po wsparcie, a my nie wiemy, jak przekonać ją do rozpoczęcia terapii i leczenia?
Spytaj, jakie ma wątpliwości lub obawy
W tak delikatnej materii, jaką jest przekonanie kogoś do odbycia wizyty u specjalisty od zdrowia psychicznego, nie powinno się i nie warto jest uciekać się do jakichkolwiek podstępów i wyrafinowanych technik perswazji. Rozmowę z bliską osobą w kryzysie warto jest zacząć od zapytania jej wprost (i delikatnie jednocześnie), dlaczego nie chce umówić się do specjalisty, co ją powstrzymuje. Być może powodem jest samo dojmujące uczucie bezradności, które powoduje, że nie jest w stanie podjąć sama żadnego kroku – wówczas możesz zaproponować pomoc w umówieniu wizyty.
Często obawy przed udaniem się do terapeuty lub psychiatry wynikają też z utożsamiania wizyty u specjalisty od zdrowia psychicznego z oznaką szaleństwa i przekonaniem, że korzystanie z tego typu usług to wstyd. Wielu Pacjentów obawia się także, że zostanie zmuszonych do skorzystania z jakiejś formy leczenia i że będą musieli przyjmować leki, które będą otumaniały i wywoływały szereg dokuczliwych skutków ubocznych. Wreszcie może być też tak, że bliska osoba w kryzysie psychicznym chce sięgnąć po pomoc, ale bardzo denerwuje się przed pierwszą wizytą i nie wie, czego się może po niej spodziewać. W takich sytuacjach warto jest odpowiedzieć na obawy bliskiej osoby, odwołując się do rzetelnych źródeł, które krok po kroku rozwiewają takie wątpliwości. Możesz skorzystać z naszych wcześniejszych wpisów blogowych na poszczególne te tematy, klikając na pogrubione fragmenty tekstu (hiperłącze). Przeczytaj artykuły i powiedz, czego się z nich dowiedziałeś/aś, lub podeślij linki bliskiemu.
Jeżeli zaś sam/a korzystałeś/aś z pomocy psychoterapeuty lub psychiatry, opowiedz o tym osobie, z którą rozmawiasz! Odwołanie się do własnych doświadczeń i danie „świadectwa”, jak wygląda i jak może pomóc terapia lub stosowanie leków od psychiatry, często ma ogromną i najbardziej przekonującą moc.
Sprawdź z bliską osobą, jak możesz jej pomóc
Po „obgadaniu” obaw i wątpliwości z przyszłym Pacjentem/ką (jeśli okazało się to potrzebne), warto upewnić się, że osoba faktycznie szybko trafi do specjalisty, który będzie w stanie jej pomóc. Zawsze warto zapytać, czy bliska osoba w kryzysie wie, gdzie, do kogo i w jaki sposób chce się umówić. Jeżeli ma swój plan albo chce umówić wizytę sama, uszanuj to i nie proponuj swojej dalszej pomocy na siłę. Warto jednak wrócić do tematu za kilka dni i delikatnie dopytać, czy bliski podjął odpowiednie kroki, aby umówić wizytę.
Jeżeli bliska osoba w kryzysie nie wie, gdzie i jak szukać specjalisty dla siebie – dopytaj, czy nie pomóc jej w znalezieniu i umówieniu się do polecanego lekarza psychiatry. Zawsze warto mieć wybór, więc warto np. zaproponować wspólne przejrzenie biogramów i opinii lekarzy na stronie internetowej wybranej poradni. Zachęć również bliską osobę do zastanowienia się, czy wolałaby się spotkać z lekarzem/psychoterapeutą stacjonarnie, czy też w formie telefonicznej albo online. Możesz dopytać, czy ma dla niej znaczenie wiek, płeć albo konkretne doświadczenie lekarza/terapeuty, z którym będzie rozmawiała. Są osoby, które są bardziej skłonne rozmawiać o swoich intymnych trudnościach z ludźmi o określonych cechach, co jest całkowicie normalne. Należy to uszanować i uwzględnić przy wspólnym poszukiwaniu lekarza. Możliwość poznania i ustalenia wszystkich szczegółów obniża lęk Pacjenta przed pierwszą wizytą i pozwala odzyskać choć szczątkowe poczucie samostanowienia i wpływu na własne życie, zachwiane dotąd przez kryzys.
Zaplanujcie dalsze kroki
Wreszcie należy pamiętać o tym, aby nie „porzucać” bliskiej osoby po umówieniu i dopełnieniu wszelkich formalności związanych z wizytą. Jeżeli jesteście na tyle blisko, możesz również zaproponować pomoc w dotarciu do wybranego gabinetu i zapytać, czy Pacjent/ka chciał/aby, abyś wszedł z nią na wizytę i towarzyszył przy rozmowie z lekarzem. W takiej sytuacji warto jest również ustalić, czy w przyszłości chciałaby, abyś miał/a dostęp do informacji na temat jej stanu zdrowia i możliwość rozmowy z prowadzącym psychiatrą – jeśli tak, to Pacjent/ka musi złożyć w wybranej poradni pisemne upoważnienie. Nie obrażaj się ani nie martw, jeśli bliski nie będzie chciał, abyś zyskał/a takie uprawnienia. Terapia i leczenie psychiatryczne jest chronionym prawem obszarem prywatności człowieka, a specjalista z pewnością dołoży wszelkich starań, aby zadbać o bezpieczeństwo i dobre samopoczucie bliskiej Ci osoby.
Warto również omówić z bliskim „siatkę bezpieczeństwa”, czyli co będzie mógł zrobić albo co zrobicie wspólnie, jeśli pierwsza wizyta nie spełni jego oczekiwań – warto zapewnić, że w takiej sytuacji z pewnością uda się Wam razem znaleźć innego specjalistę, z którym łatwiej będzie rozmawiać Pacjentowi. Możesz też dodać, że będziesz gotowy/a do służenia bliskiej osobie wsparciem i rozmową także wtedy, gdy już podejmie terapię. Jeżeli bliska osoba wyrazi chęć i się na to zgodzi, możecie też zaplanować wspólną, przyjemną aktywność po odbyciu umówionej konsultacji – taką, którą ukochana osoba lubi i która pozwoli jej na obniżenie napięcia, np. wspólny spacer, oglądanie filmu, lody.
Co zrobić, jeśli spotkasz się z odmową?
Może być i tak, że osoba, na której Ci zależy, powie kategorycznie „nie” na wszelkie sugestie odnośnie umówienia wizyty u lekarza u psychoterapeuty. Być może ma poczucie, że jest w stanie poradzić sobie sama, że dostępne w jej otoczeniu wsparcie i metody radzenia sobie ze stresem okażą się wystarczające. Jeśli bliska Ci osoba nadal jest w stanie względnie dobrze funkcjonować (chodzić do pracy, podchodzić do zaliczeń na studiach czy opiekować się dziećmi) i nie zagraża swoim zachowaniem sobie ani innym osobom, to nie pozostaje Ci nic innego, jak uszanować taką decyzję. Odradzamy również próby umawiania w takiej sytuacji Pacjenta na wizytę samodzielnie, bowiem z reguły negatywnie wpływa to na relację i poziom wzajemnego zaufania. Na pewno warto jest jednak dalej być przy bliskiej Ci osobie i raz na jakiś czas przypominać jej, że jesteśmy chętni towarzyszyć jej i pomóc w poszukiwaniu specjalistycznego wsparcia, jeśli stwierdzi, że go potrzebuje. Jeżeli zauważysz, że jej stan pogarsza się, spróbuj ponownie zasugerować umówienie wizyty, wykorzystując kroki wymienione powyżej.