Cukrzyca ciążowa – skąd się bierze i jak ją leczyć?
Cukrzyca ciążowa to dość unikalny problem zdrowotny – choć cukrzyca kojarzy nam się z chorobą przewlekłą, to może również pojawić się dopiero w momencie, gdy kobieta zajdzie w ciążę, a co więcej – samoistnie “zniknąć” bezpośrednio po porodzie. Nie oznacza to jednak, że cukrzycę ciążową można lekceważyć: bez stosowania się do odpowiedniej diety, a czasem również do odpowiedniego leczenia, może być ona poważnym zagrożeniem dla zdrowia kobiety i dziecka.
Cukrzyca w ciąży to temat, na jaki powinna mieć wiedzę każda ciężarna i jej najbliżsi, nawet, jeżeli kobieta nie miała dotychczas żadnych problemów z cukrem. Choć istnieją pewne czynniki ryzyka, które zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia cukrzycy ciążowej, to może się ona rozwinąć tak naprawdę u każdej przyszłej Mamy. Stąd też każda kobieta w Polsce, która oczekuje dziecka, jest objęta obowiązkową diagnostyką w jej kierunku. Szacuje się, że może ona dotyczyć około 10% ciężarnych.
Jeżeli właśnie dowiedziałaś się, że masz cukrzycę ciążową, przede wszystkim nie denerwuj się! Osiągnięcia współczesnej medycyny pozwalają na otoczenie ciężarnej kobiety z cukrzycą kompleksową opieką, która niemal do zera minimalizuje ryzyko, że choroba będzie się wiązała z jakimkolwiek niebezpieczeństwem dla dziecka. Kluczowe jest, abyś trafiła pod opiekę dobrego lekarza, który bezpiecznie poprowadzi Cię ku szczęśliwemu rozwiązaniu.
Skąd się bierze cukrzyca ciążowa?
Cukrzyca w ciąży najczęściej wiąże się z obniżeniem wrażliwości organizmu kobiety na działanie insuliny, czego przyczyną jest naturalny w ciąży wzrost poziomu niektórych hormonów (głównie estrogenów i progesteronu). Przez to, że insulina nie jest odpowiednio “wyłapywana” i przetwarzana przez trzustkę, organizm zaczyna produkować jej coraz więcej, choć jednocześnie nie jest jej w stanie przetworzyć w takich ilościach – co prowadzi do stałego, za wysokiego poziomu cukru w naszej krwi.
Cukrzyca ciążowa może się pojawić u każdej kobiety, także takiej, która wcześniej nie miała ani żadnych problemów z cukrem, ani z gospodarką hormonalną. Częściej diagnozowana jest ona jednak u kobiet, które:
- Mają za wysoką masę ciała (nadwagę/otyłość);
- Mają zdiagnozowane nadciśnienie tętnicze;
- Chorują na zespół policystycznych jajników – PCOS;
- Są w wieku powyżej 35 lat;
- Wcześniej urodziły dziecko z wysoką masą urodzeniową (powyżej 4kg).
Cukrzyca w ciąży – objawy
“Problem” polega na tym, że nie ma żadnych specyficznych objawów, które dawałaby cukrzyca ciążowa. Objawy są bardzo podobne do tych, które są typowe dla wielu kobiet w ciąży, i są to:
- Częste oddawanie moczu (zaniepokoić powinno jednak znaczące zwiększenie zapotrzebowania na picie wody – o cukrzycy może świadczyć ciągłe pragnienie i wypijanie np. kilku dużych butelek wody dziennie, co nawet w ciąży nie jest normą);
- Zawroty głowy;
- Znacznie zwiększony apetyt, zwłaszcza na słodycze;
- Zmęczenie, czasem połączone z drażliwością;
- Mdłości;
- Częste infekcje intymne.
U kobiet w ciąży, cukrzyca czasem objawia się również poprzez nagłe zaburzenia widzenia. Taki objaw należy jak najszybciej skonsultować z lekarzem i możliwie szybko wykonać tzw. test obciążenia glukozą – której poziom powinien zresztą być oznaczony w trakcie ciąży dwukrotnie, nawet w przypadku braku objawów.
Jak zdiagnozować cukrzycę ciążową?
W związku z tym, że cukrzyca ciążowa nie daje charakterystycznych objawów, powinnaś oznaczyć poziom cukru w organizmie co najmniej dwukrotnie w czasie ciąży.
- Pierwsze badanie cukru najlepiej jest przeprowadzić do 8. tygodnia ciąży. Polega ono na oznaczeniu poziomu glukozy we krwi na czczo.
- Drugie badanie- test obciążenia glukozą, jeśli wynik pierwszego badania krwi wyszedł prawidłowy – przeprowadza się po 24. tygodniu ciąży. Polega ono na dwukrotnym pobraniu krwi: najpierw pobierana jest ona na czczo, aby ponownie ocenić “surowy” poziom glukozy we krwi, a następnie godzinę później, już po obciążeniu glukozą – czyli po wypiciu przez Ciebie słodkiego roztworu.
Kobiety, które znajdują się w grupie ryzyka dla cukrzycy w ciąży (czyli np. mają zdiagnozowany zespół policystycznych jajników, są otyłe), najczęściej są kierowane na test obciążenia glukozą już na samym początku ciąży. Jeśli pierwsze badanie cukru wyjdzie nieprawidłowo, możesz być – w zależności od konkretnego wyniku – skierowana ponownie na oznaczenie poziomu glukozy na czczo, lub od razu na pełen test obciążenia glukozą. Jeśli na początku ciąży badanie glukozy wyszło w normie, a drugie wskazało na za wysoki poziom cukru, najczęściej kieruje się przyszłą Mamę na kolejny test obciążenia glukozą. Wówczas dodatkowo oznacza się cukier nie tylko po godzinie, ale i po dwóch godzinach od pierwszego pobrania – bezpośrednio po wypiciu kolejnego roztworu glukozy o jeszcze wyższym stężeniu. Nieprawidłowy wynik, jeżeli zostanie uzyskany dwukrotnie, pozwala na postawienie diagnozy cukrzycy ciążowej.
Leczenie cukrzycy ciążowej
Specjalistą prowadzącym leczenie cukrzycy, w tym cukrzycy ciążowej, jest diabetolog. Zaleca się jednak, aby kobieta jednocześnie pozostawała pod opieką dietetyka. Specjalista ten jest nieocenioną pomocą w stworzeniu planu zdrowych posiłków i wyeliminowaniu z diety przyszłej Mamy tych produktów, które niekorzystnie wpływają na jej poziom cukru.
Metodą leczenia “pierwszego rzutu” dla cukrzycy w ciąży jest odpowiednia, opracowana przez Specjalistę dieta. Zazwyczaj zaleca się rezygnację z jedzenia słodyczy (i wszelkiego rodzaju tzw. cukrów prostych), a także tłustego mięsa, białego pieczywa czy picia mleka. Podstawą diety powinny w zamian stać się warzywa, ciemne pieczywo, ryby i nietłusty nabiał (czyli np. kefiry i jogurty). Dla utrzymania prawidłowego poziomu cukru w organizmie zaleca się również nie spożywać posiłków późnym wieczorem i jeść kilka niewielkich porcji o stałych porach, zamiast zjadać dużo i nieregularnie. Oprócz tego ważna jest aktywność fizyczna, nawet bardzo delikatna i opierająca się np. na półgodzinnym spacerze w ciągu dnia.
Jeżeli zmiana nawyków żywieniowych nie przynosi oczekiwanych rezultatów, zazwyczaj lekarz diabetolog przepisuje bezpieczne dla dziecka leki regulujące poziom glukozy we krwi. Poziom cukru kobieta może natomiast badać sama, przy użyciu glukometru. To niewielkie narzędzie, które – po wykonaniu drobnego ukłucia, zazwyczaj w palec – jest w stanie w kilka sekund zmierzyć i podać poziom cukru. Badanie cukru wykonuje się przy cukrzycy ciążowej kilka razy dziennie, zazwyczaj po posiłku.
Dzieci matek z cukrzycą ciążową często są duże, dlatego – aby zapewnić dziecku i Mamie całkowite bezpieczeństwo – często zaleca się w takiej sytuacji poród przez cesarskie cięcie. Chociaż cukrzyca ciążowa mija bezpośrednio po porodzie, to zdarza się, że po urodzeniu dziecka okazuje się jednak niezdiagnozowaną wcześniej, “zwykłą” cukrzycą – typu 1 lub 2. Z tego względu powinnaś wykonać badanie cukru również po porodzie i – nawet jeżeli wyniki będą prawidłowe – nadal dbać o aktywność fizyczną i zdrową dietę. Wystąpienie cukrzycy ciążowej zwiększa bowiem późniejsze ryzyko wystąpienia cukrzycy przewlekłej (typu 2) o około kilkanaście procent.
W PsychoMedic oferujemy Przyszłym Mamom kompleksową opiekę: w naszych poradniach znajdziesz doświadczonych endokrynologów, diabetologów oraz dietetyków. Nasi psycholodzy i psychiatrzy wspierają również Mamy, które przeżywają lęk przed porodem – tokofobię, depresję, oraz inne trudności psychiczne w czasie ciąży. Możesz na nas liczyć!