Najbardziej stresujące sytuacje życiowe i ich wpływ na Twoje zdrowie
Co najbardziej stresuje ludzi? Zadając takie pytanie, można spodziewać się odpowiedzi: śmierć bliskiej osoby, problemy finansowe, utrata pracy, rozwód. I faktycznie, dla przeciętnego człowieka są to jedne z najtrudniejszych doświadczeń życiowych. Amerykańscy psychiatrzy – Thomas Holmes i Richard Rahe udowodnili jednak, że źródłem dużego napięcia psychicznego mogą być również zdarzenia mniejszej rangi i/lub takie, które są powszechnie uznawane za doświadczenia pozytywne. Z równowagi mogą wytrącić nas choćby zmiana diety, awans w pracy, a nawet… urlop. Jeśli takich „drobnostek” uzbiera się dużo, mogą one mieć znaczący i niekoniecznie dobry wpływ na nasze zdrowie. Sprawdź, jakie są najbardziej stresujące sytuacje życiowe, jaki mogą mieć na Ciebie wpływ i jak uchronić się przed destrukcyjnym stresem.
Co to jest skala stresu Holmesa i Rahe’a (Skala Oceny Społecznego Reagowania)?
Skala stresu wzięła swoją nazwę od nazwisk jej twórców, Richarda Rahe’a i Thomasa Holmesa. Została opracowana w latach 60. na potrzeby badań nad wpływem stresu na psychiczny i fizyczny stan zdrowia człowieka. Holmes i Rahe przebadali ok. 5 tysięcy osób, zarówno zdrowych, jak i chorych – poprosili ich o zapoznanie się ze stworzoną przez siebie listą 43 wydarzeń życiowych, którym przypisali tzw. punkty stresu (100 punktów – zdarzenie wywołujące stres o maksymalnym natężeniu; 0 punktów – wydarzenie niewywołujące żadnego stresu). „Wynik” każdego badanego był sumą punktów przypisanych do sytuacji, których doświadczył w życiu. Zgodnie z przewidywaniami autorów, liczba punktów była ujemnie skorelowana ze stanem zdrowia. Im więcej stresujących zdarzeń doświadczyła osoba badana, tym statystycznie gorszy był jej ogólny stan zdrowia. Badani, których życie było „stresujące”, częściej zapadali na choroby przewlekłe i częściej wymagali hospitalizacji, niż ci, których „wynik” był niższy.
Swój wynik w teście – Skali Oceny Społecznego Reagowania możesz sprawdzić na naszej stronie internetowej.
Według Holmesa i Rahe’a, najbardziej stresujące sytuacje, to:
• Śmierć współmałżonka – 100 punktów;
• Rozwód – 73 punkty;
• Separacja lub rozstanie – 65 punktów;
• Śmierć bliskiego członka rodziny – 63 punkty;
• Pobyt w więzieniu – 63 punkty;
• Ciężka choroba, wypadek wiążący się z uszczerbkiem na zdrowiu – 53 punkty;
• Ślub – 50 punktów.
Istotny dla funkcjonowania stres wywoływać mogą również takie sytuacje, jak m.in.
Sukcesy i porażki w pracy
Zwolnienie z pracy, istotna zmiana w firmie (np. konieczność powrotu do pracy stacjonarnej ze zdalnej), awans lub przejście na niższe stanowisko, zmiana stopnia odpowiedzialności w życiu zawodowym, konflikty z szefem, przejście na emeryturę – od 50 do 23 punktów.
Sytuacja finansowa
Chodzi m.in. o zmianę statusu finansowego (pozytywnie lub negatywnie), wzrost rady kredytu, obciążenie hipoteki, odmowę udzielenia kredytu przez bank, a nawet wzięcie niewielkiej pożyczki. To wydarzenia, którym przypisano od 38 do 17 punktów.
Okoliczności rodzinne
Napięcie wywołują w nas rozmaite zdarzenia związane zarówno z dalszą, jak i bliższą rodziną. Chodzi nie tylko o wspomnianą już śmierć najbliższej osoby, rozstanie czy ślub, ale także o: pojednanie się z partnerem, konflikty z własną rodziną i rodziną współmałżonka, opuszczenie domu przez dziecko, zmianę pracy lub stanowiska współmałżonka, zmianę w częstotliwości kontaktów z rodziną, a także o… święta spędzane z rodziną. Holmes i Rahe przypisali tego rodzaju sytuacjom od 45 do 12 punktów.
Ranking najbardziej stresujących zdarzeń w życiu na wysokiej pozycji ma także ciążę (40 punktów) i pojawienie się nowego członka rodziny (39 punktów).
Problemy seksualne – 39 punktów
Zmiany w różnych obszarach życia
Skala stresu Holmesu i Rahe’a pokazuje nam, że źródłem napięcia są również rozmaite zmiany przyzwyczajeń czy zmiany w rytmie dnia. Nie są to najbardziej stresujące sytuacje życiowe, ale jeśli w naszym życiu zmienia się dużo (zwłaszcza w krótkim czasie), istnieje ryzyko pogorszenia się stanu zdrowia.
W Skali Oceny Społecznego Reagowania wyróżniono takie doświadczenia, jak:
• Zwiększenie wysiłku, aby ukończyć zadanie;
• Początek i koniec roku szkolnego, zmiana szkoły;
• Zmiana w zakresie nawyków i przyzwyczajeń;
• Zmiana w sposobie spędzania czasu wolnego;
• Przeprowadzka;
• Zmiana w zakresie kontaktów towarzyskich;
• Zmiany w praktykach religijnych;
• Zmiana przyzwyczajeń dotyczących snu;
• Zmiany nawyków żywieniowych;
• Urlop.
Zdarzeniom tym przypisano od 28 do 13 punktów.
Za najmniej stresujące zdarzenie Holmes i Rahe uznali drobne naruszenie przepisów prawnych (11 punktów).
Jak sobie radzić, gdy życie zaczyna nas przerastać?
Pamiętaj, że skala stresu Holmesa i Rahe’a i wyniki ich badań są jedynie pewnym punktem odniesienia, a nie „prawdą objawioną”. Jeśli w Twoim życiu miało miejsce wiele stresujących zdarzeń, ale dbasz o swoje zdrowie i jednocześnie dobrze oceniasz swój stan psychiczny, to nie masz w tej chwili powodów do zmartwień.
Jeśli natomiast czujesz, że stres gromadził się w Twoim ciele miesiącami lub latami i rzutuje na Twoje obecne samopoczucie, lub masz wrażenie, że aktualnie trwające zdarzenia Cię przerastają, postaraj się zadbać o siebie i swoje ciało. Wdrożenie poniższych wskazówek może znacząco zmniejszyć ryzyko, że stres, którego doświadczyłeś(-aś) lub doświadczasz, będzie miał dalekosiężne i negatywne skutki.
Wpisz relaks na swoją listę obowiązków.
Konsekwencją bycia w nieustannym napięciu i „trybie przetrwania” może być niewłaściwy poziom kortyzolu (tzw. hormonu stresu) we krwi – co z kolei poskutkować może rozregulowaniem układu nerwowego i gospodarki hormonalnej. Aby Twój organizm mógł powrócić do równowagi, musisz wysłać mu sygnał „już po” lub przynajmniej „tu i teraz jest bezpiecznie”. Aby zmniejszyć psychiczne napięcie, najczęściej wystarczy poświęcić się czemuś, co sprawia Ci przyjemność. Może być to kąpiel, bieganie, obejrzenie ulubionego filmu lub na przykład rozładowanie emocji poprzez płacz. Wygospodarowanie czasu na odpoczynek zwiększa szansę, że doświadczany stres (nawet, jeśli ma charakter przewlekły) będzie spełniał swoją pierwotną funkcję, czyli funkcję mobilizacji do działania, i nie stanie się toksyną dla Twojego organizmu.
Świetne efekty przynosi także nauka samodzielnego regulowania układu nerwowego. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej, poszukaj książek o teorii poliwagalnej (np. Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego).
Przeczytaj także: Eustres. Czy stres może być pozytywny?
Sprawdź, czy wystarczająco dbasz o swoje zdrowie psychiczne?
Pomocne mogą być dla Ciebie nasze artykuły:
• Z programem poprawy dobrostanu psychicznego: Jak dbać o zdrowie psychiczne?
• Jak sobie radzić w kryzysie – tym światowym i tym we własnym życiu? 4 porady
• Czym tak naprawdę jest self-care? 3 sposoby na prawdziwe zadbanie o siebie przed jesienią
Sięgnij po fachową pomoc.
Dla tych, które przechodzą przez trudne chwile, bardzo ważne są obecność i troska bliskich osób. Wsparcie społeczne jest również jednym z najistotniejszych czynników chroniących przed konsekwencjami doświadczeń kryzysowych. Zdarza się jednak, że otaczający nas ludzie z różnych względów nie są w stanie wesprzeć nas tak, jak tego potrzebujemy, lub coś, co nas spotkało, jest tak obciążające, że staje się ponad nasze siły pomimo wysiłków najbliższych. W takich sytuacjach niezbędna jest pomoc psychoterapeuty i/lub psychiatry (który może przepisać leki). To specjaliści, którzy wiedzą, jak pomóc Ci odzyskać równowagę i odnaleźć w nowych okolicznościach.