Tokofobia, czyli lęk przed ciążą i paniczny strach przed porodem. Czy można go pokonać?
Choć strach przed porodem jest do pewnego stopnia naturalnym przeżyciem kobiet zbliżających się do rozwiązania ciąży, to zdarza się, że przybiera on formę skrajnie nasilonego lęku, który doprowadza do zaburzeń snu i nastroju. Kiedy można samodzielnie poradzić sobie z lękiem przed porodem, a kiedy sięgnąć po pomoc?
Skąd może brać się lęk przed ciążą i strach przed porodem?
Lęk przed ciążą, jak i lęk przed porodem, ma kilka możliwych źródeł. Jego powody mogą być całkowicie naturalne, jako że ciąża wiąże się z wieloma uciążliwościami i dolegliwościami, a poród jest opisywany jako bolesny przez zdecydowaną większość kobiet. Nad tego rodzaju niepokojem kobiecie z reguły udaje się jednak zapanować, czasem samodzielnie, a czasem przy wsparciu bliskich.
Nasilony strach przed ciążą i strach przed porodem często pojawia się natomiast u Pań, które stykały się z drastycznymi opisami bólu i powikłań przy narodzinach dziecka u swoich matek, sióstr czy przyjaciółek. Lęk przed zajściem w ciążę i późniejszy lęk przed porodem jest również częsty u kobiet, które mają niską samoocenę, nie mają wokół siebie zaufanych osób, które mogłyby im udzielić wsparcia, nie są w stałym związku lub obawiają się, że po urodzeniu dziecka nie dadzą sobie rady finansowo.
Warto też wspomnieć, że obawa przed zajściem w ciążę lub porodem może się pojawić również u kobiet, które mają już jedno biologiczne dziecko (lub nawet więcej). Wówczas podłożem lęku przed ciążą/porodem są najczęściej negatywne doświadczenia przy poprzednim porodzie. Najczęściej są one związane z bardzo silnym bólem porodowym, komplikacjami i powikłaniami medycznymi lub niewłaściwym zachowaniem czy brakiem wsparcia ze strony personelu. Problemy psychiczne w ciąży, w postaci nasilonego lęku, częste są również u kobiet, które doświadczyły poronienia, martwego urodzenia lub napaści na tle seksualnym.
Jak pozbyć się lęku przed ciążą i jak opanować strach przed rozwiązaniem?
Nabieraj dystansu do tego, co słyszysz, czytasz i oglądasz
Opowieści (niekiedy mrożące krew w żyłach) na temat bolesnych porodów zasłyszane od bliskich kobiet, a także sceny w filmach i serialach, mogą zburzyć spokój kobiety i sprzyjać nasilającemu się lękowi. Wiele kobiet, oglądając porody na ekranie i słuchając o porodach znajomych, może dojść do wniosku, że każde narodziny dziecka są doświadczeniem wiążącym się z niebezpieczeństwem i cierpieniem. Ważne, aby zatrzymać te automatyczne myśli i pamiętać, że ciąża i poród to indywidualne doświadczenie każdej kobiety. Niektóre z matek opisują ciążę jako bardzo trudny okres, podczas gdy dla innych był to najlepszy czas w życiu. Dla jednych ból porodowy jest bardzo silny, podczas gdy inne kobiety porównują go do dolegliwości typowych dla pierwszych dni miesiączki. Fakt, że bliska Ci kobieta (a tym bardziej bohaterka obejrzanego filmu czy przeczytanej powieści) cierpiała w okresie ciąży i porodu, w żaden sposób nie jest potwierdzeniem dla Twojego wyobrażenia, że Ciebie będzie wyjątkowo bolało. To zdanie, które warto przypominać sobie w chwilach nasilonego niepokoju. Warto również starać się, na ile tylko jest to możliwe, unikać sensacyjnych historii i stykania się z przerysowanymi obrazami porodów w popkulturze.
Szukaj rzetelnej wiedzy i zadbaj o to, co możesz kontrolować
Dla wielu kobiet pomocne jest również sięgniecie do książek albo rzetelnych źródeł internetowych, aby przypomnieć sobie szkolną wiedzę na temat biologicznych podstaw pracy organizmu w czasie ciąży i porodu. Uświadomienie sobie, że nasz organizm posiada wszelkie niezbędne zasoby do tego, aby wydać na świat dziecko, może być źródłem ulgi. Kobietom ciężarnym, które planują poród naturalny, może również pomóc szczera rozmowa z położną i opracowanie planu na wypadek, gdyby w trakcie porodu doszło do różnego rodzaju komplikacji. Wiele przyszłych Mam bardzo boi się na przykład pęknięcia krocza lub konieczności nacięcia krocza w trakcie porodu. W złagodzeniu stresu może wesprzeć je otwarta rozmowa z położną i ustalenie, co można zrobić, aby zapobiec tego rodzaju powikłaniom. Dodatkowo warto nakreślić osobie, która będzie opiekowała się Tobą w trakcie rodzenia, swoje potrzeby i to, co jest dla Ciebie najistotniejsze w przebiegu porodu: czy jest to np. jak najmniej bólu, czy urodzenie dziecka naturalnie i skierowanie na cesarskie cięcie tylko w sytuacji bezwzględnej konieczności.
Sięgnij po wsparcie
Najlepszym orężem w walce z lękiem zawsze jest wsparcie zaufanych osób. Jeżeli w Twoim otoczeniu są osoby, o których wiesz, że nie będą Cię „straszyć” ciążą czy porodem, poproś ich o rozmowę i opowiedz o swoich obawach. Nawet, jeżeli bliscy nie będą potrafili Ci udzielić żadnej konkretnej rady, to sama możliwość wygadania się i bycia wysłuchaną może być dla Ciebie bardzo wspierająca. Możesz również poszukać w Internecie społeczności i grup dyskusyjnych dla kobiet, które wspierają się w przygotowaniach do pierwszego porodu.
Kiedy lęk przed porodem wymaga pomocy ze strony Specjalisty?
W sytuacji, gdy lęk przed ciążą prowadzi do odwlekania decyzji o rodzicielstwie mimo pragnienia posiadania dziecka, dominuje w myślach kobiety i wpływa na jej decyzje – jest to moment do szukania specjalistycznej pomocy.
Tokofobia – co to?
Po pomoc należy sięgnąć również w sytuacji, gdy paniczny strach przed porodem prowadzi u kobiety do przeżywania ciągłego niepokoju, powraca w koszmarach sennych, wywołuje problemy z koncentracją lub objawy ze strony ciała (bóle brzucha, wymioty i inne). Strach przed porodem może bowiem przybrać formę pełnoobjawowej fobii, nazywanej tokofobią.
Skuteczną metodą terapii w przypadku lęku przed ciążą i niektórych przypadków tokofobii jest psychoterapia. Spotkania z terapeutą dostarczają wsparcia emocjonalnego, przygotowują do wejścia w rolę matki, a także pomagają dotrzeć do przyczyn swojego lęku i uczą, jak sobie z nim radzić.
W sytuacji, gdy objawy tokofobii są nasilone i/lub występują u kobiety na końcowym etapie ciąży, jedynym rozwiązaniem może okazać się wizyta u lekarza psychiatry, który wystawi ciężarnej zaświadczenie o rozpoznaniu tokofobii, ze wskazaniem do cięcia cesarskiego. Tokofobia może bowiem prowadzić do niezamierzonego braku współpracy z personelem medycznym i sprzyjać wystąpieniu różnych komplikacji w trakcie porodu naturalnego. Taki dokument jest dla ginekologa-położnika ważną przesłanką do skierowania kobiety na poród przez cesarskie cięcie.